O tym jak od dwudziestu lat literacko i czytelniczo zakwita raz do roku Izabelin w Puszczy Kampinoskiej

O tym jak od dwudziestu lat literacko i czytelniczo zakwita raz do roku Izabelin w Puszczy Kampinoskiej oraz o wyjątkowych 20 – tych Izabelińskich Spotkaniach z Książką – z Marylą Łukasińską, zastępczynią dyrektora Centrum Kultury Izabelin, rozmawia Anna Kwoczko z Wydawnictwa MBBooks.

Maryla Łukasińska – ukończyła psychologię na Uniwersytecie Warszawskim i jest pasjonatką literatury. Od 20 lat jest animatorką kultury, przez 10 lat była dyrektorką Domu Kultury w Laskach, od 10 lat pełni funkcję zastępczyni dyrektora Centrum Kultury Izabelin. Od 20 lat organizuje coroczne Izabelińskie Spotkania z Książką, w których uczestniczą znane wydawnictwa oraz reprezentujący je autorzy. Od dwóch lat wraz z Centrum Kultury Izabelin współorganizuje Festiwal NATURA KULTURA MEDIA im. Ryszarda Kapuścińskiego.

Anna Kwoczko: W tym roku odbyła się jubileuszowa, 20-sta edycja Izabelińskich Spotkań z Książką, skąd wziął się pomysł na zorganizowanie pierwszej edycji?

Maryla Łukasińska: Pomysłodawcą i współorganizatorem pierwszych Spotkań z Książką był Pan Czesław Apiecionek – mieszkaniec Izabelina, księgarz i wydawca, który chciał zorganizować imprezę książkową dla sąsiadów. W okolicy, dwadzieścia lat temu, nie było księgarni (powstała jedna, ale na krótko), nie było również możliwości zakupu książek przez Internet. Był za to głód dobrej literatury. Istny book-boom. Pamiętam, jak na jednym z pierwszych Izabelińskich Spotkań z Książką uczestnikiem było Wydawnictwo Prószyński i S-ka, które później przyznało, że zainteresowanie ich książkami  w Izabelinie było wielokrotnie większe niż podczas podobnej imprezy na Bemowie – jednej z warszawskich dzielnic, która pod względem ilości mieszkańców jest nieporównywalnie większa od naszej całej gminy. W najlepszych latach gościliśmy jednocześnie do dwudziestu autorów, wielu już niestety zmarło, zostały nam jedynie pamiątkowe autografy. Przez pierwsze 10 lat imprezę organizowaliśmy wspólnie z panem Czesławem. Od 10 lat organizuję ją sama, mam swoich wiernych wydawców, zapraszam autorów. Spotkaniom każdorazowo towarzyszy tematyczna wystawa jak np. historia druku, dzieje komiksu, ilustracje książkowe, biogramy klasyków.

A.K.:  Jacy znani ludzie i autorzy byli gośćmi organizowanych przez Panią Izabelińskich Spotkań z Książką?

M.Ł.: Z ponad setki gości, którzy nas zaszczycili najważniejszym gościem, dla nas izabelińczyków, był Ryszard Kapuściński, ale byli też inni, znamienici, np.: ksiądz Jan Twardowski, Julia Hartwig, Papcio Chmiel, Jacek Kaczmarski, Janusz Weiss, Andrzej Mleczko, Zbigniew Zapasiewicz, Krzysztof Zanussi, Wanda Chotomska, Grzegorz Kasdepke, czy Jerzy Pilch. Izabelińskie Spotkania z Książką są również doskonałą okazją do integracji sąsiadów – mieszkańców Izabelina, Lasek i innych miejscowości położonych w okolicach Puszczy Kampinoskiej. W spotkaniach uczestniczą lub uczestniczyli między innymi: Krzysztof Zanussi – reżyser i scenarzysta, Bożena Dykiel – aktorka, Aleksandra Filipek i jej antykwariat „Piotruś Pan”, Marcin Niziurski – malarz i pisarz, Piotr Kubiaczyk (zespół De Mono), Bolesław Gasiński – malarz, uczeń ks. Jerzego Wolffa, Andrzej Puczyński i jego „Studio Izabelin”(pierwsze w Polsce prywatne studio nagrań), Wydawnictwo „Po Godzinach”, Grażyna Cholewińska – malarka i projektantka mody, Adam Gwara – aktor i autor limeryków, prof. Jan Fotek – kompozytor utworów orkiestrowych, scenicznych i chóralnych, zm. w 2015 r., Urszula Żakowska – pisarka ikon oraz Margarett Borroughdame – autorka książek dla dzieci.

A.K.:  Tegoroczne, jubileuszowe Izabelińskie Spotkania z Książką, które odbyły się w dniach 9-10 czerwca rozpoczęła debata publiczna pt.: „100 książek na 100 lecie Odzyskania Niepodległości”. Na czym polegała ta debata i na jakie tematy dyskutowano?

M.Ł.: Debatę prowadziła Agata Młynarska i uczestniczyli w niej mieszkańcy Izabelina – w większości ludzie kultury i sztuki, intelektualiści, między innymi pani profesor z Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, fotografik i plastyk, aktor, księgarz. Uczestnicy debaty próbowali zdefiniować czym jest współczesny patriotyzm, odpowiedzieć na pytanie jak rzetelnie tworzyć historię, aby jej nie zafałszować, jak pielęgnować skarby historii, by przetrwały dla kolejnych pokoleń. Uczestnicy debaty podjęli też próbę ułożenia listy 100 najważniejszych książek w historii polskiej literatury.

A.K.: Czy podczas debaty udało się ustalić definicję współczesnego patriotyzmu?

M.Ł.: Tak, podsumowując: współczesny patriota, to człowiek przyzwoity w kontaktach z innymi ludźmi, żyjący w harmonii z otaczającą go ojczystą  przyrodą.

A.K.: Czy podczas debaty udało się wyłonić 100 książek na 100 lecie odzyskania niepodległości? Jeśli tak, to czy może Pani zdradzić, które tytuły znalazły się na pierwszych miejscach?

M.Ł.: Niestety dwie godziny to zbyt mało czasu na stworzenie takiej listy. W celu jej uzupełnienia planujemy wysłać do mieszkańców ankietę  z prośbą o przedstawienie swoich propozycji książkowych. Trudno zresztą było wymieniać konkretne tytuły. Debatujący skoncentrowali się raczej na wymienieniu nazwisk najważniejszych dla nich autorów. Najczęściej wymienianymi pisarzami okazali się Sławomir Mrożek i Witold Gombrowicz oraz nasza noblistka Wisława Szymborska. Nie zapomniano też o Stanisławie Lemie, a także o Stanisławie Barańczaku – jednym z najważniejszych tłumaczy obcej literatury i mistrzu tłumaczenia poezji na język polski.

A.K.: To bardzo ciekawy i dość zaskakujący wynik. Spodziewałam się raczej na czele tej listy Mickiewicza, Słowackiego czy też Sienkiewicza. Czy Pani również spodziewała się podobnego rezultatu?

M.Ł.: Przyznaję, spodziewałam się, że pojawią się wieszcze narodowi oraz dawniejsi twórcy, zaczynając od Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego poprzez Norwida, Gałczyńskiego i Tuwima. Czekałam na nazwisko Romana Bratnego. Może jednak ich twórczość wydała się zbyt oczywista, aby znalazła się na liście? Wszyscy opuścili debatę z uczuciem niedosytu. Na pewno dopełniali tę listę na swoje potrzeby już w domu. Temat ich zainteresował.

A.K.:  Czy planuje już Pani kolejną, 21-szą edycję Izabelińskich Spotkań z Książką? Czy myśli Pani o zmianie formuły tej corocznej czytelniczej imprezy?

M.Ł.: W tym roku udało mi się również w jednym miejscu i czasie zgromadzić wielu autorów i zorganizować ciekawą, merytoryczną debatę nie tylko o literaturze i dziennikarstwie. Myślę, że w przyszłości pójdę właśnie w tym kierunku, żeby kiermasz książki był okraszony fajną, dobrą debatą oraz możliwością porozmawiania z autorami. Czytelnicy pomału skłaniają się ku e-bookom, ale bezpośredni kontakt z autorem jest wartością. 10 czy 15 autorów dyskutujących z czytelnikami to wydarzenie.

A.K.: Wspominała Pani o Ryszardzie Kapuścińskim, który często gościł w Izabelinie; wiem też, że jest Pani zaangażowana w organizację Festiwalu Natura Kultura Media im. Ryszarda Kapuścińskiego, który w październiku 2018 odbędzie się po raz trzeci w Izabelinie. Skąd taka inicjatywa?

M.Ł.: Ryszard Kapuściński w czasie II wojny światowej po opuszczeniu rodzinnego Pińska na Białorusi trafił z rodziną w okolice Puszczy Kampinoskiej do Sierakowa i Izabelina gdzie rodzina spędziła kilka lat. Kapuściński miał  sentyment do swojego dzieciństwa i przez wiele lat przyjeżdżał tu na spacery. Pełniąc funkcję dyrektora Domu Kultury w Laskach podczas zorganizowanej dla niego sentymentalnej wycieczki bryczką zostałam niejako „przepytana” przez Ryszarda Kapuścińskiego ze znajomości okolicznej historii i topografii. Sprawdził między innymi moją wiedzę na temat księdza Jerzego Wolffa – malarza, związanego z Zakładem dla Niewidomych w Laskach. Pytał czy znam i pielęgnuję lokalne zasoby. Dotrzymując obietnicy złożonej Kapuścińskiemu, udało mi się zorganizować wystawę prac ks. Wolffa, z pomocą ówczesnego ministra kultury Kazimierza Michała Ujazdowskiego. Ryszard Kapuściński, który  darzył uczuciem okolice swojego dzieciństwa, ich przyrodę i mieszkańców, opisał to między innymi w swoich „Lapidariach”. Niestety nie doczekał otwarcia Centrum Kultury w Izabelinie. Dla upamiętnienia Ryszarda Kapuścińskiego, który był nie tylko wspaniałym pisarzem, ale wielkim człowiekiem i naszym przyjacielem, wraz z wydziałem Dziennikarstwa UW, Fundacją Centrum Badań i Edukacji im. Ryszarda Kapuścińskiego działającą przy Uniwersytecie Warszawskim, dyrekcją Kampinoskiego Parku Narodowego i władzami gminy Izabelin organizujemy Festiwal Natura Kultura Media im. Ryszarda Kapuścińskiego. Pierwsza jego edycja odbyła się w maju 2016 r. Festiwalowi towarzyszą wystawy, koncerty, spotkania z autorami i reporterami oraz pokazy filmów dokumentalnych i przyrodniczych.

A.K.:  Czy przy pełnieniu tak licznych obowiązków znajduje Pani czas na czytanie książek? Jeśli tak, to jakie książki Pani czyta najchętniej?

M.Ł.: Bardzo lubię i sporo czytam, choć uważam, że wciąż za mało. Dla relaksu czytam kryminały. Moją ulubioną polską pisarką tego gatunku jest Joanna Chmielewska. Jej książki to też klasyka dobrego humoru. Ostatnio odkryłam rosyjską autorkę kryminałów, Aleksandrę Maryninę, która pracowała w milicji i prowadziła prace badawcze w dziedzinie kryminologii. W latach 90-tych wystąpiła z milicji i oddała się pisaniu. Podobają mi się jej książki, bo można się z nich dużo dowiedzieć o współczesnej Moskwie.

A.K.: Co teraz Pani czyta?

M.Ł.: Debiut literacki archeologa z Uniwersytetu Warszawskiego Jana Szymańskiego pt. „Książki przez które zginiesz”. Jest to połączenie książki podróżniczej, przygodowo-archeologicznej z wątkiem kryminalnym. Polski Indiana Jones. Polecam.

A.K.: Pani Marylo, bardzo dziękuję za rozmowę i życzę wielu ciekawych inicjatyw kulturalnych i kolejnych udanych edycji Izabelińskich Spotkań z Książką.

M.Ł.: Dziękuję. Zapraszam do Izabelina nie tylko na te dwa nasze wydarzenia. Jest tu pięknie i ciekawie przez cały rok.