Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /wp-content/plugins/revslider/includes/operations.class.php on line 2734

Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /wp-content/plugins/revslider/includes/operations.class.php on line 2738

Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /wp-content/plugins/revslider/includes/output.class.php on line 3679
„Niccolo Machiavelli – dał nam wskazówki jak zdobyć i utrzymać władzę” - MB Books

* „Niccolo Machiavelli – dał nam wskazówki jak zdobyć i utrzymać władzę”

 

Florencki filozof, prawnik, dyplomata, pisarz społeczny i polityczny doczekał się ogromnej ilości studiów historycznych, gdyż jego życie i twórczość pasjonowały badaczy różnych epok. Jego nazwisko stało się symbolem określonego systemu gry politycznej. Należy do tych twórców, których dzieła wywołują niekończące się dyskusje, stają się przyczyną sporów i diametralnie różnych opinii.

Makiawelizm

Od jego nazwiska powstało pojęcie makiawelizmu. Oznacza ono działania przewrotne, obłudne i złowieszcze, chociaż nie pozbawione przenikliwego geniuszu. Polsko-francuski słownik Larousse tłumaczy makiawelizm jako postępowanie nielojalne i perfidne.

Najbardziej znane są jego prace historyczno-polityczne: „Dialogi o sztuce wojennej” i „Książę”. W tej ostatniej zamieścił wskazówki umożliwiające zdobycie i utrzymanie władzy, gdzie polecał zasadę „cel uświęca środki”.

Jedni uważają Machiavellego za realistę, który opisując rzeczywistość, odkrył mechanizmy ludzkiego działania, obnażył istotę władzy. Inni uważają go za nikczemnika, deprawatora, egoistę, dla którego nie istnieje żadne dobro ogólne.

Niezwykły dyplomata

Urodził się 3 maja 1469 r. Wówczas, na przełomie XV i XVI wieku, Italia rozbita na wiele drobnych państewek przeżywała lata rozkwitu. Machiavelli mieszkał we Florencji w okresie, gdy kilkudziesięcioletnie panowanie rodziny Medyceuszy przyniosło już konkretne rezultaty.

Podstawą ich panowania nie były instytucje, lecz krąg ludzi ślepo oddanych, w połączeniu z umiejętnie stosowaną polityką podatkową. Pozór ustroju republikańskiego zyskiwał im pewną sympatię wśród niezamożnego społeczeństwa, które odsunięte od rządów olśnione było rozwojem swego miasta.

W 1512 roku nastąpił upadek Florencji, będący konsekwencją działalności  religijnego reformatora – Hieronima Savonarola, który zniszczył dorobek Medyceuszy w imię odnowy moralnej i religijnej. Dla Florencji był to czas ascezy i pokuty. Jednak Republika Florencka nie wytrzymała długo presji jego rządów. Wadzę objęli nowi ludzie, a wśród nich trzydziestoletni Niccolo Machiavelli.

W 1498 roku Machiavelli został sekretarzem w Drugiej Kancelarii Republiki Florenckiej, zajmującej się sprawami wojny i administracji oraz przewodniczącym Rady Dziesięciu. Objęcie tych funkcji czyniło go jedną z centralnych postaci nowych rządów. Za główny cel postawił sobie Machiavelli utrzymanie niepodległości Florencji. Jego sukcesem było odzyskanie Pizy i przeprowadzenie wielu skomplikowanych misji, w których mógł ujawnić swoje nieprzeciętne zdolności dyplomaty. Podczas licznych podróży spotkał się z królem Francji Ludwikiem XII, władcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego Maksymilianem I oraz papieżem Juliuszem II.

Musiał opuścić Florencję

Po ponownym dojściu do władzy rodu Medyceuszy i upadku Republiki Florencji w 1512 roku Machiavelli popadł w niełaskę. Został usunięty z życia publicznego. Podejrzany o udział w spisku musiał opuścić Florencję.

Zamieszkał w rodzinnej posiadłości Sant’Andrea, i chociaż długie lata zabiegał o powrót do łask, jedynym polem działania stała się dla niego twórczość pisarska. Wtedy to powstały jego najgłośniejsze rozprawy: między innymi „Historia Florencji” oraz traktat „Książę”, gdzie przedstawił teorię skutecznego sprawowania władzy, tzw. makiawelizm.

Według florentczyka ludzie władzy są aktorami, powinni tworzyć na scenie świat fikcji, powinni osiągnąć biegłość w udawaniu i skrywaniu pewnej natury. Jak mówił Machiavelli maska jest tu właściwie ważniejsza niż sama twarz. Książę powinien być lisem i lwem, powinien w odpowiedni sposób zagrać te role.

Przymusowa wyprowadzka z Florencji oraz odsunięcie od działalności politycznej utwierdziły Machiavellego w rozczarowaniu do świata. „Ludzie są zmienni, kłamliwi. Gdy im czynisz dobrze wszyscy są tobie oddani, lecz ociągają się, gdy potrzeba zbliży się do ciebie. Miłość jest trzymana węzłem zobowiązań, który ludzie, ponieważ są nikczemni, zrywają skoro tylko nadarzy się sposobność odniesienia osobistej korzyści” – pisał florentczyk.

Te gorzkie i pesymistyczne słowa, kryły doświadczenia smutnego, rozgoryczonego i niespełnionego w swych marzeniach życia. Nie doczekał się Machiavelli realizacji swych życzeń i ambicji. Zmarł 21 czerwca 1527 r. w chwili, gdy nowe władze Florencji odrzuciły jego zabiegi o stanowisko sekretarza Republiki.

Machiavelli współcześnie

**Komandosi z Delta Force czytają Machiavellego!

Żołnierze elitarnej jednostki amerykańskiej Delta Force, rekrutujący się spośród najtwardszych mężczyzn, zdolnych przejść wyczerpujące fizyczne i psychiczne szkolenie, przez kilkanaście dni poddawani są morderczej selekcji. Wycieńczające testy przechodzi jedna czwarta kandydatów. Ci, którzy przetrwają, muszą pod koniec procesu selekcji przeczytać „Księcia” Machiavellego. Mają na to 18 godzin, a ich organizm jest w stanie skrajnego wyczerpania. W tym czasie muszą skonfrontować swoje doświadczenia z tezami i koncepcjami przedstawionymi w tym dziele, po czym spróbować odnieść do misji, którymi w przyszłości będą kierować jako oficerowie Delta Force.

Prof. Jacek Hołówka z Instytutu Filozofii i Socjologii UW uważa, że taka postać jak Machiavelli może być przyjęta za wzór dla pewnego rodzaju myślenia. – „Myślę, że decydują o tym dwie zasady filozofii Machiavellego. Pierwszą jest opanowanie. Wydaje mi się ona niezwykle trafna. Nauczyć człowieka, który jest wyczerpany, wystawiony na ciężkie próby i zmuszony do trudnej rywalizacji, by mimo wszystko zachował opanowanie, to wielka sztuka. Dla Machiavellego dyscyplina jest jedną z najważniejszych cech charakteru”. Prof. Jacek Hołówka zwraca uwagę, że nauka opanowania ma w Ameryce długoletnią tradycję. Jest ona elementem szkolenia nie tylko żołnierzy, lecz także policjantów. Lekcja polega na postawieniu funkcjonariusza na stole, wokół którego chodzą jego koledzy, ubliżając mu w najwymyślniejszy sposób. Poddany próbie policjant musi na wszystkie ataki odpowiadać spokojnie i rzeczowo. – „Machiavelli uczy nas, byśmy umieli się poskromić, żeby nasze działania, nasza brutalność, a przede wszystkim impulsywne reakcje były pohamowane”.

Druga z naczelnych zasad szesnastowiecznego polityka wyraża przekonanie, że wojna rozwiązuje wszystkie konflikty. – Machiavelli wielokrotnie pisze w „Księciu”, że każdy, kto odsuwa od siebie wojny, ściąga na siebie dwa problemy. Po pierwsze jest to niepewność w okresie przed rozpoczęciem wojny, po drugie straszliwość wojny, która była długo odwlekana. Po wiekach powtórzył to Churchill, który przed 1939 r. uważał, że wojny nie da się uniknąć i próby utrzymania pokoju za wszelką cenę pogarszają tylko sytuację – ta zasada może zostać wypaczona i być impulsem przygotowań do wojny, której jednak można uniknąć. Z takim odczytaniem myśli Machiavellego mieliśmy do czynienia w okresie zimnej wojny i związanego z nią wyścigu zbrojeń.

*** Gdyby nie Machiavelli, nie byłoby „House of Cards”!

„House of cards” to serial będący typowym przykładem trochę strywializowanego makiawelizmu. Według filozofa Rafała Wonickiego, jest w nim mroczna wizja polityki, opartej na argumentach siły, gdzie moralność nie gra roli. „Każdy rozumie, że byłoby rzeczą chwalebną dotrzymywać wiary i postępować w życiu szczerze, a nie podstępnie. Jednak doświadczenie naszych czasów uczy, że tacy dokonali wielkich rzeczy, którzy mało przywiązywali wagi do dotrzymywania wiary, i którzy chytrze potrafili usidlać mózgi ludzkie, a w końcu wzięli przewagę nad tymi, którzy zaufali ich lojalności”. To dobrze oddaje całą literaturę Machiavelliego – uważa dr Rafał Wonicki – zwraca przede wszystkim uwagę na pewną nowość, która pojawiła się w dobie Renesansu, czyli myślenie o ułomnościach człowieka, które są nie do przezwyciężenia, o naszych atawizmach, o egoizmie, o tym, że nasza natura nie jest tylko czysto rozumowa. Ludźmi rządzą popędy, emocje i interesy. To do nich powinien być dostosowany przekaz polityczny, a instytucje polityczne budowane ze względu na nie.

Kogo Machiavelli opisał w „Księciu”?

 „Książę” (Il principe, 1513, wyd. 1532) – najsłynniejsze dzieło Niccolò Machiavellego, jedna z najważniejszych pozycji w dziejach filozofii politycznej, poradnik strategii utrzymania władzy, źródło doktryny politycznej zwanej  machiawelizmem. Napisana około roku 1513, a wydana dopiero w 1532, kilka lat po śmierci Machiavellego, książka jest zbiorem przykładów i analiz działań bardziej i mniej wybitnych władców w historii, zwłaszcza zaś współczesnego Machiavellemu Cezara Borgii. Nie bez wpływu na charakter zamieszczanych w niej uwag są doświadczenia Machiavellego z czasów republiki, m in. spalenie na stosie ciała Savonaroli, wcześniej straconego przez powieszenie.

Książkę Machiavelli zadedykował Wawrzyńcowi II Medyceuszowi (zm.1519)  – wnukowi i imiennikowi Wawrzyńca Wspaniałego. Była ona próbą wkupienia się w łaski Medyceuszy po upadku wrogiej im Republiki Florenckiej (1512), w której władzach Machiavelli zajmował wysoką pozycję. W zamyśle autora służyć miała jako przewodnik i zbiór wskazówek dla księcia (władcy), który podjąłby próbę zjednoczenia rozbitych ówcześnie na kilkanaście małych księstw renesansowych Włoch. „Książę” jest poradnikiem skutecznego sprawowania władzy. Przy czym jest to cel nadrzędny, który usprawiedliwia podejmowanie działań nieetycznych o tyle, o ile okazały się one skuteczne w jej utrzymaniu. Machiavelli, wyjaśniając swoje motywy napisania utworu, stwierdza:

„Moim zamiarem jest pisać rzeczy użyteczne dla tego, kto je rozumie, przeto o wiele bardziej właściwym wydaje mi się iść za prawdą rzeczywistą zdarzeń niż za jej wyobrażeniem. Wielu wyobrażało sobie takie republiki i księstwa, jakich w rzeczywistości ani się nie widzi, ani się nie zna; wszak sposób, w jaki się żyje jest tak różny od tego, w jaki się żyć powinno, że ten, kto chce postępować tak, jak się powinno postępować, a nie tak, jak się postępuje, gotuje raczej swoją klęskę, niż zapewnia panowanie.”

**** Według filologa klasycznego, Jerzego Kaczyńskiego, Wawrzyniec Wspaniały jest pewnego rodzaju legendą. Został uznany za idealnego mecenasa. Stał się dla nas symbolem człowieka odrodzenia i wszystkiego, co pod tym mianem rozumiemy. 3 grudnia 1469 r. Wawrzyniec Wspaniały został władcą Florencji. Wybitny przedstawiciel rodu Medyceuszy został uwieczniony przez największych artystów epoki renesansu. Benozzo Gozzoli czyni z niego baśniowego księcia. Sandro Botticelli przedstawia go jako rozmarzonego, płochliwego młodzieńca. Domenico Ghirlandaio ukazuje postać Wawrzyńca Wspaniałego w wieku dojrzałym. Z twarzą pogodną i łagodnym uśmiechem. Wreszcie Andrea Verrocchio, a potem Agnolo Bronzino uwieczniają odpowiedzialnego męża stanu, kierującego się jedynie zimnym rozsądkiem.

Malownicza osobowość władcy Florencji przyciągała uwagę najwybitniejszych osobowości ówczesnych Włoch. Niccolò Machiavelli opisał go następującymi słowami: „Jego postępowanie, mądrość i szczęście były znane, cenione i podziwiane nie tylko wśród władców Italii, ale także daleko poza jej granicami. Sława jego rosła z każdym dniem. W dyskusjach nad różnymi problemami odznaczał się elokwencją, przenikliwością, dowcipem. Przy podejmowaniu decyzji mądrością. Przy ich wykonywaniu szybkością i energią”. Gdy Wawrzyniec przejmował władzę po śmierci ojca miał zaledwie 20 lat. Zajmował się nie tylko filozofią i sztuką, ale z powodzeniem łączył też w sobie cechy bankiera i polityka. Miał ogromny wpływ na życie renesansowej Florencji. Stworzył dynastię, która dała początek rodowi wielkich książąt Toskanii.

 

Źródło, cytaty:

* Niccolo Machiavelli – jak zdobyć władzę, audycja, PolskieRadio.pl/Jedynka

**„Rozmowy po zmroku”, audycja Barbary Schabowskiej, Polskie Radio.pl/Dwójka

*** Gdyby nie Machiavelli, nie byłoby „House of Cards”, audycja, PolskieRadio.pl/Jedynka

**** „Wawrzyniec Wspaniały – człowiek renesansu”, audycja Elizy Bojarskiej z cyklu „Anegdoty i fakty”, PolskieRadio.pl/Jedynka

Wikipedia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie będzie widoczny. Pola wymagane *

20 − 13 =