Przewodnik po urodzinach pisarzy
Pisarze urodzeni we wrześniu
1 września
Edgar Rice Burroughs, ur. 1 września 1875 r. w Chicago – amerykański pisarz, zaliczający się do ścisłej czołówki pionierów fantastyki . Najbardziej znany z serii książek o przygodach Tarzana – człowieka wychowanego wśród małp. Pierwsza część liczącej ponad dwadzieścia tomów serii ukazał się również w roku 1912 pod tytułem „Tarzan wśród małp”. W 1912 roku (pod pseudonimem Norman Bean) opublikował również krótką opowieść „Pod księżycami Marsa „, która w formie jednolitej powieści i pod zmienionym, znanym dziś tytułem „Księżniczka Marsa” ukazała się w 1917 roku, inicjując Cykl o Marsie, w ramach którego w sumie ukazało się jedenaście książek. Do cyklu należy opowieść o przygodach Johna Cartera – byłego żołnierza wojny secesyjnej, przeniesionego na planetę Mars. Książka została zekranizowana w 2012 r. Burroughs jest autorem cykli : Pellucidar, Wenus, o wyspie Caspak, Księżyc oraz wielu innych książek s-f, przygodowych, westernowych i historycznych. (zm. 19 marca 1950 r. w Los Angeles)
Ewa Kołaczkowska, ur. 1 września 1910 r. w Strzyżewicach w woj. lubelskim – polska pisarka, autorka utworów dla młodzieży oraz tłumaczka literatury anglosaskiej. Debiutowała w 1949 r. jako autorka powieści dla młodzieży. W swojej twórczości przedstawiała i opisywała piękno rodzinnych stron. Utrwaliła wiele lokalnych tradycji, zwyczajów i obrzędów. Najważniejsze jej książki to między innymi: „Zaczarowany strych”, „Skarb pradziadka”, „Wakacje pana Burmistrza”, „Lato w mieście”, „Szlakiem wspomnień”. (zm. 10 grudnia 1985 r. w Warszawie)
Kornelia Dobkiewiczowa, ur. 1 września 1912 r. w Petersburgu – polska pisarka, autorka utworów dla młodzieży i folklorystka. Z zawodu była nauczycielką. Debiutowała w 1945 w Polskim Radiu jako autorka audycji dla młodzieży. W swej twórczości inspirowała się głównie historią średniowiecza i folklorem śląskim. Autorka takich książek jak: „Haftowane trzewiczki”, „Karlikowy ganek: Legendy i podania o polskim srebrze”, „Miedziana lampa: Baśnie i opowieści o śląskim Skarbniku”, „Ofka z Kamiennej Góry”, „Wężowa królewna: Baśnie i opowieści ze Śląska”, „Zuzanka” i wielu innych.( zm. 5 lipca 1990 r. w Katowicach)
C.J. Cherryh (właśc. Caroline Janice Cherry), ur. 1 września 1942 r. w Saint Louis – amerykańska pisarka fantasy i fantastyki naukowej. Debiutowała w 1976 r. powieścią „Brama Ivrel”. W jej dorobku znajdują się następujące cykle powieści: „Unia”, „Morgaine”, „Przybysz”, „Forteca” oraz inne powieści i zbiory opowiadań. Autorka jest laureatką nagród Hugo i Locusa, a także Damon Knight Memorial Grand Master Award za całokształt twórczości.
2 września
Czesław Janczarski (pseudonim Jan Antkiewicz), ur. 2 września 1911 r. w Hruszwicy na Wołyniu – polski poeta, twórca literatury dziecięcej oraz tłumacz z języka rosyjskiego. Studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jan Kazimierza we Lwowie, oraz filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie II wojny światowej wyjechał ze Lwowa i zamieszkał w województwie lubelskim, gdzie uczył w szkole koło Lubartowa. Od 1946 r. mieszkał w Warszawie. Tam pracował w w wydawnictwie „Czytelnik” (1946-1950), a później w zespole redakcyjnym pism dla dzieci „Iskierki” i „Świerszczyk”. W latach 1955–1957 był związany z Polskim Radiem (redakcja poezji). W 1957 r. założył dwutygodnik dla najmłodszych „Miś”, którego redaktorem naczelnym był do końca życia. Swoje wiersze publikował również w „Świerszczyku” i „Płomyczku”. Jest twórcą literackiej postaci Misia Uszatka. Pierwszy zbiór liryków „Akwarelą” wydał w 1933. W dwa lata później debiutował jako poeta dla dzieci w pisemku „Słonko”, redagowanym przez Janinę Porazińską. Jest autorem około 75 książek dla dzieci i młodzieży, a także licznych przekładów i luźnych wierszy, publikowanych w większości w „Płomyczku”, „Świerszczyku” i „Misiu”. W swej twórczości dla najmłodszych poruszał tematykę najbliższego otoczenia dziecka, życia codziennego, np. sytuacji w domu czy przedszkolu. Napisał między innymi: „Jak Wojtek został strażakiem”, „Przygody i wędrówki Misia Uszatka”, „Nowi przyjaciele Misia Uszatka”, „Gromadka Misia Uszatka”, „Zaczarowane kółko Misia Uszatka”, „Bajki Misia Uszatka”, „Przedszkole Krysi i Jurka”, „Tygrys o złotym sercu”. Na podstawie książek o Misiu Uszatku powstało ponad 100 telewizyjnych dobranocek zrealizowanych w wytwórni „Se-ma-for” w Łodzi. . Misiowi głosu użyczył znany aktor Mieczysław Czechowicz. Janczarski za twórczość dla dzieci otrzymał w 1957 r. Złoty Krzyż Zasługi, w 1958 – nagrodę miasta stołecznego Warszawy, a w 1960 nagrodę Prezesa Rady Ministrów. (zm. 19 maja 1971 r. w Warszawie)
3 września
Kiran Desai, ur. 3 września 1971 r. w New Delhi – indyjska pisarka, pisząca w języku angielskim i mieszkająca w Stanach Zjednoczonych. Swoja debiutancką powieść „Zadyma w dzikim sadzie” opublikowała w 1998 r. Książka spotkała się z uznaniem wielu krytyków i pisarzy, w tym Salmana Rushdie’go. Jej druga książka „Brzemię rzeczy utraconych”, wydana w roku 2006 została uhonorowana Booker Prize oraz National Book Critics Circle.
4 września
Juliusz Słowacki, herbu Leliwa, ur. 4 września 1809 r. w Krzemieńcu – polski poeta, przedstawiciel romantyzmu, dramaturg i epistolograf. Obok Mickiewicza i Krasińskiego określany jako jeden z Wieszczów Narodowych. Twórca filozofii genezyjskiej – rozważająca zarówno rolę narodu jak i jednostki w historii. Pochodził z inteligenckiej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec – Euzebiusz Słowacki – był profesorem literatury. Matka – Salomea z Januszewskich prowadziła rodzaj salonu literackiego i przyszły poeta wychowywał się w atmosferze umiłowania dla literatury, głównie dla twórczości klasycystów. Po śmierci ojca w 1814 r. Słowacki z matką przeprowadził się do Wilna. Na Uniwersytecie Wileńskim ukończył studia prawnicze , a następnie udał się do Warszawy, gdzie pracował jako aplikant w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Po wybuchu powstania listopadowego wyjechał do Drezna, a następnie do Londynu z misją dyplomatyczną Rządu Narodowego. W 1832 roku przybył do Francji., gdzie zadebiutował jako pisarz powieścią poetycką „Hugo”. W 1833 r. wyjechał do Szwajcarii, gdzie stworzył trzy ważne dzieła: „Kordiana”, „Balladynę” oraz dramat „Horsztyński”. Odbył podróż do Włoch (gdzie nawiązał znajomość z Zygmuntem Krasińskim) oraz Grecji, Syrii, Egiptu i Palestyny. Zainspirowała ona poetę do napisania takich dzieł jak: „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu” i „Ojciec zadżumionych”. W 1838 roku i powrócił do Paryża, gdzie osiadł i gdzie powstały kolejne dzieła: „Lilla Weneda” (1840) i „Beniowski” (1841). W 1842 r. dołączył do założonego przez Andrzeja Towiańskiego Koła Sprawy Bożej. Jednym z najważniejszych członków tego ugrupowania był Adam Mickiewicz, z którym Słowacki stoczył w Paryżu swoisty pojedynek poetycki. W swych utworach poruszał istotne problemy związane z walką narodowowyzwoleńczą, z przeszłością narodu i przyczynami niewoli oraz tematy egzystencjalne. Jego twórczość wyróżniała się mistycyzmem, wspaniałym bogactwem wyobraźni, poetyckich przenośni i języka. Obok Cypriana Kamila Norwida i Tadeusza Micińskiego uważany za największego z mistyków polskiej poezji. W 1944 r. rozpoczął się w jego twórczości okres intensywnej pracy nad filozofią genezyjską. Powstały wówczas takie dzieła jak: „Genezis z Ducha”, „Samuel Zborowski” i „Król – Duch”. Inne jego ważne utwory to dramaty: „Mazepa”, „Sen srebrny Salomei”, „Ksiądz Marek”, „Fantazy” oraz wiersze: „Oda do wolności”, „Grób Agamemnona”, „Testament mój” , „Hymn” (Smutno mi, Boże!). (zm. 3 kwietnia 1849 r. w Paryżu)
Frid Ingulstad, ur. 4 września 1935 r. w Oslo – norweska powieściopisarka, autorka sagi „Przepowiednia Księżyca” ,składającej się z 45 tomów. Napisała ok. 200 książek, w tym powieści historyczne, dla dzieci i młodzieży oraz dokumenty. Inne jej utwory to: sagi „Królowe Wikingów” i „Wiatr Nadziei” oraz autobiografia „Moja historia”.
5 września
Tommaso Campanella, ur. 5 września 1568 r. w Stignano w Kalabrii – włoski filozof, teolog i poeta epoki renesansu, autor dzieła pt. „Miasto Słońca” oraz „Ateizm Zwyciężony”. W „Mieście Słońca” zawarł wizję społeczeństwa doskonałego. Jego ideałem było miasto-państwo oparte na kulcie pracy, równości społecznej, wspólnocie dóbr , w którym nie istnieje instytucja rodziny. W państwie tym rządy sprawowane są przez mędrców , a obywatele żyją zgodnie z porządkiem natury. Za swe poglądy wielokrotnie był oskarżany o herezję i więziony (łącznie 27 lat). (zm. 21 maja 1639 r. w Paryżu)
Mariusz Szczygieł, ur. 5 września 1966 r. w Złotoryi – polski dziennikarz, reportażysta i pisarz. W latach 1995–2001 był współautorem i prowadzącym talk-show „ Na każdy temat” w TV Polsat. Od 1990 roku pracuje w „Gazecie Wyborczej”, od roku 2004 jest redaktorem „Dużego Formatu”. Od 2001 r. głównym tematem jego twórczości stała się historia i kultura Czech. Napisał między innymi książkę „Gottland”, będącą zbiorem reportaży, która w Czechach została bestsellerem. Została przełożona na 10 języków, autor otrzymał za nią m.in. NIKE Czytelników oraz European Book Prize 2009 – nagrodę Unii Europejskiej za najlepszą europejską książkę roku. Inne jego książki to: „Niedziela, która zdarzyła się w środę”, „Kaprysik. Damskie historie”, „Zrób sobie raj” oraz „Láska nebeská”. W 2014 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
6 września
Maria Krüger, ur. 6 września 1904 r. w Warszawie – polska pisarka literatury dziecięcej oraz dziennikarka w prasie dla dorosłych czytelników, z zawodu ekonomistka. Debiutowała w 1928 r. w „Płomyczku”. Pisała również do czasopism: „Świerszczyk” i „Płomyk”. Równolegle pisała też dla czytelników dorosłych w „Wieczorze Warszawy”, a jej felietony i opowiadania ukazywały się na łamach „Prosto z mostu”. Na początku lat pięćdziesiątych pisarka była związana z Polskim Radiem, gdzie odpowiadała za audycje kierowane do kobiet. Później przez kilka lat współpracowała z Telewizją Polską – była pomysłodawczynią popularnego programu dla dzieci „Miś z okienka”, do którego pisała również teksty. W 1959 roku ukazała się jej najbardziej znana książka, „Karolcia” – opowieść o ośmioletniej dziewczynce, i spełniającym życzenia niebieskim koraliku. Od wielu lat książka ta znajduje się w spisie lektur dla pierwszych klas szkoły podstawowej. W 1970 roku pisarka wydała kontynuację przygód Karolci w książce „Witaj, Karolciu!” W 2008 roku na podstawie „Karolci” nakręcono film fabularny. Drugą pod względem popularności książką jest „Godzina pąsowej róży”. Powieść została zekranizowana w 1963 r. Film został nagrodzony Złotym Lwem na XV Międzynarodowym Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Wenecji. Inne znane jej książki to: „Ucho, dynia, sto dwadzieścia pięć!”, „Szkoła narzeczonych” oraz „Po prostu Lucynka P.”. (zm. 13 sierpnia 1999 r. w Warszawie)
Carmen Laforet, ur. 6 września 1921 r. w Barcelonie – hiszpańska powieściopisarka i nowelistka, najbardziej znana z głośnej debiutanckiej powieści „Złuda”, ukazującej oblicze powojennej frankistowskiej Hiszpanii, napisana w formie pamiętnika studentki. Inne jej powieści to: „Nowa kobieta”, „Wyspa i demony”, „Małżeństwo”, „Udar słoneczny”. Jest też autorką siedmiu nowel, 22 opowiadań, eseistycznych wspomnień z podróży i licznych reportaży i artykułów. Wielokrotnie nagradzana za swą twórczość, miedzy innymi otrzymała: Nagrodę im. Eugenio Nadala, Nagrodę J. Fastenratha i Nagrodę im. M. Cervantesa. (zm. 28 lutego 2004 r. w Madrycie)
7 września
Stanisław Pilat, ur. 1802 r. w Krasnymstawie (ochrzczony 7 września) – polski pisarz, pedagog, działacz kulturalny. Był autorem dramatów historycznych, rozpraw literaturoznawczych, recenzji literackich i teatralnych. Publikował na łamach „Dziennika Literackiego”, „Kółka Rodzinnego”, „Nowin”, „Czasu”, „Tygodnika Naukowego”. Opublikował między innymi dwa dramaty historyczne: „Strusiowie” i „Zofia Morsztynówna”. Około 1850 r. otworzył we Lwowie prywatny zakład wychowawczy dla chłopców. Udzielał się także w organizacjach społecznych i kulturalnych, był członkiem Towarzystwa Gospodarskiego, radnym miasta Lwowa, współorganizatorem uroczystości ku czci Aleksandra Fredry w 1865 r. (zm. 13 sierpnia 1866 r. w Niemirowie)
Edward Dusza (pseud. A. R. Poray, Marian Izdebnik), ur. 7 września 1947 r. w Krakowie – polski poeta emigracyjny, prozaik, krytyk literacki, dziennikarz, wydawca. Zadebiutował w 1970 r. na łamach „Tygodnika Powszechnego” wierszami „Madonna” i „Na śmierć ojca”. Jednocześnie debiutował w londyńskich „Wiadomościach”. Po debiucie w Polsce swe utwory wydawał wyłącznie na emigracji. Wydał między innymi tomy poezji: „Szlakiem Madonny”, „Przez ciemność do światła”, „Kolor klonowego liścia”, „Wiatr mojej burzy”, „Madonna z kołowrotkiem i inne wiersze”, „Popioły” oraz szkice literackie np. „Pieśniarz z pożogi” o K.K. Baczyńskim. Redaktor „Gwiazdy Polarnej” – najstarszego pisma polskiej emigracji w USA. Wydawca czołowych pisarzy emigracyjnych m.in. wydał dwie książki Józefa Mackiewicza. Założyciel kilku wydawnictw – między innymi A. R. Poray Book Publishing i Edward Dusza Publishing. Jest członkiem International PEN-Club i Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Laureat licznych nagród literackich. Uhonorowany dwukrotnie Krzyżami Zasługi, Srebrnym (1981) i Złotym (1990), przez Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (Londyn) za działalność kulturalno-literacką, dziennikarską i niepodległościową.
8 września
Ludovico Ariosto, ur. 8 września 1474 r. w Reggio nell’Emilia – poeta włoski, autor poematu „Orland szalony”. Pisał także satyry i komedie. Zainspirowany dziełami Owidiusza, Wergiliusza, Horacego, Plauta i Terencjusza zaczął pisać wiersze po łacinie. W 1516 r. ukazało się pierwsze wydanie „Orland szalony” – eposu rycerskiego ( najdłuższy znany epos europejski), opisującego przygody Orlanda, paladyna króla Franków, Karola. Prace nad dalszym doskonaleniem dzieła przerwała śmierć autora. (zm. 6 lipca 1533 r. w Ferrarze)
Frédéric Mistral, ur. 8 września 1830 r. w Maillane – francuski poeta, filolog i leksykograf tworzący w dialekcie prowansalskim języka oksytańskiego. Należał do grupy felibrów, dążącej do odnowy kulturowego dziedzictwa Prowansji. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1904 za „świeżość i oryginalność pełnych natchnienia utworów poetyckich, prawdziwie oddających realia życia oraz ducha narodu”. Jego poezja ukazuje sielską atmosferę rodzinnego regionu, w której znaczącą rolę odgrywa mistyczna więź człowieka z przyrodą, często wzmocniona kultem świętych. Za najsłynniejsze dzieło Mistrala uchodzi poemat epicki w 12 pieśniach „Mirejo”. (zm. 25 marca 1914 r. w Maillane)
9 września
Lew Tołstoj, ur. 9 września 1828 r. w Jasnej Polanie – rosyjski powieściopisarz, dramaturg, krytyk literacki, myśliciel, pedagog. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli realizmu w literaturze europejskiej. Twórca religijno-społeczno-etycznej koncepcji, opartej na dwóch głównych tezach: ciągłym doskonaleniu moralnym jednostki i nieprzeciwstawianiu się złu przemocą . W konsekwencji Tołstoj odrzucił oficjalną, prawosławną religię oraz zanegował prawomocność władzy państwowej, co zbliżyło go do chrześcijańskiego anarchizmu. Jego idee miały wpływ na poglądy Mahatmy Gandhiego i Martina Luthera Kinga. Pod wpływem jego religijnych i moralnych idei powstała nowa doktryna społeczno-religijna: tołstoizm. W 1852 roku ukazała się jego debiutancka powieść „Dzieciństwo” – pierwsza część trylogii autobiograficznej pisarza. Pozostałe części, „Lata chłopięce” i „Młodość”, ukazały się kolejno w 1854 i 1857 roku. Światowy rozgłos zyskał po wydaniu epopei „Wojna i pokój”, ukazującej się od 1863 do 1869 roku. Kolejnym monumentalnym dziełem pisarza była wydana w 1873 roku powieść społeczno-psychologiczna „Anna Karenina”, która zapisała się jako klasyka światowej sztuki powieściowej. W 1859 roku zaangażował się działalność pedagogiczną: założył szkołę dla dzieci chłopskich, wydawał pismo dydaktyczne „Jasnaja Polana” oraz pisał powiastki, podręczniki oraz bajki dla dzieci. W latach siedemdziesiątych XIX wieku Tołstoja zaczął dosięgać kryzys światopoglądowy – swoimi poglądami naraził się carowi Aleksandrowi II, który zamknął jego szkołę w Jasnej Polanie, a niedługo potem zakazał czytania jego pism. W 1901 r. został ekskomunikowany i wydalony z Cerkwi. Pod koniec życia popadł w konflikt z rodziną z powodów majątkowych. Jego ostatnim dzieło było „Zmartwychwstanie” (1899), w którym skumulował wszystkie swoje przekonania o niesprawiedliwości, zakłamaniu i niegodziwości państwa, ustroju, administracji i kościoła prawosławnego. (zm. 20 listopada 1910 r. w Astapowie)
James Hilton, ur. 9 września 1900 r. w Leigh, Lancashire – angielski pisarz i scenarzysta. Do najsłynniejszych jego utworów zalicza się powieść „Zaginiony horyzont” (1933) o życiu tybetańskich mnichów oraz psychologiczną powieść „Żegnaj Chips” (1934) opowiadającą o starym nauczycielu, który odnalazł miłość. W 1943 r. otrzymał Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany za film „Pani Miniver”. (zm. 20 grudnia 1954 r. w Long Beach, w Kalifornii)
10 września
Jan Rostworowski, ur. 10 września 1919 r. w Krakowie – polski poeta i prozaik. Jako poeta zadebiutował w 1942 r. na łamach londyńskiego tygodnika „Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie”. W Anglii wydał dziewięć zbiorów wierszy i tom opowiadań. W 1962 r. opublikował w Londynie tryptyk balladowy „Anna Opatowa”. W Polsce ukazały się jego trzy tomy wierszy: „Polowanie i inne wiersze okolicznościowe”, „Z okna widać”, „Czas nie zagryza kobiet” oraz tom opowiadań „Życie wieczne”. W 1972 r. 1972, 25 lat przed debiutem wydawniczym J.K. Rowling ukazało się opowiadanie Jana Rostworowskiego zatytułowane „Harry Potter”. W 1962 r. pisarz został uhonorowany Nagrodą Kościelskich. 1968 wrócił do Polski i mieszkał w Krakowie. (zm. 14 listopada 1975 r. w Krakowie)
Jacek Sawaszkiewicz, ur. 10 września 1947 r. w Szczecinie – polski pisarz fantastyki naukowej i satyryk. Debiutował w 1972 r. opowiadaniem satyrycznym „Sanatorium”. Pierwszą książkę- tom opowiadań „Czekając” wydał w 1978 r. Publikował opowiadania na łamach „Młodego Technika”, „Morza i Ziemi”, „Razem” i „Fantastyki”. Początkowo pisał opowiadania sensacyjne w konwencji fantastyki lat sześćdziesiątych. W późniejszych utworach podążał w kierunku groteski, humoreski lub fantastyki socjologicznej. Najbardziej znanym jego dziełem jest cykl „Kronika Akaszy”. (zm. 11 czerwca 1999 r. w Szczecinie)
Pat Cadigan, ur. 10 września 1953 r. w Schenectady – amerykańska pisarka science fiction. Jej rodzina od strony matki pochodzi z Polski. Po raz pierwszy jej prace zostały opublikowane w 1981 r. Od czasu swego debiutu na początku lat 80. pisarka kojarzona jest najczęściej z cyberpunkiem. Jako jedyna kobieta znalazła się w kultowej cyberpunkowej antologii pod redakcją Bruce’a Sterlinga Mirrorshades „The Cyberpunk Anthology” (1986). Dwukrotnie uhonorowana Nagrodą Locusa: w 1988 r. za zbiór opowiadań „Anioł” oraz w 1990 r. za zbiór opowiadań „Wzory”. W 1992 r. oraz w 1995 r. została laureatką Nagrody im. Arthura C. Clarke’a za powieści „Wgrzesznicy” i „Głupcy”.
11 września
Pierre de Ronsard, ur. 11 września 1524 r. w Couture-sur-Loir – poeta francuski, główny przedstawiciel renesansowej poezji francuskiej, przywódca grupy poetyckiej „Plejada”, nazywany księciem poetów. Wprowadził do poezji francuskiej formy antyczne: ody, elegie, hymny , epopeje oraz włoskie sonety miłosne inspirowane przez Petrarkę. Sławę przyniosły mu dwa zbiory sonetów: „Do Marii” i „Na śmierć Marii”. W swych utworach opisywał piękno kobiet, przyrody, a także wysławiał radość życia i ulotność szczęścia. (zm. 27 grudnia 1585 r. w La Riche)
Adam Asnyk (pseudonim „Jan Stożek”, „El…y”), ur. 11 września 1838 r. w Kaliszu – polski poeta, dramatopisarz, publicysta i działacz patriotyczny. Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Kazimierza, powstańca listopadowego. Wychowywał się w duchu romantycznego patriotyzmu i przywiązania do tradycji rycerskie. Początkowo przez rok studiował w Szkole Rolniczej w podwarszawskim Marymoncie, a następnie od 1857 r. w warszawskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej. Studiował też na uniwersytetach we Wrocławiu (1859–1860), gdzie działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim, Paryżu (1861) i Heidelbergu (1861–1862). Brał udział w ruchu spiskowym; w 1860 r. został aresztowany i uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W powstaniu styczniowym był członkiem Rządu Narodowego. Po upadku powstania przebywał m.in. we Włoszech i w Niemczech, gdzie 1866 roku uzyskał w Heidelbergu stopień doktora filozofii. Od 1870 roku na stałe w Krakowie, gdzie między innymi współredagował dziennik „Nowa Reforma”. Brał czynny udział w życiu społecznym i politycznym (radca miejski, poseł na sejm galicyjski, współorganizator Towarzystwa Szkoły Ludowej). W 1890 przewodniczył sprowadzeniu z Paryża prochów Adama Mickiewicza. Debiutował w 1870 r. na łamach dziennika „Kaliszanin” wierszem „Rodzinnemu miastu”. W 1875 roku zmarła mu żona – poślubiona rok wcześniej Zofia Kaczorowska, co pogłębiło jego depresję, spowodowaną między innymi upadkiem powstania styczniowego i śmiercią ukochanej matki. Swe wiersze publikował w zbiorach „Poezje” (1869, 1872, 1880, 1894). W cyklu 30 sonetów „Nad głębiami” zawarł swój system filozoficzny, będący próbą pogodzenia idealizmu z pozytywistycznym realizmem i scjentyzmem. Motywem wielu jego utworów jest krajobraz górski, zwłaszcza tatrzański. W czasie licznych podróży podejmował wyprawy wysokogórskie w Tatry – był jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego. W dramatach podejmował współczesną sobie tematykę polityczną i historyczną („Walka Stronnictw”, „Cola Rienzi”), społeczną („Bracia Lerche”), a także obyczajową („Gałązka heliotropu”). (zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie)
Henry (właściwie William Sydney Porter), ur. 11 września 1862 r. w Greensboro w Karolinie Północnej – amerykański pisarz, autor humorystycznych opowiadań, zwykle o zaskakującym zakończeniu. Przez trzy lata odbywał karę pozbawienia wolności za defraudację. Po opuszczeniu więzienia osiadł w Nowym Jorku i rozpoczął karierę pisarską. W Nowym Jorku toczy się akcja wielu jego opowiadań. Najbardziej znanym jest „Dar Trzech Króli”. Opisał w nim parę młodych ludzi, Jima i Dellę, pragnących obdarować się nawzajem czymś szczególnym na Boże Narodzenie. Bez wiedzy Jima, Della sprzedaje najcenniejszą posiadaną przez siebie rzecz – piękne włosy – aby móc kupić Jimowi platynowy łańcuszek do zegarka. Jim zaś, bez wiedzy Delli, sprzedaje swoją najwartościowszą rzecz – zegarek – aby kupić Delli ozdobione drogimi kamieniami grzebienie do włosów. W Polsce największy wybór jego 29 opowiadań ukazał się pod tytułem „Pamiętnik żółtego psa”. Nagroda O. Henry’ego jest przyznawana corocznie autorom wyjątkowych opowiadań. (zm. 5 czerwca 1910 r. w Nowym Jorku)
Maria Kownacka, ur. 11 września 1894 r. w Słupie niedaleko Kutna – polska pisarka, tłumaczka z jęz. rosyjskiego, autorka sztuk scenicznych i słuchowisk radiowych dla dzieci oraz redagowanego w czasie powstania warszawskiego „Dziennika Dziecięcego”. W wieku ośmiu lat została osierocona przez matkę. W 1912 r. mając 18 lat rozpoczęła pracę jako nauczycielka wiejskich dzieci. W latach 1915-1918 przebywała w Mińsku Litewskim, gdzie również nauczała, a także sama słuchała wykładów z literatury. Po powrocie założyła własną szkołę ludową w majątku Krzywda (powiat łukowski). Nie stać jej było na zakup książek, w związku z tym sama wymyślała i spisywała różne historie dla dzieci. W 1919 r. nawiązała kontakt z Heleną Radwanową – redaktorką „Płomyka”. Na jego łamach miał miejsce debiut literacki pisarki. W 1929 pisarka przeprowadziła się do Warszawy na Żoliborz, na ulicę Słowackiego 5/13 m 74, gdzie obecnie znajduje się Izba Pamięci Marii Kownackiej, oddział Muzeum Książki Dziecięcej. W 1931 r. na łamach „Płomyczka” ukazała się pierwsza część najsłynniejszego jej dzieła – opowieści o Plastusiu. „Plastusiowy pamiętnik” ukazał się w formie książkowej w 1936 roku. Plastelinowy ludzik został bohaterem słuchowisk radiowych (głosu użyczyła mu Irena Kwiatkowska) oraz serialu animowanego emitowanego w telewizji w latach 80-tych. W latach trzydziestych rozpoczęła współpracę z żoliborskim teatrem „Baj”. Inne jej utwory to: „Kukuryku na ręczniku”, „Kajtkowe przygody”, „Rogaś z Doliny Roztoki” i napisane wraz z Zofia Malicką „Dzieci z Leszczynowej Górki”. Pisarka została uhonorowana wieloma odznaczeniami, w tym: srebrnym Krzyżem Zasługi (1948), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1952) Oraz Orderem Uśmiechu (1971). (zm. 27 lutego 1982 r. w Warszawie)
12 września
Stanisław Lem, ur. 12 lub 13 września 1921 r. we Lwowie – polski pisarz science fiction, filozof i futurolog i eseista, w swoim dorobku ma również powieści realistyczne i teksty satyryczne. Jego twórczość porusza tematy takie jak: rozwój nauki i techniki, natura ludzka, możliwość porozumienia się istot inteligentnych czy miejsce człowieka we Wszechświecie. Dzieła Lema zawierają odniesienia do stanu współczesnego społeczeństwa, refleksje naukowo-filozoficzne na jego temat, a także krytykę zarówno ustroju socjalistycznego, jak i zachodniego kapitalizmu. Jest najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem. Jego książki przetłumaczono na ponad 40 języków, osiągnęły łączny nakład ponad 30 milionów egzemplarzy. Był odznaczony między innymi medalem „Gloria Artis” i najwyższym polskim odznaczeniem państwowym Orderem Orła Białego. Kariera literacka Stanisława Lema zaczęła się od współpracy z czasopismami „Kuźnica”, „Tygodnik Powszechny” i „Nowy Świat Przygód”. Początkowo zamieszczał w nich wiersze, , oraz opowiadania o tematyce okupacyjnej. W 1946 r. w „Nowym Świecie Przygód” wydrukowano w odcinkach jego pierwszą nowelę fantastyczną, zatytułowaną „Człowiek z Marsa”- napisaną jeszcze podczas okupacji. Jako autor fantastyki zadebiutował opublikowanymi w „Tygodniku Powszechnym” opowiadaniami „Obcy”, „Ogród ciemności” i „Dzieje jednego odkrycia”. W 1948 r. ukończył „Szpital przemienienia” – pierwszą część trylogii „Czas nieutracony”. Sławę przyniosła mu powieść „Astronauci”- wydana w 1951 r. oraz równolegle drukowana w odcinkach w „Sztandarze Młodych”. Książka o losach wyprawy na Wenus szybko stała się bestsellerem , a pisarz został przyjęty do Związku Literatów Polskich. Po „odwilży” w 1956 roku nastąpił złoty okres twórczości Lema, w którym powstały jego najwybitniejsze powieści i opowiadania s-f, m.in.: „Dialogi”, „Śledztwo”, „Eden”, „Solaris”, „Powrót z gwiazd”, „Pamiętnik znaleziony w wannie”, „Niezwyciężony” oraz zbiory „Dzienniki gwiazdowe”, „Księga robotów”, „Inwazja z Aldebarana”, „Bajki robotów”, „Summa technologiae”, „Cyberiada”. Twórczość pisarska Lema zmierzała stopniowo w kierunku rozważań filozoficznych i naukowych. W 1968 roku napisał „Filozofię przypadku”, a w 1970 r. – „Fantastykę i futurologię”. Późniejsze dzieła Lema stają się coraz bardziej pesymistyczne, przyszłość jawi się w nich jako dążenie do zagłady. Rozwój technologii pociąga za sobą upadek moralny, zanik wartości, na których opiera się człowieczeństwo. (zm. 27 marca 2006 r. w Krakowie)
Michael Ondaatje, ur. 12 września 1943 r. w Kolombo ( Sri Lanka) – kanadyjski pisarz i poeta, laureat nagrody Booker Prize w roku 1992 za swoją powieść „Angielski pacjent”. W 1996 r. film nakręcony na podstawie tej powieści zdobył 9 Oskarów w tym w kategorii „Najlepszy film”. W Polsce ukazały się też inne jego powieści: „W lwiej skórze” i „Oczy Buddy”.
13 września
Julian Tuwim, ur. 13 września 1894 r. w Łodzi – polski poeta żydowskiego pochodzenia, pisarz, autor wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek. Jeden z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego. Współzałożyciel kabaretu literackiego „Pod Picadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”. Tłumacz poezji rosyjskiej, francuskiej, niemieckiej oraz łacińskiej. Z wykształcenia był prawnikiem i filozofem. Jako poeta debiutował w 1913 r. wierszem „Prośba” w „Kurierze Warszawskim” . Zamieszczał utwory na łamach „Zdroju”, „Narodu” , „Kuriera Polskiego” i „Pani. Prowadził ożywioną działalność jako autor tekstów i piosenek kabaretowych (zwykle podpisywanych pseudonimami) dla kabaretów „Miraż”, „Czarny Kot”, „Argus”, „Sfinks”, „Qui Pro Quo”, „Banda”, „Cyganeria”, „Cyrulik Warszawski”. Współpracował też z pismami satyrycznymi „Cyrulik Warszawski” i „”Szpilki”. Od 1927 roku współpracował z Polskim Radiem (od 1935 roku był kierownikiem artystycznym działu humoru). Należał do członków założycieli ZAiKS-u , Związku Zawodowego Literatów Polskich i PEN Clubu. W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji – w Rumunii, Francji, Portugalii i Brazylii, skąd w 1942 roku przybył do Nowego Jorku. W 1946 roku wrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie. W tym czasie zyskał sobie przychylność władz komunistycznych i został okrzyknięty poetą państwowym. Korzystając ze swej pozycji zabiegał z powodzeniem w sprawie uchylenia wyroków śmierci, uratował życie kilku osobom. W latach 1947–1950 pełnił funkcję kierownika artystycznego Teatru Nowego. Swe wiersze publikował w zbiorach poezji: „Czyhanie na Boga”, „Sokrates tańczący”, „Siódma jesień”, „Słowa we krwi”, „Rzecz czarnoleska”, „Biblia cygańska”, „Treści gorejące”. Pod koniec lat międzywojennych uprawiał również twórczość dla dzieci, wykorzystując w niej swój kunszt poetycki, łącząc liryzm z dowcipem np. : „Lokomotywa”, „Słoń Trąbalski”, „Zosia-Samosia”, „Bambo”, „Dyzio marzyciel”, „Idzie Grześ”, „Rzepka”, „Ptasie radio”. (zm. 27 grudnia 1953 r. w Zakopanem)
Roald Dahl, ur. 13 września 1916 r. w Llandaff – brytyjski pisarz, scenarzysta i publicysta pochodzenia norweskiego. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do Royal Air Force (RAF) i trafił na front afrykański. Został jednak dość szybko zestrzelony i trafił do szpitala. W 1942 przeniósł się do Waszyngtonu, gdzie został attaché wojskowym i brytyjskim szpiegiem. Dał się poznać jako ekscentryk i miłośnik wystawnych balów. W Waszyngtonie poznał pisarza C.S. Forestera, który zachęcił go do pisania. Zasłynął głównie jako autor dla dzieci („Charlie i fabryka czekolady”, „Wiedźmy”, „Matylda”, „Wielkomilud”). Napisał tez dwie powieści dla dorosłych oraz dwie autobiografie. (zm. 23 listopada 1990 r. w Oksfordzie)
14 września
Michel Butor, ur. 14 września 1926 r. w Mons-en-Baroeul – francuski pisarz i dziennikarz. Ukończył filozofie na Sorbonie. Zanim na poważnie zajął się literaturą wykładał filozofię na uczelniach w Egipcie, Anglii, Grecji, Stanach Zjednoczonych i Szwajcarii. Jego pierwsze dzieła zaliczają się do nurtu nouveau roman (awangardowy kierunek w powieści francuskiej). Od 1960 r. zajmował się wyłącznie krytyką literacką oraz tworzeniem esejów i poezji. Laureat licznych nagród literackich, w tym Prix Fénéon oraz Prix Renaudot. Jego najbardziej znane dzieło „Przemiana” jest w całości napisane w drugiej osobie. Książka stanowi opis podróży pociągiem z Paryża do Rzymu, gdzie bohater ma zamiar spotkać się ze swoją kochanką. Czytelnik śledzi jego tok myśli, rozmaite rozterki i decyzje, które podejmuje. Pisząc ją pisarz inspirował się twórczością Jamesa Joyce’a. (zm. 24 sierpnia 2016 r. w Contamine-sur-Arve)
15 września
James Fenimore Cooper, ur. 15 września 1789 r. w Burlington w stanie New Jersey – powieściopisarz amerykański, autor powieści przygodowo-awanturniczych, których akcja rozgrywa się podczas walk z Indianami i Francuzami w drugiej połowie XVIII wieku. Pisał też eseje polityczne i książki historyczne. W 1830 r. spotkał się w Rzymie z Adamem Mickiewiczem. W 1831 r. założył w Paryżu Komitet Amerykańsko-Polski kierujący pomocą dla powstania listopadowego. Debiutował anonimowo w 1820 roku powieścią „Ostrożność”. Sławę przyniosła mu powieść „Szpieg”. W swoim dorobku ma ponad 60 dzieł, a największą popularność zdobył dzięki historyczno-przygodowemu cyklowi powieści „Opowieści Skórzanej Pończochy” w Polsce znanemu jako „Pięcioksiąg przygód Sokolego Oka”. Były to: „Pogromca Zwierząt”, „Ostatni Mohikanin”, „Tropiciel Śladów”, „Pionierowie „i „Preria”. Przedstawił w nich obraz osiemnastowiecznej Ameryki Północnej i zamieszkujących ją Indian i osadników. Cechują je barwne opisy przyrody, wartka i pełna napięcia akcja. Książki te są wciąż popularne i stanowią wzór przygodowej powieści indiańskiej. Innym nurtem jego twórczości literackiej była powieść marynistyczna. Do najbardziej znanych jego powieści z tego gatunku należy „Czerwony korsarz” z 1827 r. Jego dzieła były wielokrotnie ekranizowane. (zm. 14 września 1851 r. w Cooperstown w stanie Nowy Jork)
Agatha Christie, ur. 15 września 1890 r. w Torquay – brytyjska autorka powieści kryminalnych i obyczajowych. Najbardziej znana na świecie pisarka kryminałów oraz najlepiej sprzedająca się autorka wszech czasów. Wydała ponad 90 powieści i sztuk teatralnych. Ich akcja toczyła się głównie w zamkniętych pomieszczeniach, a mordercą mógł być tylko jeden z mieszkańców. Stworzyła słynne postaci literackie dwojga detektywów: Belga Herkulesa Poirota oraz starszej pani, detektyw-amator panny Marple. Wiele z jej powieści i opowiadań zostało sfilmowanych, niektóre wielokrotnie np.: „Morderstwo w Orient Expressie”, „Śmierć na Nilu” czy „4.50 z Paddington”. Na ich podstawie powstały także seriale telewizyjne i słuchowiska radiowe. Pod pseudonimem Mary Westmacott wydała kilka powieści obyczajowych, które również cieszyły się popularnością. W Polsce dostępne są dwa tytuły obyczajowe napisane przez Agathę Christie: „Róża i cis” oraz „W samotności”. Napisała również znaną w wielu krajach sztukę kryminalną „Pułapka na myszy”. Wszystkie jej utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegając natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek. (zm. 12 stycznia 1976 r. w Wallingford)
Tomasz Jastrun (pseud. Witold Charłamp, Smecz, Te Jot), ur. 15 września 1950 r. w Warszawie – polski poeta, prozaik, eseista, felietonista, krytyk literacki, autor książek dla dzieci, długoletni współpracownik paryskiej „Kultury”. Debiutował w 1973 r. wierszami publikowanymi w miesięczniku „Nowy Wyraz”. W latach 1974 – 1978 pracował w „Tygodniku Kulturalnym”. Publikował także w „Miesięczniku Literackim”, „Literaturze” oraz czasopismach dla dzieci „Świerszczyk”, „Płomyczek” i „Płomyk” . W okresie PRL był związany z opozycją demokratyczną. W sierpniu 1980 r. uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej, należał do „Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany na kilka tygodni w Białołęce. W okresie 1990-1994 przebywał w Szwecji jako attaché kulturalny i dyrektor Instytutu Polskiego w Sztokholmie. Znaczącą część jego dorobku stanowią wiersze miłosne, charakteryzujące się bezpośredniością i delikatnością. Najważniejsze zbiory jego poezji to: „Bez usprawiedliwienia”, „Promienie błędnego koła”, „Czas pamięci i zapomnienia”, „Tylko czułość idzie do nieba”, „Powitania i pożegnania”. Prozą napisał: powieści „Obok siebie”, „Rzeka podziemna”, „Kolonia karna. Sceny z życia małżeńskiego”, „Gra wstępna” – wybór felietonów oraz zbiór opowiadań „Gorący lód”. Pisarz jest członkiem warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 2008 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
16 września
Frans Sillanpää, ur. 16 września 1888 r. w Hämeenkyrö – jeden z najwybitniejszych powieściopisarzy i nowelistów fińskich XX wieku, przedstawiciel ruchu modernistycznego. Autor realistycznych, nasyconych liryzmem powieści o wymowie humanistycznej, osadzonych głównie w hermetycznym środowisku wiejskim, które autor znał z dzieciństwa. Późniejsze powieści, napisane w okresie, gdy pisarz zmagał się z depresją i utrata talentu pisarskiego, przesiąknięte są dekadenckim nastrojem melancholii, rozpaczy i nihilizmu − opowiadają głównie o „wypalonych” artystach pozbawionych nadziei oraz ludziach z marginesu społecznego. Otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za rok 1939 za „głębokie przeniknięcie w życie fińskich chłopów i wyborne opisanie ich obyczajów w więzi z przyrodą”. Najważniejsze jego dzieła to: „Słońce życia”, „Ludzie w korowodzie życia”, „Zasnęła za młodu”, „Ludzie w noc letnią”, „Sierpień”, „Dole i niedole człowieczego życia”, „Główne zdarzenie dnia”. (zm. 3 czerwca 1964 r. w Helsinkach)
17 września
Mary Stewart, ur. 17 września 1916 r. w Sunderland – brytyjska pisarka i poetka. Najbardziej znana z serii powieściowej o czarodzieju Merlinie i królu Arturze, która stanowi mieszankę książki historycznej i opowieści fantasy. Po studiach na Durham University pracowała jako wykładowczyni angielskiego i literatury. Pierwszą książkę wydała w wieku 38 lat. Tworzyła głównie książki dla młodzieży, bohaterkami jej powieści są najczęściej piękne, dwudziestoletnie dziewczyny, a fabułę stanowi połączenie sensacji i pierwszych miłości. Do jej najważniejszych książek należą miedzy innymi: „Dom czarownic”, „Lodowy petrel”, „Nie drażnij kota”, „Ogary Gabriela”, „Ognie o północy”, „Tajemnica zamku Valmy” oraz wspomniana wcześniej Trylogia o Merlinie. W 1996 r. uhonorowana Ahatha Award za całokształt twórczości.( zm. 9 maja 2014 r. w Loch Awe w Szkocji)
Ken Kesey, ur. 17 września 1935 r. w La Junta, Kolorado – amerykański pisarz związany z Beat Generation w latach 50. i hippisami w latach 60. W swojej twórczości sprzeciwiał się wobec społecznych i mentalnych form zniewolenia człowieka. Znany był ze swojego nonkonformistycznego stylu bycia, w tym z eksperymentów z substancjami psychodelicznymi i konfliktów z prawem. Znany zwłaszcza dzięki powieści „Lot nad kukułczym gniazdem” (1962), w której przedstawił obraz szpitala psychiatrycznego oparty na własnych doświadczeniach (jako student brał udział w rządowym programie badań nad środkami psychomimetycznymi prowadzonymi przez szpital psychiatryczny). Pierwotnie powieść wystawiana była jako sztuka teatralna, w 1975 roku nakręcono ekranizację powieści pod tym samym tytułem w reżyserii Miloša Formana z Jack’iem Nicholsonem w roli głównej. Film zdobył 5 Oscarów w najważniejszych kategoriach. (zm. 10 listopada 2001 w Kalifornii)
18 września
Samuel Johnson, ur. 18 września 1709 r. w Lichfield – brytyjski pisarz i leksykograf. Dziełem jego życia jest „Słownik języka angielskiego” (A Dictionary of the English Language). Pozostała jego twórczość obejmuje pełne opracowanie i przedmowę do utworów Williama Shakespeare’a , traktaty polityczne, zapiski z podróży, biografie poetów brytyjskich, eseje oraz kazania. (zm. 13 grudnia 1784 r. w Londynie)
Zdzisław Romanowski, ur. 18 września 1932 r. w Pińsku – polski prozaik. Debiutował w 1950 r. na łamach tygodnika „Nowa Kultura”. Od 1956 r. pracował jako dziennikarz w tygodniku studenckim „Wyboje”. Wraz z H. Jantosem i J. Kułtuniakiem wydał trzy tomy reportaży: „Granicznym szlakiem”, „Spotkanie z rzeką” i „Ziemia gwałtownie przebudzona”. Jako powieściopisarz zadebiutował w 1969 roku powieścią „Porwane życie”. Inne jego dzieła to między innymi: „Cień jaskółki”, w którym opisał swoje dzieciństwo w Pińsku, „Imiona honoru oraz, „Imiona wojny”. Pod pseudonimem Adam Wald napisał książki „Godzina przeznaczenia” i „Czas intrygi” mówiące o okresie powstania „Solidarności” i intrygach mających na celu jej zwalczanie.
19 września
William Golding, ur. 19 września 1911 r. w Newquay – brytyjski pisarz, poeta, laureat Nagrody Nobla w 1983 r. i Nagrody Bookera w 1980 r., najbardziej znany z powieści „Władca much”. W 1934 r. wydał w Londynie pierwszą książkę – „Wiersze”. Pierwszą powieścią był „Władca much” – wydany w 1954 r. Powieść opowiada historię grupy chłopców, ocalałych z katastrofy samolotu na bezludnej wyspie, których próby zorganizowania własnych rządów i społeczności mają katastrofalne konsekwencje. Chłopcy z czasem zmieniają się w żądnych krwi barbarzyńców, którym nie zależy na powrocie do cywilizacji. Książka była dwukrotnie ekranizowana, w 1963 i 1990 roku. Innymi jego dziełami są: „Spadkobiercy”, „Siła bezwładu”, „Wieża”, „Bóg Skorpion”, „Ruchomy cel”, „Papierowi ludzie”, „Rytuały morza” i wiele innych. W 1988 r. pisarz został pasowany przez królową na rycerza i uzyskał tytuł szlachecki. (zm. 19 czerwca 1993 r. w Perranarworthal)
20 września
Andrzej Frycz Modrzewski (właśc. Andrzej Piotr Modrzewski herbu Jastrzębiec), ur. 20 września 1503 r. w Wolborzu w woj. łódzkim – polski pisarz polityczny okresu renesansu, sekretarz królewski. Studiował przez 2 lata na Akademii Krakowskiej – w 1919 r. otrzymał stopień bakałarza. Około roku 1522 przyjął niższe święcenia kapłańskie i pracował w kancelarii prymasa Jana Łaskiego. Był sekretarzem Zygmunta I Starego. Pod koniec życia zbliżył się do radykalnego skrzydła polskich protestantów – arian. Najbardziej znane jego dzieło to napisane po łacinie „O naprawie Rzeczypospolitej” (1551). Dzieło składa się z pięciu ksiąg: „O obyczajach”, „O prawach”, „O wojnie”, „O Kościele” i „O szkole”. Księga poświęcona Kościołowi została przez władze kościelne uznana za heretycką, dlatego dzieło Frycza znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych. Głosił bardzo postępowe poglądy, jako pierwszy postulował zrównanie wszystkich grup społecznych wobec prawa. Opowiadał się za protekcjonizmem w gospodarce, opieką państwa nad ubogimi i publicznym szkolnictwem. Krytykował ustrój feudalny oraz wyzysk i poddaństwo chłopów. Pisał też mowy publicystyczne, np. „Łaski, czyli o karze za mężobójstwo” i rozprawy teologiczne. (zm. 1572 r. w Wolborzu)
George R.R. Martin (właśc. George Raymond Richard Martin), ur. 20 września 1948 r. w Bayonne w stanie New Jersey – amerykański pisarz, twórca science fiction i fantasy, wielokrotny zdobywca nagród Nebula i Hugo oraz wielu innych: World Fantasy, Bram Stoker Award, czy Locus Award. Jest autorem popularnej sagi fantasy „Pieśń lodu i ognia”, na której oparto między innymi grę fabularną oraz serial wyprodukowany przez HBO pt. „Gra o tron”. Inne jego powieści to: „Światło się mroczy”, „Przystań Wiatrów” czy „Rockowy Armageddon”. Pisze również opowiadania np. „Błędny rycerz”, „Wierny miecz”. Wiele jego opowiadań zostało wydanych w postaci zbiorów: „Piaseczniki”, „Wędrowcy”, „Tuf Wędrowiec”, „Lodowy smok”. Pisarz jest również autorem scenariuszy seriali telewizyjnych np. „Strefa mroku”, „Po tamtej stronie” czy „Piękna i Bestia”.
21 września
Herbert George Wells, ur. 21 września 1866 r. w Bromley – brytyjski pisarz i biolog. Uznawany za jednego z pionierów gatunku science fiction. Autor takich książek jak: „Niewidzialny człowiek”, „Wehikuł czasu”, „Wojna światów”, „Wyspa doktora Moreau”, „Pierwsi ludzie na księżycu”, „Pokarm bogów”, „Wojna w przestworzu”. Adaptacja radiowa „Wojny światów”- przedstawiająca inwazję Marsjan na Ziemię, wykonana przez Orsona Wellesa wywołała w 1938 r. panikę w USA, gdyż słuchacze uznali słuchowisko za relację z prawdziwej inwazji. Książka została sfilmowana dwukrotnie – w 1953 i 2005 r. przez Stevena Spielberga. Powstała tez jej wersja muzyczna. Inne jego powieści również doczekały się ekranizacji: „Wehikuł czasu” dwukrotnej, a „Wyspa doktora Moreau”- trzykrotnej. (zm. 13 sierpnia 1946 r. w Londynie)
Fannie Flagg (właśc. Patricia Neal), ur. 21 września 1944 r. w Birmingham w Alabamie – amerykańska pisarka i aktorka. Zaczęła pisać i produkować programy telewizyjne w wieku dziewiętnastu lat, a następnie dała się poznać jako aktorka, scenarzystka i powieściopisarka. Jej pierwsza powieść „Daisy Fay i cudotwórca” przez dziesięć tygodni była na liście bestsellerów czasopisma The New York Times. Kolejna powieść – „Smażone zielone pomidory”– stała się światowym bestsellerem, a na jej podstawie powstał cieszący się ogromnym powodzeniem film. Po publikacji książki „Całe miasto o tym mówi” ogłosiła koniec kariery pisarskiej.
Stephen King, ur. 21 września 1947 r. w Portland – amerykański pisarz, autor literatury grozy. Publikował pod pseudonimami Richard Bachman i John Swithen. Jest autorem horrorów, które przeszły do klasyki gatunku, jak np. „Lśnienie”, „Smętarz dla zwierzaków”, „Miasteczko Salem”, „Podpalaczka”, „To”, „Misery”, „Buick 8”, „Christine”, „Carrie”. Nie ogranicza się jednak do jednego gatunku, czego przykładem są: „Zielona mila”, „Skazani na Shawshank”, „Oczy smoka”, „Bastion” oraz 8-tomowy cykl powieści fantastycznych „Mroczna Wieża”. Jest wielokrotnym zdobywcą Nagród Brama Stokera i British Fantasy Award. W 2003 r. został odznaczony prestiżowym Medalem za Wybitny Wkład w Literaturę Amerykańską, a w 2014 – Narodowym Medalem Sztuki. Jego synowie: Owen King i Joe Hill są również pisarzami. Jego dzieł doczekały się prawie stu ekranizacji.
22 września
Fay Weldon, ur. 22 września 1931 r. w Alvechurch – brytyjska powieściopisarka, feministka. Autorka ponad 20 powieści, z których najbardziej znane to: „Przyjaciółki””, „Mężczyźni” , „Ona może odejść”, „Rozszczepienie” i „Diablica”. W 1989 r. „Diablica” została zekranizowana – powstała komedia z Roseanne Barr i Meryl Streep w rolach głównych.
23 września
Jaroslav Seifert, ur. 23 września 1901 r. w Žižkovie (obecnie jedna z dzielnic Pragi) – poeta czeski, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1984. Pierwszy zbiór wierszy „Miasto we łzach” wydał w 1921 r. Był członkiem i założycielem Dziewięćsiłu (Devětsil) – lewicowo zorientowanego stowarzyszenia grupującego artystów czeskiej awangardy oraz redaktorem kilku czasopism. Pod koniec lat sześćdziesiątych angażował się w procesy przemian demokratycznych. Swoje wiersze publikował w zbiorach: „Sama miłość”, „Gwiazdy nad Ogrodem Rajskim”, „Ręce Wenus”, „Mozart w Pradze”, „Kamienny most”, „Chłopiec i gwiazdy”, „Odlewanie dzwonów”, „Być poetą” i wielu innych. (zm. 10 stycznia 1986 r. w Pradze)
Jerry B. Jenkins, ur. 23 września 1949 r. w Kalamazoo – amerykański powieściopisarz, biograf. Napisał ponad 150 książek (z czego 16 z nich znalazło się na liście bestselerów magazynu The New York Times) w tym: powieści romantyczne jaki i książki dla dzieci i młodzieży. Najbardziej znanym jego dziełem jest „Powieść o czasach ostatecznych” napisana wspólnie z Timothym LaHaye’m. Stanowi ona cykl powieści (thrillerów religijno-politycznych) ukazujących wizję Końca Świata opartą na biblijnych proroctwach i Apokalipsie św. Jana. Pierwszy jego to „Dzień zagłady” został zekranizowany w 2014 r. jako „Czasy ostateczne: Pozostawieni”. Główna role zagrał Nicolas Cage.
24 września
Cyprian Kamil Norwid, ur. 24 września 1821 r. w Laskowie-Głuchach na Mazowszu – poeta, dramatopisarz, prozaik, rzeźbiarz, malarz, znawca muzyki, tłumacz i filozof. Jego ojciec Jan, pochodził z rodziny szlacheckiej (herbu Topór). W 1830 r. wraz z rodzina przeprowadził się do Warszawy. W roku 1837 rozpoczął studia malarskie, które kontynuował na Akademii Sztuk Pięknych we Florencji. Mimo braku pieniędzy w towarzystwie Marii Kalergis (pianistki i nieszczęśliwej miłości poety) wyruszył w podróż po Włoszech (Pompeje, Herkulanum, Sorrento i Capri), a później do Berlina. W Berlinie został aresztowany za kontakty z emisariuszami, przez kilka tygodni przebywał w więzieniu w trudnych warunkach, co stało się przyczyną jego późniejszych problemów ze słuchem. W 1847 r. ponownie wyjechał do Rzymu, gdzie poznał Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego. Na początku 1849 Norwid pojechał do Paryża, gdzie poznał Juliusza Słowackiego i Fryderyka Chopina. W 1853 r. wyemigrował do USA, jednak po roku wrócił do Europy i zamieszkał w Londynie, gdzie utrzymywał się podejmując dorywcze prace artystyczno-rzemieślnicze, co pozwoliło mu zebrać środki na powrót do Paryża. Poeta borykał się z nędzą i problemami zdrowotnymi (zachorował na gruźlicę). W 1882 r. trafił do przytułku (Dom św. Kazimierza), gdzie zmarł w 1883 r. Był poetą, który trzymał się z boku głównego nurtu romantyzm. Jego twórczość różniła się techniką pisarską- stosował neologizmy, przemilczenia i niedopowiedzenia. Posługiwał się wieloma symbolami literackimi i odwołaniami, często nawiązywał do innych poetów. Od czytelników wymagało to erudycji i znajomości literatury. Jego twórczość , trudna do zrozumienia dla jemu współczesnych, została zapomniana po jego śmierci. Został odkryty ponownie dopiero w okresie Młodej Polski. Do najważniejszych jego dzieł zaliczamy: liryki np. „Bema pamięci żałobny rapsod”, „Do obywatela Johna Brown”, „W Weronie”, „Moja piosnka (Do kraju tego…)”, zbiór poezji „Vade-mecum”- wydane dopiero 100 lat po napisaniu, poematy: „Fortepian Szopena” i „Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem”, utwory prozą: „Czarne kwiaty”, „Milczenie”, dramaty, np.: „Kleopatra i Cezar”, a także nowele i listy. Był też autorem kilkunastu obrazów olejnych, z których do dziś przetrwały cztery. (zm. 23 maja 1883 r. w Paryżu)
Francis Scott Fitzgerald, ur. 24 września 1896 r. w Saint Paul – amerykański pisarz, nowelista, scenarzysta filmowy. Był jednym z czołowych przedstawicieli „straconego pokolenia” pisarzy amerykańskich. Jego utwory, w których przedstawił swoje rozczarowanie i anarchiczny bunt młodego pokolenia amerykańskiego wobec rzeczywistości po zakończeniu I wojny światowej dały mu opinię „kronikarza epoki jazzu”. Do najważniejszych jego powieści należą: „Wielki Gatsby”, „Czuła jest noc” i „Piękni i przeklęci”. Napisał również wiele opowiadań, w Polsce ukazało się pięć zbiorów: „Historia jednego wyjazdu”, „Odwiedziny w Babilonie”, „Piękność Południa i inne opowiadania”, „Popołudnie pisarza i inne opowiadania” oraz „Ciekawy przypadek Benjamina Buttona i inne opowiadania”. (zm. 21 grudnia 1940 r. w Los Angeles)
25 września
William Faulkner (właśc. nazwisko Falkner), ur. 25 września 1897 r. w New Albany w stanie Missisipi – amerykański powieściopisarz, autor opowiadań i poeta. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1949 r. Zajmował się w swej twórczości historią i legendami amerykańskiego Południa, ukazując społeczeństwo w stanie rozpadu. Sam pochodził z rodziny osiadłej na Południu od kilku pokoleń. Zadebiutował w 1919 roku wierszem Dzienny sen fauna, opublikowanym w czasopiśmie „New Republic”. Pierwszą powieścią był „Żołd” (1926), a kolejnymi utworami: „Moskity”, „Sartoris”, „Światłość w sierpniu” , zbiór opowiadań historycznych „Niepokonane”, cykl opowieści „Wielki las” , trylogia powieściowa „Zaścianek”, „Miasto” i „Rezydencja”, oraz historyczna powieść „Absalomie, Absalomie!”. Ostatnią powieścią Faulknera były liryczne wspomnienia z dzieciństwa „Koniokrady” z 1962 roku. Za jeden z najdoskonalszych jego utworów uznaje się „Wściekłość i wrzask” (1929). Jej akcja skupia się na rodzinie Compson – byłych arystokratach, którzy zmagają się z problemem rozpadu ich rodziny i pogorszeniem reputacji. W 1949 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, a w 1955 r. Nagrodę Pulitzera oraz National Book Award. (zm. 6 lipca 1962 r. w Oxford)
Andrzej Stasiuk, ur. 25 września 1960 r. w Warszawie – polski prozaik, poeta, dramaturg, eseista, publicysta i wydawca. We wczesnych latach 80. zaangażowany w działalność Ruchu Wolność i Pokój – niezależnego ugrupowania społeczno-politycznego należącego do nurtu „solidarnościowego”, działającego w opozycji wobec władz komunistycznych. Autor felietonów prasowych, publikowanych między innymi na łamach „Tygodnika Powszechnego” i „Gazety Wyborczej”. Najważniejsze jego książki to: „Mury Hebronu”, „Biały kruk”, „Dukla”, „Opowieści wigilijne” – napisane razem z Olgą Tokarczuk i Jerzym Pilchem, „Jadąc do Babadag”, „Fado”, „Taksim”, „Dziennik pisany później” i zbiór opowiadań „Opowieści galicyjskie”. Wielokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” oraz jej laureat w 2005 r. W 1995 r. otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich, a w 2010 r. Nagrodę Literacką Gdynia. Odznaczony Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Carlos Ruiz Zafón, ur. 25 września 1964 r. w Barcelonie – hiszpański pisarz, z wykształcenia dziennikarz. Uznawany jest za najbardziej poczytnego hiszpańskiego pisarza od czasów Cervantesa. Sukces przyniósł mu cykl „Cmentarz zapomnianych książek”, do którego należą: „Cień wiatru”, „Gra anioła”, „Więzień nieba” i „Labirynt duchów”. Pisze też dla młodzieży („Trylogia mgły”, „Marina”). Od 1993 roku mieszka i tworzy w Stanach Zjednoczonych, w Los Angeles. Jego prace przetłumaczone zostały na ponad 40 różnych języków, a każda z książek błyskawicznie otrzymywała status bestsellera. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród na całym świecie. W Polsce książki Zafona przyjęte zostały z wielkim entuzjazmem, a fani określają się „zafonmanami”.
26 września
T.S. Eliot (właśc. Thomas Stearns Eliot), ur. 26 września 1888 r. w Saint Louis – amerykańsko-brytyjski poeta, przedstawiciel modernizmu, dramaturg i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1948. W swojej poezji ukazywał poczucie egzystencjalnego zagubienia w świecie, czerpał z z dziedzictwa kultury europejskiej i orientalnej. Zadebiutował w 1917 r. tomem „Prufrock i inne obserwacje”. W 1919 r. wydał „Wiersze”, jednak przełomowym i najważniejszym dziełem poety jest poemat „Ziemia jałowa” z 1922 r. Inne znane jego dzieła to cykl poetycki „Cztery kwartety” i poemat „Popielec”. Tworzył tez sztuki teatralne, które cieszyły się dużą popularnością, między innymi: „Mord w katedrze” – opowiadająca o ostatnich dniach życia i męczeńskiej śmierci arcybiskupa Canterbury, „Zjazd rodzinny” oraz „Coctail party”. (zm. 4 stycznia 1965 r. w Londynie)
27 września
Grazia Deledda, ur. 27 września 1871 r. w Nuoro na Sardynii – powieściopisarka i nowelistka włoska, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1926. miała zaledwie trzynaście lat, gdy spróbowała swoich sił, wysyłając opowiadanie do magazynu mody. Tekst został przyjęty i opublikowany. W 1892 r. wydała pierwszą książkę „Kwiat Sardynii”. Napisała blisko trzydzieści powieści, których akcja w większości rozgrywa się na Sardynii. Bohaterami jej powieści są ludzie biedni, mieszkańcy wsi, zyjący w zgodzie z dziką naturą. Po polsku ukazały się między innymi: „Sprawiedliwość”, „Tęsknoty” , „Popiół”, „ Trzcina na wietrze, „Elias Portolu”, „Bluszcz” i „Annalena Bilsini”. (zm. 15 sierpnia 1936 r. w Rzymie)
Jim Thompson (właśc. James Myers Thompson), ur. 27 września 1906 r. w Anadarko, Oklahoma – amerykański pisarz i scenarzysta. Autor powieści kryminalnych. Napisał ponad trzydziestu powieści, których część została sfilmowana np.: „Ucieczka gangstera”, „Naciągacze”, „Po zmroku, kochanie”. (zm. 7 kwietnia 1977 r. w Los Angeles)
Louis Auchincloss, ur. 27 września 1917 r. w Lawrence, stan Nowy Jork – amerykański powieściopisarz, prawnik, historyk, eseista. Napisał około 30 powieści, kilkaset opowiadań, około 20 książek z gatunku literatury faktu. Zajmował się środowiskiem zamożnych z urodzenia wyższych klas USA w Nowym Jorku i Nowej Anglii. W Polsce ukazały się następujące jego książki: „Dzieje jednej fortuny”, „Druga szansa: opowiadania dwóch pokoleń” i „Ja złodziej”. (zm. 26 stycznia 2010 r. na Manhattanie)
28 września
Konfucjusz (właśc. Kong Qiu lub Kong Zhongni, zw. także Kongfuzi, dosł. „Mistrz Kong”) , ur. 28 września 551 r. p.n.e. w Zou (obecnie prowincja Shandong) – chiński filozof i myśliciel społeczno-polityczny; twórca systemu filozoficznego i moralno-społecznego, zwanego konfucjanizmem. Nie pozostawił pism – jego nauczanie zebrano w księdze „Dialogi konfucjańskie”, będące zbiorem wypowiedzi i uwag spisanych przez jego uczniów. Głównym tematem rozważań było codzienne życie ludzi i stabilność społeczeństwa. Uważał, że podstawowymi cnotami są: humanitaryzm, praworządność, poprawność, mądrość i lojalność. Cnoty te realizują się w pięciu fundamentalnych relacjach społecznych: między panującym i urzędnikiem, ojcem i synem, starszym i młodszym bratem, mężem i żoną oraz między przyjaciółmi. Moralność jednostki i podstawowa rola rodziny jest fundamentem i gwarantem stabilności państwa. Naczelnym dążeniem Konfucjusza stało się przywrócenie naruszonego porządku społecznego. Ok. 530 r. p.n. e. otworzył własną szkołę, w której uczono pisma, zasad zachowania się i podstawowej wiedzy. Przez ostatnie 13 lat swego życia wędrował po kraju udzielając władcom feudalnych państewek rad dotyczących ulepszenia systemu władzy. Na pięć lat przed śmiercią Konfucjusz zajął się wyłącznie nauczaniem i redagowaniem klasycznej literatury. Przypisuje mu się autorstwo pięcioksiągu – kanonu konfucjańskiego, w skład którego wchodzą: Księga Dokumentów, Księga Pieśni, Księga Przemian, Księga Obyczajów oraz Kronika Wiosen i Jesieni (często wymienia się tez Księgę Muzyki). Konfucjusz zakładał, że wszystko, co się dzieje musi być zgodne z ładem nieba (Dao). Ideałem człowieka dla Konfucjusza był człowiek nieustannie samodoskonalący się, badający starożytne księgi, obyczaje i rytuały, dbający o ciągłe doskonalenie swych cnót moralnych i etykiety. Nauki Konfucjusza miały swoich zwolenników nie tylko w Azji. W XVII i XVIII w. dotarły dzięki misjonarzom jezuickim do Europy. (zm. 479 p.n.e. w Zou)
Edith Pargeter, ur. 28 września 1913 r. w Horsehay – brytyjska pisarka i tłumaczka. Znana głównie jako autorka cyklu powieści o bracie Cadfaelu, (cykl „Kroniki brata Cadfaela”, którego bohaterem jest mnich, niegdyś awanturnik i uczestnik wypraw krzyżowych. rozwiązujący zagadki kryminalne) publikowanych pod pseudonimem „Ellis Peters”. Podczas II wojny światowej służyła w Women’s Royal Naval Service w Liverpoolu. Za zasługi otrzymała w 1944 r. Medal Imperium Brytyjskiego i awans do stopnia mata. W 1994 r. została uhonorowana Krzyżem Oficerskim Orderu Imperium Brytyjskiego „za zasługi dla literatury”. Jest autorką kilkudziesięciu książek. Pierwsza książka z postacią brata Cadfaela ukazała się w 1977 r. W połowie lat 90. trzynaście „Kronik” sfilmowano, powstał serial telewizyjny, w którym Cadfaela zagrał Derek Jacobi. (zm. 14 października 1995 r. w Shrewsbury)
29 września
Miguel de Cervantes, ur. 29 września (uczeni nie mają pewności, co do daty jego urodzin, jednak ze względu na imię przypuszcza się, że był to 29 września – dzień św. Michała Archanioła) 1547 r. w Alcalá de Henares, ochrzczony 9 października – renesansowy pisarz hiszpański, autor powieści „Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy”. Od 1568 r. uczył się w Madrycie pod kierunkiem humanisty Juana Lopeza Hoyosa. W 1569 r. w pojedynku zranił szlachcica i był zmuszony opuścić Hiszpanię (groziło mu obcięcie prawej ręki). Dotarł do Rzymu, gdzie był szambelanem na dworze Acquavivy. Wkrótce jednak postanowił zaciągnąć się do wojska (hiszpański regiment stacjonujący w Neapolu) i wziął udział w bitwie w zatoce Lepanto w 1571 r. Mimo odniesionych ran wrócił do czynnej służby w Neapolu. Tam miał okazje studiowania włoskiej literatury. Zwolniony ze służby po czterech latach trafił do niewoli muzułmańskich piratów, którzy żądali okupu od jego rodziny. W ostatniej chwili został wykupiony i uniknął sprzedaży jako niewolnik. Poślubił młodszą od siebie o 18 lat Catalinę de Salazar y Palacios, właścicielką majątku w małej wiosce w La Manchy. Zajął się pisarstwem, gdyż nie udało mu się znaleźć zatrudnienia na dworze Filipa II. W 1585 r. opublikował swoją pierwszą powieść, romans pasterski „Galatea”. W tym okresie w Hiszpanii panował okres rozkwitu teatru. Z jego dzieł dramatycznych zachowały się tylko dwie sztuki: „Życie w Algierze” i tragedia z dziejów rzymsko-hiszpańskich „Numancja”. Z powodu kłopotów finansowych zmuszony był podjąć pracę jako poborca podatkowy. Praca ta narażała go na konflikty. Dwukrotnie trafił do więzienia, gdzie powstawały pierwsze rozdziały jego najsłynniejszego dzieła „Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy”. Pierwszą część powieści opublikował w 1605 r., a drugą dziesięć lat później. Pomimo wielkiego sukcesu powieść nie przyniosła Cervantesowi realnych zysków, choć przyniosła mu upragnioną sławę. Inne jego utwory to: zbiór nowel – „Nowele przykładne” (1613); poemat heroikomiczny – „Podróż na Parnas”(1616); sonety – „Najazd księcia de Medina do Kadyksu”(1596) i „Na katafalk Filipa II w Sewilli” (1598). (zm. 23 kwietnia 1616 r. w Madrycie)
Józef Wybicki, ur. 29 września 1747 r. w Będominie – polski pisarz i polityk, szambelan Stanisława Augusta Poniatowskiego, napisał słowa „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech” – późniejszego polskiego hymnu narodowego „Mazurka Dąbrowskiego” (lipiec 1797 r.). Autor wspomnień, wielu pism politycznych i utworów literackich (dramatów, librett operowych, komedii, wierszy). Napisał między innymi dramaty „Zygmunt August” i „Gustaw Waza” oraz komedie: „Kulig”, „Szlachcic mieszczaninem” i „Mędrzec”. Cennym źródłem do biografii Józefa Wybickiego oraz ogólnie historii Polski są jego pamiętniki, które zaczął pisać na początku XIX wieku, kiedy przebywał we Wrocławiu i Dreźnie. (zm. 10 marca 1822 r. w Manieczkach)
Janina Porazińska, ur. 29 września 1882 r. w Lublinie – polska poetka, prozaik, tłumaczka literatury szwedzkojęzycznej. Autorka wielu wierszy i książek dla dzieci zainteresowana polskim folklorem, który stał się inspiracją do tworzenia bajek i baśni. Założycielka pisma „Płomyk” oraz redaktor takich magazynów dla dzieci, jak „Płomyczek”, „Słonko” i „Poranek”. W okresie okupacji działała w podziemiu na rzecz oświaty i upowszechniania kultury. Autorka powieści biograficznej o Janie Kochanowskim „Kto mi dał Skrzydła”. Swoją karierę poetycką rozpoczęła od publikacji na łamach „Wędrowca”. W 1912 r. opublikowała pierwszą książkę – baśń sceniczną „W noc wiosenną”. Za swoją twórczość została uhonorowana wieloma nagrodami, między innymi Orderem Uśmiechu (1969). Najważniejsze jej utwory to: „Szewczyk Dratewka”, „Agata nogą zamiata”, „Baśń o siedmiu krukach”, „Dwie Dorotki”, „W Wojtusiowej izbie”, „I w sto koni nie dogoni”, „O dwunastu z Zapiecka”, kołysanki „Na Wojtusia z popielnika iskiereczka mruga” i „Był sobie król” oraz wiele innych. Jedną z jej bardziej znaczących prac był przekład fińskiej epopei dla dzieci „Kalewala”. (zm. 2 listopada 1971 r. w Warszawie)
Colin Dexter, ur. 29 września 1930 r. w Stamford – brytyjski pisarz, autor powieści kryminalnych i opowiadań. Twórca postaci inspektora Morse’a, którego przygody opisał w 14 powieściach i szeregu opowiadań. Za swoją twórczość został w 2000 odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego. Dwukrotnie był laureatem brytyjskiej nagrody literackiej Złoty Sztylet – w 1989 r. za powieść „Ta dziewczyna jest martwa” i w 1992 r. za „Drogę przez las” oraz Srebrny Sztylet za „Nabożeństwo za Wszystkich Zmarłych” (1979) i „Śmierć w Jericho” (1981). W 1997 r. otrzymał Diamentowy Sztylet za całokształt twórczości. (zm. 21 marca 2017 r. w Oxfordshire)
30 września
Stanisław Konarski, ur. 30 września 1700 r. w Żarczycach Dużych – pisarz polityczny, dramatopisarz, poeta, tłumacz, edytor, pedagog, publicysta, reformator szkolnictwa i założyciel Collegium Nobilium. Jeden z wybitnych prekursorów oświecenia. Po ukończeniu szkoły w 1715 roku wstąpił do zakonu pijarów. Był nauczycielem w kolegium pijarskim w Warszawie. Wyjechał do Włoch, gdzie ukończył Rzymski Uniwersytet Sapienza oraz pracował jako nauczyciel retoryki w Collegium Nasarenum. Podczas pobytu w Paryżu poznał stan nowoczesnego szkolnictwa francuskiego. Po powrocie do kraju zajął się reformą ustroju państwowego, działalnością oświatową i twórczością literacką. Proponował powołanie urzędu państwowego sprawującego nadzór nad szkołami i kierującego sposobami nauczania. Przyczynił się do zreformowania szkół pijarskich, w których naczelnym celem stało się właściwe wychowanie obywatelskie. Swój program pedagogiczny realizował w założonym w roku 1740 Collegium Nobilium. W uczelni tej zastąpiono łacinę językiem polskim, wprowadzono naukę języków obcych, położono nacisk na przedmioty przyrodnicze. Pełny program polityczny Konarski przedstawił w dziele „O skutecznym rad sposobie”. Zasłynął również rozprawą na temat czystości języka polskiego „O poprawie wad wymowy”, gdzie wystąpił przeciwko panegiryzmowi i makaronizmom w utworach literackich. Napisał też sztukę dla teatrów szkolnych, pt. „Tragedia Epaminondy”, w której podkreśla wyższość dobra ogólnego nad korzyściami prywatnymi i składa hołd tym, którzy bezinteresownie służą ojczyźnie. W 1771 roku król Stanisław August Poniatowski w uznaniu osiągnięć Stanisława Konarskiego kazał wybić medal z napisem: „Sapere auso” czyli „Temu, który odważył się być mądrym”. (zm. 3 sierpnia 1773 r. w Warszawie)
Truman Capote (właściwie Truman Streckfus Persons), ur. 30 września 1924 r. w Nowym Orleanie – amerykański pisarz i scenarzysta. Debiutował w 1943 r. jako nowelista zbiorem „Zatrzaśnij ostatnie drzwi” . Uznaną pozycję literacką zdobył dzięki dwóm powieściom – „Inne głosy, inne ściany” oraz „Harfa traw”. Inne znane jego utwory to powieść „ Z zimną krwią” – „powieść dokumentalna”, drobiazgowo rekonstruująca szczegóły krwawej zbrodni oraz opowiadanie „Śniadanie u Tiffany’ego” , na którego podstawie powstał słynny film z 1961 r. z Audrey Hepburn w roli głównej. (zm. 25 sierpnia 1984 r. w Los Angeles)
Źródło: internet
Dodaj komentarz