Święty Thomas More, Morus (1478-1535), angielski mąż stanu, myśliciel, humanista, prawnik, polityk, pisarz, czołowy ideolog odrodzenia, autor książki „Utopia”, celebrowany jako męczennik w Kościele rzymskokatolickim. Urodził się w Londynie 7 lutego 1478 roku w zamożnej rodzinie mieszczańskiej. Otrzymał wykształcenie klasyczne łacińskie w domu kardynała Mortona i prawnicze w Oksfordzie. Już w młodości zdradzał zainteresowanie ideami odrodzeniowymi. Zgodnie z własną pasją rozpoczął studia humanistyczne, jednak później, zgodnie z wolą ojca, zmienił kierunek na prawo. Już w wieku 24 lat został profesorem. Dzięki kontaktowi z nową nauką i przyjaźni z Johnem Colet, Williamem Lyly i Erazmem z Rotterdamu, More stał się zagorzałym humanistą. To Morusowi Erazm z Rotterdamu zadedykował „Pochwałę głupoty”. Później poróżniły obydwu myślicieli poglądy na temat Kościoła katolickiego. Morus był ortodoksyjnym katolikiem, podczas gdy Erazm odważnie krytykował zarówno duchownych, jak i samą doktrynę. Morus był człowiekiem bardzo religijnym, rozważał nawet wstąpienie do zakonu, przez cztery lata mieszkał u londyńskich kartuzów. Ostatecznie jednak wybrał życie świeckie. Porzucił życie zakonne, został świeckim tercjarzem franciszkańskim i założył rodzinę. Ożenił się dwukrotnie i miał trzy córki: Cecylię, Elżbietę i Małgorzatę oraz – najmłodszego spośród rodzeństwa – syna Jana.
W 1504 roku More został członkiem Izby Gmin i objął stanowisko wiceministra skarbu. Jako Kanclerz Księcia Lancaster zarządzał większą częścią dóbr Koronnych. Jako odnoszący sukcesy londyński mąż stanu przyciągnął uwagę Henryka VIII, służył mu w misjach dyplomatycznych, wstąpił do służby królewskiej w 1518 r., a w 1521 r. otrzymał tytuł szlachecki. More piastował wiele ważnych urzędów państwowych i pomimo dezaprobaty dla rozwodu Henryka z Katarzyną Aragońską, został lordem kanclerzem po ustąpieniu z tej funkcji arcybiskupa Yorku, Thomasa Wolseya, który musiał zrezygnować z urzędu w 1529, ponieważ nie doprowadził do unieważnienia małżeństwa Henryka VIII. More również zrzekł się urzędu w 1532 roku z powodu złego stanu zdrowia i prawdopodobnie z powodu rosnącej w nim niezgody dotyczącej polityki Henryka VIII, a przede wszystkim odmowy podpisania Aktu Supremacji, który zakwestionował autorytet papieża i uczynił Henryka zwierzchnikiem angielskiego Kościoła. W 1534 More został uwięziony w londyńskim więzieniu Tower i ścięty pod zarzutem zdrady stanu. Jednak nawet wtedy nie wypowiedział posłuszeństwa królowi o czym świadczy jego słynna wypowiedź: „Umieram jako dobry sługa króla, ale Bóg jest ważniejszy” (ang. „I die the king’s faithful servant, but God’s first”). Uznany winnym zdrady, został stracony 6 lipca 1535 roku. Jego głowa przez miesiąc była wystawiona na widok publiczny przy Moście Londyńskim, potem szczątki oddano córce, Małgorzacie Roper.
More był człowiekiem o szlachetnym charakterze i głębokim, zdecydowanym przekonaniu religijnym, miał wielki urok osobisty, poczucie humoru, przenikliwy dowcip i nieustraszoność, która pozwalała mu żartować nawet na szafocie. Jego „Utopia” jest obrazem idealnego państwa opartego wyłącznie na rozumie. Wśród innych jego dzieł po łacinie i angielsku znajduje się tłumaczenie „Życia Johna Picusa”, hrabiego Miranduli (1510); „Historia Króla Ryszarda III”, na której oparł swoją sztukę Wiliam Szekspir; wiele polemicznych traktatów przeciwko luteranom (1528-33); „Dialog o pociesze w dopuście” (1535) i „Traktat o Męce” (1534); wiersze; medytacje; i modlitwy.
More zostało beatyfikowany w 1886 przez papieża Leona XIII, kanonizowany w 1935 przez Piusa XI, i ogłoszony w 2000 roku patronem polityków i mężów stanu przez Jana Pawła II.
Morus napisał „Utopię” około roku 1516. W swym najbardziej znanym i kontrowersyjnym dziele Thomas More wyobraża sobie idealne wyspiarskie państwo, w którym tysiące ludzi żyją w pokoju i harmonii, mężczyźni i kobiety są wykształceni, a cała własność jest wspólna. Poprzez dialog i korespondencję między protagonistą Raphaelem Hythloday a jego przyjaciółmi i współczesnymi, More bada teorie dotyczące wojny, sporów politycznych, sporów społecznych i dystrybucji bogactwa i wyobraża sobie codzienne życie tych obywateli, którzy cieszą się wolnością od strachu, ucisku, przemocy i cierpienia. „Utopia”, oryginalnie napisana po łacinie wizja idealnego świata, jest także zjadliwą satyrą Europy w XVI wieku i od tamtej pory, również współcześnie, ma ogromny wpływ na kształt beletrystyki i innych dzieł o charakterze utopijnym. Tytuł dzieła Morusa nie jest jednoznaczny, ponieważ mógł zostać utworzony zarówno od greckiego outopos (gr. ou – nie, topos – miejsce, nie-miejsce, miejsce, którego nie ma, nieistniejące), jak i od eutopia (dobre miejsce). Można przypuszczać, że ta dwuznaczność była przez Morusa zamierzona Od publikacji utworu termin „utopia” stał się nazwą określonego gatunku i postawy światopoglądowej. Określenia „utopia” używa się także wobec tych motywów i wątków w literaturze i pseudonauce, które wyrażają tęsknotę człowieka za lepszym światem.
Dodaj komentarz