Przewodnik po urodzinach pisarzy
Pisarze urodzeni w czerwcu
1 czerwca
Joanna Pollakówna, ur. 1 czerwca 1939 r. w Warszawie – poetka, eseistka, historyk sztuki. Autorka opowiadań dla dzieci. Debiutowała (jako poetka) w 1958 roku w „Nowej Kulturze”. Była córką poetki Wandy Grodzieńskiej. Opublikowała między innymi tomy poezji: „Dysonanse”, „Przytajenie barwy”, „Dziecko-drzewo”, eseje: „Myśląc o obrazach”, „Weneckie tęsknoty”, „Glina i światło” i książki dla dzieci: „Pytalik”, „Pytalikowa okolica”, „Generał bagniska” oraz scenariusz do serialu animowanego „Marceli Szpak dziwi się światu”. Laureatka wielu nagród, w tym Nagrody Fundacji im. Kościelskich i Fundacji Kultury . (zm. 28 czerwca 2002 r. w Warszawie)
Feliks W. Kres (właściwie Witold Chmielecki), ur. 1 czerwca 1966 r. w Łodzi – polski pisarz fantasy, jeden z prekursorów tego gatunku w Polsce. Debiutował w roku 1983 opowiadaniem „Mag” nadesłanym na konkurs miesięcznika „Fantastyka”. Znany głównie jako autor dwóch cykli fantasy: „Cykl szererski” (właściwy tytuł: „Księga Całości”) opowiada o świecie zwanym Szererem i cykl „Zjednoczone Królestwa”, którego akcja toczy się w realiach XVII wieku i występują w nim mroczne postaci np. demony. Za wydaną w roku 1992 powieść „Król Bezmiarów” otrzymał Nagrodę im. Janusza A. Zajdla. Obecnie ogłosił przerwę w pisaniu.
2 czerwca
Donatien-Alphonse-François de Sade, ur. 2 czerwca 1740 r. w Paryżu – francuski pisarz, markiz. Od jego nazwiska pochodzi nazwa sadyzmu (jednego z zaburzeń preferencji seksualnych). Był bardzo kontrowersyjną postacią. W wyniku swoich rozpustnych i sadystycznych poczynań większość życia spędził w więzieniu (w trzynastu różnych więzieniach na terenie Francji), unikając więzienia, lub na wygnaniu. Dwukrotnie uniknął kary śmierci. Jego rękopisy były rekwirowane i palone przez policję, a w wieku XIX (dwukrotnie) i XX (jeden raz) jego dzieła były zakazywane. Był libertynem. Propagował życie w zgodzie ze skrajnie pojmowaną wolnością jednostki (ponad moralnością, prawem, czy religią). Jego zdaniem wolność ta można osiągnąć poprzez podążanie za wszelkimi pragnieniami i instynktami. W swoich dziełach starał się wniknąć w głąb umysłu człowieka i odkryć jego pierwotne instynkty, przedstawiał w nich przemoc jako źródło przeżyć o charakterze seksualnym. Najważniejsze jego dzieła to „Sto dwadzieścia dni Sodomy”, „Justyna czyli nieszczęścia cnoty”, „Julietta – powodzenie występku”, „Zbrodnie miłości”. (zm. 2 grudnia 1814 r. w Saint-Maurice)
Thomas Hardy, ur. 2 czerwca 1840 r. w Higher Bockhampton k. Dorchester – angielski pisarz i poeta, przedstawiciel nurtu naturalistycznego. Był zagorzałym ateistą. Jego utwory odznaczają się swoistymi poetyckimi opisami i nasycone są fatalizmem. Przeciwstawiał w nich dwie rzeczywistości – miasta i wsi. Miasto utożsamiał ze złem, przestępczością, zatraceniem wartości. O wsi natomiast pisał z nostalgią, idealizując i przedstawiając idylliczne wizje. Głównymi motywami jego powieści był tragiczne postacie próbujących przeciwstawić się losowi. Najważniejsze jego powieści to między innymi: „Z dala od zgiełku”, „Tessa d’Urberville. Historia kobiety czystej” i „Juda nieznany”. Na ich podstawie powstały filmy, miedzy innymi „Tess” w reżyserii Romana Polańskiego , a także film „Królowie życia” i „Więzy miłości” i „Z dala od zgiełku”. Pisał też wiersze. W 1910 r. został odznaczony przez Króla Wielkiej Brytanii wyróżnieniem Członka „Order of Merit”. (zm. 11 stycznia 1928 r. w Dorchester)
Karl Gjellerup, ur. 2 czerwca 1857 r. w Roholte – duński poeta, dramaturg i powieściopisarz. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1917 (wspólnie z Henrikiem Pontoppidan). Jego dorobek pisarski jest dość zróżnicowany pod względem tematyki, gatunku, stylu i wyznawanej filozofii. Można go podzielić na trzy okresy: okres problematyki chrześcijańskiej, zwrot w stronę tragedii antycznych i klasycyzmu oraz okres fascynacji buddyzmem i filozofią Schopenhauera. Pierwszymi jego utworami były: „Idealista” (1878) i „Uczeń Germanów”(1882). Dziełem, które przykuło zainteresowanie krytyków i czytelników była tragedia oparta na nordyckich i starogermańskich legendach „Brunhilda” (1884). Pisarz fascynował się twórczością Ibsena – najważniejsze jego dramaty to: „Tamyra”, „Hagbarda i Signa”, „Herman Vandela”. W 1889 r. opublikował swoją pierwszą powieść psychologiczną, „Minna”, stanowiącej zaczątek powstałej w siedem lat później książki – „Młyn na wzgórzu”. W „Młynie na wzgórzu” można dostrzec najbardziej charakterystyczne cechy jego twórczości: naturalizm w pojmowaniu losów, psychiki i motywów ludzkich postępowań, pesymizm poznawczy, dekadentyzm i nihilizm. W 1917 r. napisał ostatnią powieść „Złotą gałąź”, która stanowiła powrót pisarza do porzuconej za młodu etyki chrześcijańskiej. (zm. 13 października 1919 r. w Klotzsche k. Drezna)
Carol Shields, ur. 2 czerwca 1935 r. w Oak Park w stanie Illinois – amerykańska powieściopisarka i poetka. W wieku trzydziestu kilku lat zadebiutowała jako poetka. Zajęła się pisarstwem, bo (jak twierdziła) nie mogła znaleźć dobrej książki. Otrzymała liczne nagrody i tytuły honorowe za swe powieści, jest jedyną pisarką wyróżnioną zarówno amerykańską Nagrodą Pulitzera, jak i kanadyjską Canadian Governor General’s Award. Do jej najważniejszych utworów należą powieści: „Zagadka wiecznego pióra”, „Republika miłości”, „Przyjęcie u Larry’ego”, „Kronika ryta w kamieniu” oraz biografia Jane Austen. (zm. 16 lipca 2003 r. w Victorii w Kanadzie)
3 czerwca
Allen Ginsberg, ur. 3 czerwca 1926 r. w Newark w stanie New Jersey – amerykański poeta pochodzenia żydowskiego, działacz społeczny, jeden z najważniejszych twórców tzw. poezji konfesyjnej, lider ruchu artystycznego określanego jako Beat Generation. Najbardziej znany ze swojego epickiego poematu „Skowyt”, w którym potępił destruktywną siłę kapitalizmu i konformizm Stanów Zjednoczonych w czasie zimnej wojny. Inny utwór „Kadysz” poświęcił swojej zmarłe matce, nawiązuje w nim też do swoich żydowskich korzeni. Jego twórczość stanowiła ważny pomost między pokoleniem „Beat Generation” lat 50. i ruchem hippisów lat 60. Poezja Ginsberga wyrażała bunt przeciwko ustalonemu porządkowi społecznemu, skostniałym konwenansom, zakłamaniu cywilizacji Stanów Zjednoczonych oraz masowości; przesycona była ideami anarchizmu i rewolucji seksualnej. (zm. 5 kwietnia 1997 r. w East Village, na Manhattanie w Nowym Yorku)
Kathleen E. Woodiwiss ( właśc. Kathleen Erin Hogg), ur. 3 czerwca 1939 r. w Alexandrii w stanie Luizjana – amerykańska pisarka i pionierka nowoczesnego romansu historycznego. Opublikowała 13 powieści. Wszystkie znalazły się na liście bestsellerów „New York Timesa”. W swych książkach opisywała związki kobiet z bohaterami, którzy je ratowali. Najbardziej znane jej książki to między innymi „Kwiat i płomień”, „Na zawsze w twoich ramionach” i „Popioły na wietrze”. (zm. 6 lipca 2007 r. w Princeton)
Agata Miklaszewska, ur. 3 czerwca 1950 r. w Katowicach – polska pisarka i poetka. Autorka powieści, monodramów, librett i tekstów piosenek do musicali (w tym do „Metra”). Napisała między innymi powieść „Kamyk” oraz zbiór opowiadań „Huśtawka”.
Gianluigi Nuzzi, ur. 3 czerwca 1969 r. w Mediolanie – włoski pisarz i dziennikarz, autor głośnej książki „Sua Santità” z zastrzeżonymi dokumentami dotyczącymi działalności żandarmerii watykańskiej i jej komendanta Domenico Gianiego. Autor książki „Vaticano Spa”, która w 2009 roku stała się bestsellerem we Włoszech i została przetłumaczona na 14 języków. W 2012 r. wydał książkę „Jego Świątobliwość: Sekrety Benedykta XVI”, która stała się podstawą skandalu nazywanego Vatileaks.
Révérien Rurangwa, ur. 3 czerwca 1978 r. w Mugina – rwandyjski działacz społeczny i pisarz. Członek plemienia Tutsi. Cudem ocalały z ludobójstwa w Rwandzie. 20 kwietnia 1994 roku podczas masakry w jego rodzinnej wiosce zginęło 43 członków jego rodziny, a on sam został okrutnie okaleczony. W 2006 roku wydał książkę „Ocalony. Ludobójstwo w Rwandzie”. Zawiera ona szczegóły okrucieństwa Hutu, dokładny opis śmierci zadanej jego rodzinie, a także próby powrotu autora do równowagi fizycznej i psychicznej.
4 czerwca
Sokrates, ur. ok. 470 r. p.n.e. – umownie 4 czerwca 469 r. p.n.e. – w Atenach- grecki filozof starożytny, obok Platona i Arystotelesa, uważany za największego filozofa starożytności. Sokrates nie pozostawił po sobie żadnych pism i informacje na jego temat czerpie się z innych źródeł. Do najważniejszych należą dzieła pisarzy, którzy go znali: Platona, Ksenofonta i Arystofanesa. Pierwszym świadectwem o filozofie jest komedia „Chmury” Arystofanesa, wystawiona w 423 p.n.e., czyli jeszcze za życia i działalności Sokratesa, przedstawiająca go jako jednego z sofistów i burzycieli ładu społecznego. Kolejnym źródłem są dialogi Platona (ucznia Sokratesa), który uczynił go głównym bohaterem swych dzieł. Niewiele wiadomo o życiu Sokratesa. Był synem rzeźbiarza Sofroniskosa i położnej Fajnarete; całe życie spędził w Atenach. Prawdopodobnie w młodości uczył się sztuki rzeźbiarskiej, szybko ją jednak porzucił dla filozofii. Był żonaty z Ksantypą, z którą miał trzech synów. Mieszkał w Atenach, gdzie nauczał prowadząc dysputy z przypadkowymi przechodniami na ulicach miasta na tematy filozoficzne, np. czym jest dobro czy sprawiedliwość. Sokrates stosował szereg metod nauczania, dyskusji i argumentacji, łącznie nazywanych metodą sokratyczną. W rozmowie wcielał się w postać łaknącego prawdziwej wiedzy prostaczka, który od swojego rozmówcy pozornie oczekuje pouczenia i pomocy w poszukiwaniu prawdy. Stosował też wypracowane przez siebie metody: majeutyczną i elenktyczną. Metoda elenktyczna polegała na sprawdzaniu wartości i zbijaniu twierdzeń rozmówcy poprzez wyprowadzanie z nich konsekwencji doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej lub sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym. Rozmowa prowadzona była do momentu, aż rozmówca przyznawał, że nic nie wie na ten temat. Metoda majeutyczna („położnicza”) była z kolei metodą pozytywną. Poprzez dyskusję Sokrates starał się pomóc tej wiedzy „przyjść na świat”. Nie był więc osobą pouczającą, a jedynie pomocnikiem, który sam także się uczył. Trzykrotnie brał udział w wyprawach wojennych: walczył jako hoplita w bitwach pod Potidają, pod Delion i pod Amfipolis. W 399 r. p.n.e. został oskarżony przez nieznanego szerzej poetę Meletosa o bezbożność oraz psucie młodzieży. W wyniku procesu sądowego (ateński sąd ludowy) Sokrates został uznany winnym. Trafił najpierw na 30 dni do więzienia, skąd miał szansę uciec, ale nie skorzystał z tej możliwości – do końca chciał być wierny prawu, nawet temu, które uznał za niedoskonałe. Przyjął wyrok śmierci i w obecności swych uczniów i przyjaciół wypił podaną mu cykutę. Po śmierci stał się ideałem filozofa (miłośnika mądrości), kształtującym obraz filozofii do czasów współczesnych. Przypisywane jest mu zdanie „Wiem, że nic nie wiem”, którym deklarował, że jest jedynie miłośnikiem mądrości (filozofem) i poszukiwaczem prawdy, i sam nie dysponuje wiedzą, której mógłby nauczać. Dokonał całkowitej reorientacji zainteresowań filozoficznych z physis (filozofia przyrody), na człowieka wyposażonego w duszę (psyche). Według Sokratesa to dusza jest właściwym człowiekiem, jego „ja”. To ona odróżnia go bowiem od świata zwierząt. Każdy człowiek jest wyposażony w indywidualną duszę, która jest siedzibą cnót (areté). Utożsamiał cnotę z wiedzą i mądrością. Wiedzieć o tym, co jest dobre, oznacza więc automatycznie postępować dobrze. Stanowisko takie zwane jest intelektualizmem etycznym. Sokrates stronił od polityki, ale krytykował demokrację ateńską oraz ustrój oligarchiczny, przez co przeciwko niemu zwrócili się zarówno zwolennicy demokracji, jak i oligarchii. (zm. w 399 r. p.n.e. w Atenach)
Ireneusz Iredyński, ur. 4 czerwca 1939 r. w Stanisławowie (obecnie Ukraina) – polski prozaik, dramaturg, poeta, scenarzysta, autor tekstów piosenek oraz twórca licznych słuchowisk radiowych. Po II wojnie światowej po utracie przez Polskę Kresów Wschodnich jego rodzina przeniosła się do Bochni. W wieku 14 lat wyjechał do Krakowa, gdzie w 1955 r., w wieku 16 lat debiutował wierszem „Podhale zimą” w dodatku kulturalnym do „Dziennika Polskiego”. Z Krakowa przeniósł się do Warszawy. Zaczął publikować wiersze w dwutygodniku „Współczesność”, skupiającym młodych twórców takich jak Ernest Bryll, Marek Nowakowski czy Stanisław Grochowiak. W wieku 20 lat został przyjęty do Związku Literatów Polskich. W tym czasie miał już na swoim koncie powieść kryminalną „Ryba płynie za mordercą” oraz tomik poezji pt. „Wszystko jest obok”. W 1960 r. został wystawiony jego pierwszy dramat „Męczeństwo z przymiarką”. Napisał też powieść „Dzień oszusta”, która przyniosła mu sławę. Jego twórczości sprzeciwiały się ówczesne władze komunistyczne, między innymi Władysław Gomułka, który podobno po przeczytaniu „Dnia oszusta” miał powiedzieć z mównicy „Ten człowiek żyje tak, jak pisze”. Przedstawiona w książce postać oszusta manipulującego ludźmi została błędnie zinterpretowana przez pierwszego sekretarza jako pochwała nihilizmu i cynizmu. Innymi zarzutami wobec pisarza był styl życia jaki prowadził, nadużywanie alkoholu, włóczęgostwo, awanturnictwo itp. W 1965 wszczęto postępowanie karne przeciwko Iredyńskiemu – oskarżono o usiłowanie zgwałcenia dziewiętnastoletniej dziewczyny i w 1966 r. skazano na 3 lata więzienia. Po odbyciu kary nadal tworzył, opublikował m.in. powieść „Manipulacja”, pisał słuchowiska i sztuki, wystawiano go w Polsce i za granicą. W utworach swych tropił nieautentyczności słów i gestów, obnażał zachowania i konwencje, demaskował manipulacje, mitomanię, frustrację, będące przyczyną przemocy, okrucieństwa i upodlenia. Pisał o zagubieniu i samotności. (zm. 9 grudnia 1985 r. w Warszawie)
Corinne Hofmann, ur. 4 czerwca 1960 r. w Frauenfeld – szwajcarska pisarka, autorka bestsellerowej autobiograficznej powieści „Biała Masajka”, opisującej jej wspomnienia z pobytu w Kenii. W 1986 r. wraz ze swoim narzeczonym pojechała na wycieczkę do Kenii. Tam poznała wojownika Samburu – Lketingę, który zauroczył ją do tego stopnia, iż zostawiła swojego narzeczonego, a po kilku miesiącach wróciła do Kenii z zamiarem pozostania tam na zawsze. Powieść została przetłumaczona na 23 języki, a w 2005 roku zekranizowana. Napisała także dwie inne książki, będące kontynuacją „Białej Masajki” – „Żegnaj Afryko. Dalsze losy Białej Masajki” oraz „Moja wielka afrykańska miłość. Biała Masajka wraca do Barsaloi”.
Joe Hill (właśc. Joseph Hillstorm King), ur. 4 czerwca 1972 r. w Maine – amerykański pisarz horrorów, syn Stephena Kinga. Zadebiutował w 1997 r. W 2006 r. wydał swoją pierwszą książkę – zbiór opowiadań „Upiory XX wieku”, która zdobyła prestiżowe nagrody Brama Stokera i British Fantasy Award. Inne jego książki to między innymi „Pudełko w kształcie serca”, „Rogi”, „NOS4A2” i „Strażak”.
5 czerwca
Christy Brown, ur. 5 czerwca 1932 r. w Dublinie – irlandzki malarz, pisarz i poeta. Od najmłodszych lat zmagał się z efektami dziecięcego porażenia mózgowego i związanego z nim paraliżu ciała. W 1989 r. na podstawie jego bestsellerowej autobiograficznej książki „Moja lewa stopa” Jim Sheridan nakręcił film pod tym samym tytułem. (zm. 6 września 1981 r. w Somerset, Wielka Brytania)
Ken Follett, ur. 5 czerwca 1949 r. w Cardiff – brytyjski pisarz, autor thrillerów, powieści szpiegowskich i historycznych. Ukończył University College w Londynie na wydziale filozofii, a następnie pracował jako reporter w małej gazecie. Zaczął publikować powieści sensacyjne pod pseudonimem Zachary Stone. Pierwszą powieść napisał z braku pieniędzy na naprawę samochodu. Jego jedenasta powieść „Igła” z 1978 r. przyniosła mu sławę – pierwszy raz podpisał się wtedy swoim imieniem i nazwiskiem. Wiele jego książek odwołuje się do wydarzeń II wojny światowej, chociaż niektóre sięgają do średniowiecza. Nakłady jego książek przekroczyły 100 milionów. Do najważniejszych należą: „Filary Ziemi” i jej kontynuacje „Świat bez końca” i „Słup ognia” (seria Kingsbridge), „Upadek gigantów”, „Zima świata”, „Krawędź wieczności” –stanowiące trylogię „Stulecie”, a także „Klucz do Rebeki”, „Człowiek z Petersburga” i wiele innych. Wiele z jego powieści doczekało się ekranizacji – między innymi powstały filmy: „Igła” (1981), mini – serial „Klucz do Rebeki” (1985) , film TV „Trzeci Bliźniak”(1997), a także mini-seriale „Filary Ziemi” (2010) i „Świat bez końca” (2012).
Rick Riordan, ur. 5 czerwca 1964 r. w San Antonio – amerykański pisarz, piszący książki fantasy. Popularność przyniosła mu seria powieści dla młodzieży, których bohaterem jest nastoletni Percy Jackson, współczesny amerykański chłopiec i jednocześnie syn greckiego boga Posejdona. Najważniejsze jego cykle powieści to między innymi „Percy Jackson i bogowie olimpijscy”, „Kroniki Rodu Kane”, „Olimpijscy Herosi” oraz cykl „39 Wskazówek”.
6 czerwca
Jan Kochanowski, herbu Korwin, ur. 6 czerwca 1530 r. (dokładna data urodzin Jana Kochanowskiego nie jest znana – większość badaczy wskazuje na 1530 rok, 6 czerwca to dzień umowny) w Sycynie koło Radomia – polski poeta, tłumacz i dramaturg. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych twórców renesansu w Europie i poetę, który najbardziej przyczynił się do rozwoju polskiego języka literackiego. Był synem Piotra Kochanowskiego, prawnika i sędziego sandomierskiego i Anny Białaczowskiej. Posiadał dziesięcioro rodzeństwa. Dwaj bracia – Mikołaj i Andrzej – także parali się literaturą – Andrzej pozostał w historii literatury głównie jako tłumacz Eneidy Wergiliusza, a Mikołaj – Moraliów Plutarcha. Najprawdopodobniej pobierał nauki w domu, później prawdopodobnie w 1538 roku Jan Kochanowski rozpoczął naukę albo w Policznie, albo w klasztorze benedyktynów w Sieciechowie nad Wisłą. Na pewno od 1544 r. studiował na Wydziale Artium Akademii Krakowskiej czyli późniejszym Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia krakowskie kontynuował w Królewcu i Padwie. W Padwie studiował pod kierunkiem wybitnych humanistów, m.in. takich jak Francesco Robortello i Bernardino Tomitano. Nawiązał również przyjaźń z przebywającymi tam wybitnymi polskimi humanistami – między innymi z Łukaszem Górnickim. Dzięki studiom tym gruntownie poszerzył wykształcenie klasyczne i wchłonął idee renesansowe. Po powrocie do kraju w 1559 r. Kochanowski rozpoczął karierę dworzanina u wybitnych rodzin arystokratycznych: m.in. Tarnowskich, Tęczyńskich, Firlejów. W 1563 r. dzięki protekcji biskupa Piotra Myszkowskiego został dworzaninem i sekretarzem na dworze królewskim Zygmunta Augusta. 7 lutego 1564 roku odbyło się przyjęcie przez Kochanowskiego probostwa w katedrze poznańskiej, którego zrzekł się Piotr Myszkowski. Otrzymał też probostwo w Zwoleniu. Obowiązki duszpasterskie pełnili opłacani przez niego kapłani, a on sam czerpał zyski pobierając dziesięciny z gruntów miejskich i wsi szlacheckich. Kochanowski osiadł w Czarnolesie, majątku po ojcu, w 1575 roku ożenił się z Dorotą Podlodowską. Miał z nią sześć córek, z których trzy zmarły w dzieciństwie. Już po śmierci poety Dorota urodziła syna. Życie w Czarnolesie zakłóciły nieszczęścia rodzinne. W 1577 roku zmarł starszy brat, Kasper, a w 1579 roku – dwie córki poety: trzydziestomiesięczna Urszula oraz Hanna. Okres czarnoleski, mimo tragedii, jaką była śmierć dzieci, był pełen harmonii i spokoju. Znalazło to odbicie w twórczości, najbogatszej i najdojrzalszej właśnie w tych latach. W twórczości poety możemy wyróżnić kolejne etapy: okres studiów zagranicznych, lata kariery dworskiej oraz tzw. okres czarnoleski. W okresie studiów pisał głównie elegie łacińskie, w okresie dworskim – wiersze okolicznościowe, fraszki i pieśni, powstała także w tym czasie tragedia „Odprawa posłów greckich” i przekład biblijnych Psalmów „Psałterz Dawidowy”. W okresie czarnoleskim nadal tworzył pieśni i fraszki oraz napisał cykl liryków „Trenów” poświęconych zmarłej córeczce Urszulce. W twórczości Kochanowskiego znalazły się tematy odzwierciedlające zasadę Renesansu „człowiekiem jestem, więc nic, co ludzkie, nie może być mi obce”. Poruszał w nich problematykę filozoficzną, polityczno-społeczną, przedstawiał obrazy życia dworskiego i ziemiańskiego. (zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie)
Pierre Corneille, ur. 6 czerwca 1606 r. w Rouen – francuski dramaturg, ojciec klasycystycznej tragedii. Prawnik z wykształcenia, przez 20 lat pełnił urząd rzecznika królewskiego, jednak wyrzekł się kariery adwokackiej. Krótki czas należał do grupy „Pięciu Autorów”, których obowiązkiem było pisanie sztuk teatralnych na wyznaczony przez ministra (kardynała Richelieu) temat. Zadebiutował w 1630 r. komedią „Melite”, jednak największe uznanie przyniosła pisarzowi tragikomedia „Cyd”, w której autor odstąpił od zasady trzech jedności i która wywołała słynną wojnę na pamflety między zwolennikami a przeciwnikami utworu. Temat utworu został zapożyczony z trzyaktowego dramatu Guillena de Castro „Dzieciństwo Cyda”, będącego z kolei fabularyzowaną wersją życia Rodriga Díaza de Vivara. Akcja utworu rozgrywa się w XI wieku w Sewilli. „Cyd” był w literaturze francuskiej utworem pionierskim. Corneille maksymalnie ograniczył w nim akcję dramatyczną i pełne napięcia sceny walki, czyniąc podstawowym elementem dzieła ludzkie uczucia i dylematy. Liczne fragmenty oparte wyłącznie na rozmowie umożliwiają śledzenie wewnętrznych przemian człowieka. Stworzył też nowy typ bohatera – człowieka w pełni panującego nad swoim losem, kontrolującego swoje uczucia siłą woli, zdolnego poświęcić największe uczucia dla zachowania honoru. Corneille przyczynił się w dużym stopniu do odrodzenia teatru we Francji. (zm. 1 października 1684 r. w Paryżu)
Aleksander Puszkin, ur. 6 czerwca 1799 r. w Moskwie – rosyjski poeta, dramaturg, prozaik. Najwybitniejszy przedstawiciel romantyzmu rosyjskiego. Zaczął pisać jako nastolatek. Były to głównie klasycystyczne ode i elegie. Zafascynowany poezją Byrona, stworzył jedno ze swoich najznakomitszych dzieł, poemat dygresyjny „Eugeniusz Oniegin”, traktujący o rozczarowaniu życiem i miłością. W młodości związał się z dekabrystami, pod których wpływem pisał utwory polityczne. Został skazany na zesłanie na południe Rosji ze względu na swoją antycarską działalność literacką. Po stłumieniu powstania dekabrystów Puszkin został wezwany przez cara Mikołaja I do Moskwy, gdzie poznał Adama Mickiewicza i przetłumaczył kilka jego wierszy. Zginął 10 lutego 1837 roku w Petersburgu, ciężko raniony w pojedynku, broniąc honoru swojej małżonki. Do jego najwybitniejszych dzieł należą: poematy „Rusłan i Ludmiła”, „Jeniec Kaukaski”, „Cyganie”, tragedia „Borys Godunow”, powieści „Dubrowski”, „Dama pikowa”, „Córka kapitana”. (zm. 10 lutego 1837 r. w Petersburgu)
Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska herbu Korwin, ur. 6 czerwca 1841r. w Miłkowszczyźnie koło Grodna – powieściopisarka, nowelistka, publicystka, propagatorka pozytywizmu, działaczka społeczna. Odebrała tradycyjne wychowanie domowe, później przebywała na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, gdzie poznała Marię Wasiłowską, później Konopnicką. Przyjaźniła się z nią do końca życia. W 1858 r. poślubiła starszego o 16 lat Piotra Orzeszkę, właściciela majątku Ludwinowo. Małżeństwo nie było udane, gdyż mąż nie podzielał jej zaangażowania w sprawy społeczne i zainteresowania wsią i wiejskim ludem. Wraz z młodszym bratem męża, Florentym, założyła w Ludwinowie szkółkę wiejską. Działalność społeczną kontynuowała po wybuchu powstania styczniowego. Pomagała powstańcom, między innymi przewoziła Romualda Traugutta do granicy Królestwa Polskiego i ukrywała powstańców w domu. Z powodu tej działalności jej mąż został aresztowany i zesłany na Syberię. Wróciła wtedy do majątku rodziców, a w 1869 roku uzyskała unieważnienie małżeństwa, a następnie zamieszkała w Grodnie. W tym też czasie rozpoczęła pracę pisarską, nawiązała kontakty ze środowiskiem „Tygodnika Ilustrowanego” i „Przeglądu Tygodniowego” – organu warszawskich pozytywistów. W latach 1879-82 przebywała w Wilnie, gdzie została współwłaścicielką wydawnictwa, księgarni i wypożyczalni książek. Jednak władzom carskim nie podobała się ta działalność. Wydawnictwo zostało zamknięte, a pisarkę skazano na przymusowe osiedlenie w Grodnie. W 1894 roku poślubiła Stanisława Nahorskiego, z którym od 30 lat była w związku. Angażowała się w sprawy społeczne, współpracowała z tygodnikiem „Bluszcz”. Po dwóch latach małżeństwa jej mąż zmarł nagle z powodu paraliżu serca. W pierwszych latach swej twórczości literackiej Orzeszkowa była czynną propagatorką ideologii pozytywizmu. Przeciwstawiała się romantyzmowi, głosiła ewolucjonizm i agnostycyzm, czasami skłaniała się ku ateizmowi i poglądom antyklerykalnym. Szczególnie interesowała się kwestią emancypacji kobiet. Temat ten często pojawiał się w jej twórczości publicystycznej, a także w powieściach i nowelach np. „Marta”. W okresie od końca lat 70. do lat 90. XIX wieku powstały najbardziej znane jej powieści takie jak: „Nad Niemnem” czy „Meir Ezofowicz”. Poruszała w nich tematy powstania styczniowego, położenia Żydów i ludności wiejskiej. W 1904 i 1909 r. była nominowana do literackiej Nagrody Nobla. (zm. 18 maja 1910 r. w Grodnie)
Thomas Mann, ur. 6 czerwca 1875 r. w Lubece – niemiecki prozaik i eseista, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1929 r. Urodził się w bogatej, mieszczańskiej rodzinie. Jego starszym bratem był urodzony w roku 1871 Heinrich Mann, który również był sławnym pisarzem. Pierwsze nowele opublikował i wydał w zbiorze „Mały pan Friedemann” jeszcze przed końcem XIX wieku. W roku 1900, w wieku lat 25, napisał swoją pierwszą powieść pt. „Buddenbrookowie” – sagę o świetności i upadku możnego mieszczańskiego hanzeatyckiego rodu. W 1902 r. wydał kolejną powieść „Królewska wysokość”. W 1905 r. poślubił Katię Pringsheim, z którą miał 6 dzieci. Małżeństwo trwało aż do śmierci pisarza. Życie prywatne Manna było jednak skomplikowane gdyż był on najprawdopodobniej homoseksualistą lub biseksualistą. Znalazło to odbicie w jego prozie: w „Tonio Krugerze” postać Hansa Hansena to cień jego własnych doświadczeń romantycznych ze szkolnym kolegą Arminem Martensem, a postać Pribislava Hippe z „Czarodziejskiej góry” to inny kolega lat szkolnych, Willri Timpe – jedna z najważniejszych miłości Manna. Wątek homoseksualnej platonicznej miłości zawarł również w noweli z 1912 r. „Śmierć w Wenecji”. W 1924 r. Mann wydał swoją najsłynniejszą książkę „Czarodziejska góra”, w której zawarł wiele wątków autobiograficznych. Książka jest symbolicznym obrazem kryzysu duchowego Europy przed wybuchem wojny. Jej akcja rozgrywa się w odizolowanym od świata sanatorium w szwajcarskim Davos. W roku 1929 r. pisarz otrzymał literacką nagrodę Nobla. W oficjalnym uzasadnieniu napisano, iż otrzymał ją za „Buddenbrooków”, jednak naprawdę większość członków komitetu pragnęła przyznać mu ją za „Czarodziejską górę”. Pisarz należał do aktywnych przeciwników ruchu nazistowskiego i w momencie dojścia Hitlera do władzy rodzina Mannów pozostawała na emigracji. Początkowo w Szwajcarii, później w Czechosłowacji i USA. W 1936 r. pisarz zrzekł się obywatelstwa niemieckiego. W 1927 r. odwiedził Polskę na zaproszenie polskiego PEN Clubu. (zm. 12 sierpnia 1955 r. w Zurychu)
V.C. Andrews (właśc. Virginia Cleo Andrews), ur. 6 czerwca 1923 r. w Portsmouth – amerykańska pisarka bestsellerowych sag rodzinnych. Najsłynniejszą jej powieścią są „Kwiaty na poddaszu”, opowiadające historię czwórki rodzeństwa umieszczonych przez bogobojną i okrutną babcię na poddaszu, którego nie wolno im opuszczać. Napisała ponad 20 bestsellerowych serii, osiągnęły one łączny nakład ponad 100 milionów egzemplarzy i zostały przetłumaczone na 22 języki. Należą do nich między innymi serie o rodzinach: Casteel, Dollangangerów, Landry, Cutler oraz Hudson. (zm. 19 grudnia 1986 r. w Virginia Beach)
7 czerwca
Orhan Pamuk, ur. 7 czerwca 1952 r. w Stambule – turecki pisarz, laureat Nagrody Nobla z dziedziny literatury w 2006 r. Początkowo pragnął zostać malarzem i architektem. Później studiował dziennikarstwo, ale nigdy nie uprawiał tego zawodu. Od 23 roku życia zajął się wyłącznie pisarstwem. W Turcji określa się go mianem komentatora społecznego, mimo iż sam uważa się za twórcę fikcji literackiej, bez skłonności politycznych. Posiada nieortodoksyjne poglądy religijne i jest zwolennikiem integracji Turcji z Unią Europejską. W swoich książkach opisuje często kontakt kultur Wschodu i Zachodu. Jego twórczość przetłumaczono na ponad 40 języków. Najważniejsze jego dzieła to: „Dom ciszy”, „Biały zamek”, „Ukryta twarz”, „Nazywam się Czerwień”, „Śnieg”, „Muzeum niewinności” i wiele innych. Jest laureatem wielu nagród i odznaczeń , w tym literackiej Nagrody Nobla w 2006 r., Pokojowej Nagrody Księgarzy Niemieckich w 2005 i Nagrody Sonning w 2012 r. W 2012 r. został także odznaczony Krzyżem Oficerski m francuskiej Legii Honorowej.
Jaromír Nohavica, ur. 7 czerwca 1953 r. w Ostrawie – czeski pieśniarz, kompozytor i poeta. Początkowo pisał teksty dla innych wykonawców. Dopiero od 1982 roku, namówiony przez przyjaciół, zaczął sam wykonywać swoje utwory. Od tej pory stał się popularnym wykonawcą, a od lat 90. jest stale w czołówce najpopularniejszych czeskich pieśniarzy. Jego piosenki mają różny charakter. Są wśród nich zarówno poetyckie, pełne zadumy ballady, jak i wesołe, wręcz rubaszne pieśni. Napisał ponad 400 piosenek. Gra na gitarze i akordeonie. Sporą popularnością cieszy się również w Polsce, gdzie regularnie koncertuje od 1997 roku. Tłumaczy również utwory innych wykonawców (Okudżawa, Wysocki, Cohen).
8 czerwca
John W. Campbell (właśc. John Wood Campbell Jr., pseudonim Don A. Stuart), ur. 8 czerwca 1910 r. w Newark – amerykański wydawca i pisarz science fiction. Jako redaktor pisma „Astounding Science Fiction” przyczynił się do rozkwitu s-f. Pierwsze utwory napisał i opublikował w wieku 18 lat w magazynie „Amazing Stories”. Najsłynniejszym jego dziełem literackim jest nowela „Who Goes There?” (1938), znana z ekranizacji Johna Carpentera z 1982 r., pod tytułem „Coś”. Jest patronem dwóch nagród literackich: Pamiątkowej Nagrody im. Johna W. Campbella dla najlepszej powieści science fiction oraz Nagrody im. Johna W. Campbella dla najlepszego nowego pisarza science fiction. (zm. 11 lipca 1971 r. w Mountainside)
Norman Davies (właśc. Ivor Norman Richard Davies), ur. 8 czerwca 1939 r. w Bolton – brytyjsko-polski historyk walijskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Londyńskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Akademii Brytyjskiej, autor prac dotyczących historii Europy, Polski i Wysp Brytyjskich, kawaler Orderu Orła Białego. Studiował historię w Magdalen College na Uniwersytecie Oksfordzkim, w Grenoble, w Perugii i na University of Sussex. Doktoryzował się w 1973 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1971 r. jest wykładowcą, a od 1985 profesorem zwyczajnym w Szkole Studiów Słowiańskich i Wschodnioeuropejskich University College London w Londynie. Członek Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu. Po przejściu na wcześniejszą emeryturę poświęcił się pisaniu książek. Najważniejsze jego dzieła to: „Boże igrzysko. Historia Polski”, „Serce Europy”, „Orzeł biały, czerwona gwiazda”, „Wojna polsko-sowiecka 1919-1920”, „Europa. Rozprawa historyka z historią”, „Wyspy. Historia”, „Złote Ogniwa, Polska – Europa”, „Zaginione królestwa” oraz „Powstanie ’44”. 4 lipca 2014 r. prezydent Bronisław Komorowski nadał Normanowi Daviesowi polskie obywatelstwo. W 2005 r. otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 1998 r. powstał film dokumentalny o Normanie Daviesie w reżyserii Krzysztofa Wierzbickiego „Historia Normana Daviesa”.
9 czerwca
Bertha von Suttner, ur. 9 czerwca 1843 r. w Pradze – austriacka pisarka i dziennikarka. W 1905 roku jako pierwsza kobieta została wyróżniona Pokojową Nagrodą Nobla. W 1876 r. odpowiedziała na ogłoszenie Alfreda Nobla, który szukał sekretarki i gospodyni do swojej paryskiej rezydencji. Pracowała tylko tydzień, jednak korespondowała z nim do jego śmierci w 1896 r. Była jedną z wiodących postaci ruchu pacyfistycznego. W 1889 roku opublikowano jej powieść „Precz z orężem”. Zyskała międzynarodową sławę jako redaktorka międzynarodowego dziennika pacyfistycznego zatytułowanego jak jej książka. (zm. 21 czerwca 1914 r. w Wiedniu)
Joe Haldeman, ur. 9 czerwca 1943 r. w Oklahoma City – amerykański pisarz science-fiction. W 1967 r. został wcielony do armii i służył w Wietnamie jako inżynier wojskowy. Odniósł rany podczas walk i jego doświadczenia wojenne były inspiracją do pierwszej powieści „War Year”, a także jego kolejnych utworów, między innymi „Wiecznej wojny” – najbardziej znanej jego książki. Jej kontynuacją była „Wieczna Wolność”. Innym znanym utworem jest „Wieczny pokój”, nagrodzony Nagrodą Campbella. Za „Wieczną wojnę” otrzymał nagrody: Hugo i Nebula.
10 czerwca
Saul Bellow, ur. 10 czerwca 1915 r. w Lachine (obecnie dzielnica Montrealu) – amerykański pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1976 r. Urodził się w rodzinie żydowskich imigrantów, którzy w 1913 r. wyemigrowali z Sankt Petersburga. W 1924 r. przeprowadzili się do Chicago. Tam dorastał i kształcił się. Będąc w szkole średniej założył z kolegami kółko literackie. Podczas II wojny światowej służył w piechocie morskiej. W 1944 r. zadebiutował powieścią psychologiczną „Stan zawieszenia”, w której przedstawiającą duchowe rozterki mężczyzny czekającego na powołanie do wojska. W 1947 r. wydał kolejną książkę „Ofiara” poruszającą temat stosunków Żydów do „gojów”. Książka nie cieszyła się jednak popularnością. Natomiast kolejna powieść „Przypadki Augie Marcha” z 1953 r. została ogłoszona „Książką roku”. Inne jego dzieła to między innymi: „Herzog „, „Planeta pana Sammlera” i „Ravelstein”. W swych utworach ukazywał losy jednostek wyobcowanych, zwykle amerykańskich Żydów, zmagających się z własną nadwrażliwością i biernością, z obojętnością otoczenia i uprzedzeniami rasowymi. Został uhonorowany wieloma nagrodami, w tym Nagrodą Pulitzera (1976) za „Dar Humboldta” oraz trzykrotnie National Book Award za „Przypadki Augiego Marcha”, „Herzoga” i „Planetę pana Sammlera”. W 1976 r. roku przyznano mu Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury „za humanistyczne zrozumienie i subtelną analizę współczesnej kultury zawarte w jego twórczości”. (zm. 5 kwietnia 2005 r. w Brookline)
Maurice Sendak, ur. 10 czerwca 1928 r. w Brooklynie – amerykański pisarz, autor i ilustrator dziecięcej literatury. Był synem żydowskich imigrantów z Polski. Uznawany za jednego z najważniejszych dwudziestowiecznych twórców książek dla dzieci. Najbardziej znany ze swojej książki „Tam, gdzie żyją dzikie stwory” wydanej w 1963 r. Otrzymał za nią Medal Caldecott, przyznawany najlepszym książkom z obrazkami dla dzieci. W 2009 roku książka została zekranizowana (polski tytuł: „Gdzie mieszkają dzikie stwory”). Laureat najbardziej prestiżowych nagród przyznawanych w tej dziedzinie: Hans Christian Andersen Award (1970) i Astrid Lindgren Memorial Award (2003). Drugą książką wydaną w Polsce jest „Dołek jest do kopania”. Sendak wykonał do niej ilustracje, natomiast tekst napisała Ruth Krauss. (zm. 8 maja 2012 r. w Danbury)
11 czerwca
Ben Jonson, ur. 11 czerwca 1572 r. w Londynie – angielski dramaturg, poeta i aktor. Najwybitniejszy krytyk literacki swego czasu, pisał też poezje i eseje. Twórca angielskiej realistycznej komedii obyczajowej. Był synem protestanckiego duchownego. Pobierał naukę w szkole przy kościele św. Marcina, później w Westminster School, gdzie kształcił się pod kierunkiem Williama Camdena, uznanego uczonego i znakomitego znawcy starożytnej klasyki. Z powodu biedy porzucił naukę i podjął pracę zarobkową jako murarz. Później zaciągnął się do wojska. W 1592 r. powrócił do Londynu i został aktorem i dramatopisarzem u Philipa Henslowe’a w teatrze „The Swan”. Wystawiono tam jego pierwszą sztukę „Wyspa psów”, którą zdobył popularność. Pierwszy duży sukces odniósł w teatrze sztuką „Every Man in his Humour” (1598), w której zagrał jego przyjaciel William Szekspir. Uznanie przyniosła mu komedia „Zabawy Cyntii” (1600). W 1605 zaczęła się jego wielka kariera jako autora masques (masek, czyli kostiumowych przedstawień alegorycznych), które były bardzo popularną rozrywką na dworze króla Jakuba I. W 1616 Jonson przyjął funkcję nadwornego poety rodziny królewskiej. Równolegle pisał dla teatru publicznego satyryczne komedie, pokazując w ostrym rysunku współczesnych sobie ludzi – między innymi „Volpone” (1606), „Epicoene , czyli milcząca kobieta” (1610), „Alchemik” (1611), „Bartłomiejowy jarmark” (1614). W 1619, w uznaniu jego pozycji i dorobku artystycznego, przyznano mu honorowy tytuł magistra Uniwersytetu w Oxfordzie; w Gresham College w Londynie wykładał retorykę. Zmarł otoczony wielkim uznaniem i szacunkiem. Pochowano go w najbardziej godnym miejscu w Londynie – w Westminster Abbey. (zm. 6 sierpnia 1637 r. w Londynie)
William Styron, ur. 11 czerwca 1925 r. w Newport News – amerykański pisarz, laureat Nagrody Pulitzera (1968) za powieść „Wyznania Nata Turnera”. Rozgłos zdobył po opublikowaniu debiutanckiej powieści „Pogrążyć się w mroku”(1951). Sukces odniosła także kolejna jego książka „Na pastwę płomieni” – powieść psychologiczna opowiadająca o grupie Amerykanów w powojennych Włoszech. Nagrodzona Pulitzerem powieść „Wyznania Nata Turnera” wzbudziła gorące dyskusje w USA. Pisarz opisał w niej przywódcę buntu Murzynów z 1831 r. Przez niektórych krytyków był oskarżany o podtrzymywanie stereotypów rasistowskich. Światową sławę przyniósł mu opublikowany w 1979 r. „Wybór Zofii”, a także filmowa adaptacja książki, dokonana przez Alana Pakulę, z Meryl Streep w roli głównej (1982). Bohaterką jest Polka, była więźniarka Auschwitz (gdzie zginęły jej dzieci), która na emigracji wiąże się z obłąkanym amerykańskim Żydem. (zm. 1 listopada 2006 r. na Martha’s Vineyard)
Robert Munsch, ur. 11 czerwca 1945 r. w Pittsburghu, USA – kanadyjski autor literatury dziecięcej. Ukończył studia historyczne, pedagogiczne i antropologiczne. Rozpatrywał przystąpienie do zakonu Jezuitów, lecz po przepracowaniu kilku lat w domach dziecka i przedszkolach zdecydował się na pracę z dziećmi. W pracy zachęcano go by opublikował swoje historie, które opowiadał dzieciom. Jego pierwsze opowiadanie dla dzieci „Mud Puddle” ukazało się w 1979 roku. Najpopularniejsze opowiadania Roberta Munscha to „Księżniczka w papierowej torbie” (1980). Pisarz jest w czołówce bestselerowych książek dla dzieci: sprzedał ponad 7 milionów egzemplarzy swych książek.
Beata Pawlikowska, ur. 11 czerwca 1965 r. w Koszalinie – polska podróżniczka, pisarka, dziennikarka, tłumaczka, fotografka, ilustratorka książek. W 1990 r. rozpoczęła pracę w Radiu Koszalin, gdzie początkowo prowadziła radiowy kurs języka angielskiego. Współpracowała z Programem III Polskiego Radia, Radiem „Kolor”, Radiem „Zet” oraz TVP1. Pierwszą książkę napisała w wieku 18 lat, była to „powieść z nurtu realizmu magicznego”, czytana w odcinkach w Programie III PR. Przez kilka miesięcy w roku podróżuje po świecie, głównie po Ameryce Południowej, gdzie dokumentuje życie Indian amazońskich. Swoje podróże opisuje w felietonach pisanych dla czasopism oraz w swoich książkach, które ilustruje własnymi fotografiami i rysunkami. Współpracuje także z pismem „National Geographic”. Jest autorką między innymi książek podróżniczych: „Blondynka w dżungli”, „Blondynka wśród łowców tęczy”, „Blondynka u szamana”, „Poradnik Globtrotera, czyli Blondynka w podróży”, „Blondynka na Czarnym Lądzie”, „Blondynka na Tasmanii”. Napisała też wiele poradników psychologicznych np. „Trening szczęścia”, „Jestem bogiem podświadomości”, „Narkotyki anoreksja i inne sekrety” oraz książek o zdrowym odżywianiu: „Jedz zdrowo i myśl pozytywnie” oraz cykl „W dżungli zdrowia”. Propaguje zasady odżywiana według zasad chińskiej filozofii pięciu przemian. Jest autorką również „Baśni dla dzieci i dla dorosłych” (2013). W maju 2010 roku zdobyła nagrodę im. Magellana za „wytrwałe promowanie mody na podróżowanie”.
12 czerwca
Charles Kingsley, ur. 12 czerwca 1819 r. w Holne – duchowny, prozaik, poeta i dramaturg angielski, związany z południowo-zachodnią Anglią. Był profesorem literatury na Uniwersytecie Cambridge. Założył Towarzystwo nauk przyrodniczych, które gorąco popierało teorię ewolucji Darwina. Pierwszą jego książką był dramat „Saint’s Tragedy” napisany w 1849 r., w którym opisał życie społeczne wiktoriańskiej i przed wiktoriańskiej Anglii. Największą sławę przyniosła mu powieść dla młodego czytelnika „Wodne dzieci”, w której opisał podwodne przygody kominiarczyka. (zm. 23 stycznia 1875 r. w Eversley)
Johanna Spyri, ur. 12 czerwca 1827 r. w Hirzel – szwajcarska pisarka, autorka powieści i opowiadań dla młodych i dorosłych czytelników. Debiutowała w 1880 roku; jest autorką ponad 50 książek. Działalność literacka pozwoliła jej uzyskać niezależność finansową od męża. Jej najbardziej znaną książką, która przyniosła jej sławę, jest „Heidi” (1879) – historia osieroconej dziewczynki, która mieszka z dziadkiem wysoko, na górskiej hali. Książka była wielokrotnie adaptowana dla potrzeb kina, telewizji (w postaci filmów i seriali, również animowanych) i teatru. Powstała również wersja musicalowa oraz gra komputerowa. Innymi, znanymi jej utworami dla dzieci są: „Kornelia”, i „Stare zamczysko” oraz „Prawdziwa przyjaźń”. (zm. 7 lipca 1901 r. w Zurychu)
James Oliver Curwood, ur. 12 czerwca 1878 r. w Owosso, Michigan – amerykański pisarz, autor powieści przygodowych. Dzieciństwo spędził na farmie w Ohio. Jako nastolatek wyruszył w długą wędrówkę po sąsiednich stanach; polował na dzikie zwierzęta, handlował skórami, a przede wszystkim poznał i pokochał surową przyrodę, która później stała się tłem jego powieści. W latach 1898–1900 studiował na uniwersytecie stanu Michigan, a następnie pracował w Detroit jako reporter. W roku 1908 wydał swoją pierwszą książkę „Śród Mormonów” („The Courage of Captain Plum”). Materiał do swoich powieści czerpał z obserwacji w czasie swych podróży po USA i Kanadzie. Najbardziej znane jego powieści to „Włóczęgi Północy” , „Szara Wilczyca” „Łowcy wilków”, „Łowcy złota”, „Dolina Ludzi Milczących” i „Najdziksze serca”. Jego książki były bardzo popularne również w Polsce. (zm. 13 sierpnia 1927 r. w Owosso, Michigan )
Tess Gerritsen, ur. 12 czerwca 1953 r. w San Diego – amerykańska współczesna pisarka, z zawodu lekarz internista. W 1987 opublikowała pierwszą powieść, romans z wątkiem kryminalnym „Telefon po północy”. W 1996 r. ukazał się jej pierwszy thriller medyczny „Dawca”. Dzięki odniesionemu sukcesowi mogła zrezygnować z praktyki lekarskiej. Wydała między innymi powieści: „Grawitacja” (1999), „Skalpel” (2002), „Grzesznik”(2003), „Sobowtór” (2004), „Autopsja” (2005) i „Klub Mefista” (2006). Jej książki ukazały się w przekładzie na 20 języków i regularnie pojawiają się na listach bestsellerów w USA i Europie.
13 czerwca
William Butler Yeats, ur. 13 czerwca 1865 r. w Dublinie – irlandzki poeta, dramaturg i filozof, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1923). Uważany jest za jednego z największych klasyków dwudziestowiecznej poezji światowej. Pochodził z rodziny o korzeniach angielskich. Na jego twórczość duży wpływ wywarł ojciec (znany malarz), będący wielbicielem poezji romantyków i prerafaelitów angielskich. Swoje fascynacje zaszczepił synowi. Poeta dość wcześnie zapoznał się z irlandzkim folklorem, celtyckimi mitami i legendami. W czasach studiów artystycznych na Uniwersytecie Dublińskim zetknął się z irlandzkim ruchem narodowym. Wówczas też zadebiutował na łamach uniwersyteckiej prasy publikując w 1885 r. wiersz „Głosy” ( później nazwany „Wyspa posągów”). W 1887 r. przeniósł się do Londynu, gdzie włączył się w tamtejsze życie literackie, zapoznał z koncepcjami francuskich symbolistów i zainteresował się popularną w owym czasie ezoteryką. W 1888 r. wydał „Baśnie i gadki ludu wiejskiego Irlandii „oraz „Poezje i ballady młodej Irlandii”. W 1889 r. napisał „Wędrówki Osjana” – dialogowaną kompozycję epicką, opartą na pradawnej legendzie o poecie, który po trzystu latach powrócił do krainy młodości. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Yeats powrócił do Irlandii i zaangażował się w tworzenie irlandzkiego teatru literackiego, znanego pod nazwą „Abbey Theatre”. Wówczas też zajął się twórczością dramaturgiczną. Napisał takie sztuki jak „Utęskniony raj”, „Cieniste wody” i „Księżniczka Kasia” oraz najsłynniejsza „Cathleen, córka Houlihana”, w której przedstawił Irlandię jako starą, bezdomną kobietę. Na początku XX wieku powrócił do Anglii i formalnie osiadł w Sussex, jednak w tym czasie dużo podróżował, między innymi do Włoch i USA. Po utworzeniu Wolnego Państwa Irlandzkiego został senatorem i sprawował mandat przez dwie kadencje. Działalność jego koncentrowała się głównie na zagadnieniach kulturalnych. Razem z George’em Bernardem Shawem i George’em Williamem Russellem założył Irlandzką Akademię Literatury. W 1922 roku otrzymał tytuł doctora honoris causa uniwersytetów w Dublinie i Belfaście, a w 1931 r. na Uniwersytecie Oksfordzkim. W 1923 roku został laureatem Nagrody Nobla, za „uduchowioną twórczość poetycką, oddającą w najwyższej formie artystycznego ducha narodowego”. W drugiej połowie lat 20. Yeats zaczął mocno podupadać na zdrowiu. W roku 1933 poeta powrócił do Irlandii . W 1937 r. roku wydał tom esejów, w których pisał między innymi o mitologii celtyckiej, folklorze, literaturze irlandzkiej i angielskiej, symbolizmie w literaturze i sztuce, własnej wizji teatru i inspirującym go w dużym stopniu okultyzmie. (zm. 28 stycznia 1939 r. w Roquebrune-Cap-Martin)
Gonzalo Torrente Ballester, ur. 13 czerwca 1910 r. w Ferrol – hiszpański pisarz, wykładowca uniwersytecki. Laureat Nagrody Cervantesa w 1985 r. Debiutował w 1943 r. powieścią „Javier Mariño”, jednak popularność przyniosła mu trzytomowa, powieść obyczajowa „Blaski i cienie”, której akcja rozgrywa się w fikcyjnym galicyjskim miasteczku Pueblanueva del Conde w ostatnich latach przed wybuchem wojny domowej. Pisał też sztuki teatralne, eseje oraz teksty dziennikarskie. (zm. 27 stycznia 1999 r. w Salamance)
Andrzej Mularczyk, ur. 13 czerwca 1930 r. w Warszawie – polski pisarz, scenarzysta filmowy, autor reportaży, twórca słuchowisk radiowych. Debiutował w 1943 r. na łamach konspiracyjnego pisma „Dźwigary”. W 1949 r. rozpoczął działalność dziennikarską, jednocześnie studiując na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Studia ukończył w 1955 r. i wstąpił do Związku Literatów Polskich. W 1953 nawiązał współpracę z Polskim Radiem. Był również reporterem i publicystą tygodnika „Świat”. Na podstawie jego scenariuszy powstało około 40 filmów, w tym między innymi: „Sami swoi” i serial telewizyjny „Dom”. Za swoją działalność literacką i kulturalną otrzymał wiele nagród i odznaczeń, w tym Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010) oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla Polskiego Radia (2011).
Tadeusz Chudy, ur. 13 czerwca 1931 r. we wsi Ugartsthal k. Stanisławowa (obecna Ukraina) – polski poeta, autor utworów dla dzieci. Jako poeta debiutował na łamach almanachu „Dom nad Odrą”. W latach 1956–1968 pracował w redakcji tygodnika „Nowa wieś”, następnie prowadził dział poetycki w miesięczniku „Barwy”. W latach 1986–1993 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Płomyczek”. Autor zbiorów poezji: „Pstrąg mnie wyłowił”, „Daję noc”, „W stronę domu”, „Rzeka” oraz utworów dla dzieci: „Blisko serca”, „Jak legenda. Opowieści z mazowieckiej ziemi”, „Pod okiem nieba” i „Kolorowa karawana”. (zm. 30 sierpnia 1997 r. w Warszawie)
14 czerwca
Harriet Elisabeth Stowe, ur. 14 czerwca 1811 r. w Litchfield w stanie Connecticut – amerykańska pisarka i działaczka społeczna, znana głównie z napisania powieści „Chata wuja Toma”, opisującej życie czarnych niewolników zamieszkujących amerykańskie Południe. Pisała także powieści historyczne oraz powieści obyczajowe, których akcja toczy się zwykle w Nowej Anglii. Brała udział w akcji ukrywania zbiegłych niewolników i przerzucania ich na Północ, walczyła również o prawa wyborcze dla kobiet. Była córką pastora. Uczyła się, a później sama nauczała w szkole swej siostry w Hartford. Od roku 1832 pracowała jako nauczycielka w Cincinnati. Zamieszczała w lokalnej prasie opowiadania i szkice. W 1836 roku poślubiła Calvina Ellisa Stowe’a, pastora i profesora w teologicznym seminarium jej ojca. W 1850 roku przeprowadziła się do Maine, gdzie napisała „Chatę wuja Toma”. Książka przyczyniła się do wzrostu idei abolicjonistycznych w Stanach Zjednoczonych. W rok po jej wydaniu sprzedano 300 000 egzemplarzy. Przetłumaczono ją na 25 języków. W 1853 r. opublikowała „Klucz do chaty wuja Toma”, w którym przedstawiła dokumenty i świadectwa przeciw niewolnictwu. (zm. 1 lipca 1896 r. w Hartford)
Yasunari Kawabata, ur. 14 czerwca 1899 r. w Osace – prozaik i poeta japoński. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1968. W wieku 3 lat został osierocony przez rodziców, a później przez babcię. W latach 1920–1924 studiował na Cesarskim Uniwersytecie w Tokio, gdzie poznał pisarza i dziennikarza Kana Kikuchi. Zaprosił on go do pracy w redakcji pisma „Bungei Shunjū”. Pierwszy sukces pisarski odniósł w 1925 r., autobiograficznym opowiadaniem „Tancerka z Izu”. W latach 1948-1965 był prezesem japońskiego PEN Clubu. Wtedy też opublikował swoje najsłynniejsze powieści – „Tysiąc żurawi” i „Głos góry”. Książki te przyniosły mu w 1959 r. prestiżowy Medal Goethego we Frankfurcie, a w 1968 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. W 1972 r. – dwa lata po samobójstwie swojego przyjaciela, Yukio Mishimy – również popełnił samobójstwo. (zm. 16 kwietnia 1972 r. w Zushi)
15 czerwca
Dante Alighieri, ur. w maju lub czerwcu 1265 r. we Florencji – włoski poeta, filozof i polityk. Studiował retorykę, gramatykę, filozofię, literaturę oraz teologię. Był członkiem ruchu poetyckiego Dolce stil novo. Około roku 1285 ożenił się z Gemmą di Manetto Donati, z którą miał troje lub czworo dzieci. Wcześniej przeżył nieszczęśliwą miłość. Zakochał się w Beatrycze Portinari, po jej przedwczesnej śmierci w 1290 roku napisał swą pierwszą książkę, zatytułowaną „Vita nova” („Życie nowe”), w której opisuje dzieje swego uczucia. Książka została ukończona około 1294 roku. Swą ukochaną umieścił w „Boskiej komedii”– przeprowadza go ona przez Niebo. Najbardziej znanym utworem Dantego jest „Boska komedia”, nad którą pracował od 1308 roku aż do śmierci w 1321 r. Jest to wizjonerski poemat o podróży przez Piekło, Czyściec i Raj, zawierający kwintesencję średniowiecznej myśli kulturalnej i filozoficznej. Jako arcydzieło literatury włoskiej, należy do klasyki światowej i wywarła znaczny wpływ na kulturę europejską. Do „Piekła”, I części „Boskiej komedii” nawiązuje związek frazeologiczny „sceny dantejskie”, oznaczający wydarzenia wstrząsające, straszne, budzące grozę. (zm. 13 lub 14 września 1321 r. w Rawennie)
Zofia Jeżewska, ur. 15 czerwca 1911 r. w Warszawie – polska pisarka, podróżniczka, reportażystka oraz autorka słuchowisk. Debiutowała w 1933 r. na łamach dziennika „Kurier Warszawski” jako prozaik. W latach 1948–1981 była redaktorką Polskiego Radia. Autorka znanych reportaży książkowych powstałych w wyniku wojaży do krajów i miejsc egzotycznych (Egipt, Sudan, Syria, Meksyk). Napisała między innymi: „Ze sfinksem w cztery oczy”, „W królestwie pierzastego węża. Z podróży do Meksyku”, „Na krańcach czasu. Dziennik z podróży po Egipcie i Sudanie”. Jest także autorką biografii Fryderyka Chopina, którą wydała w 1973r. (zm.16 sierpnia 1995 r.)
Paul Shipton, ur. 15 czerwca 1963 r. w Manchesterze – brytyjski pisarz, twórca literatury dziecięcej. Za książkę „Świnia, która uratowała świat” otrzymał w 2006 r. trzecią nagrodę Nestle Smarties Gold Award w kategorii książek dla dzieci w wieku 9-11 lat.
16 czerwca
Erich Segal, ur. 16 czerwca 1937 r. w Brooklynie – amerykański pisarz, scenarzysta i naukowiec. Był profesorem literatury greckiej i łacińskiej na uniwersytetach Harvarda, Yale i Princeton. Zajmował się głównie dramatem antycznym, a w szczególności komedią. Był autorem wielu publikacji naukowych. W 1967 r. na podstawie powieści Lee Minoffa, napisał scenariusz do pełnometrażowego filmu animowanego opartego na muzyce The Beatles, „Żółta łódź podwodna”. 14 lutego 1970 roku wydał powieść „Love story” , która stała się bestsellerem i została przetłumaczona na ponad 20 języków. W tym samym roku miał premierę film zrealizowany na podstawie scenariusza – również autorstwa Segala. W roku 1977 Segal napisał sequel powieści pt. „Opowieść Olivera”, który również został zekranizowany. W latach 80-tych napisał kolejne bestsellery: „Absolwenci” , „Kobieta, mężczyzna i dziecko” oraz „Doktorzy”. (zm. 17 stycznia 2010 r. w Londynie)
Joyce Carol Oates, ur. 16 czerwca 1938 r. w Lockport – amerykańska pisarka, eseistka, poetka, autorka horrorów, thillerów i książek dla dzieci. Zaczęła pisać opowiadania w wieku czternastu lat, kiedy otrzymała od babci pierwszą maszynę do pisania. Teksty publikowała w szkolnej prasie. Zadebiutowała w roku 1964 książką „With Shuddering Fall”. W swoich powieściach Oates przedstawia szeroką panoramę amerykańskiego społeczeństwa i przemian kultury w ostatnich dziesięcioleciach. Szczególnie interesuje ją temat przemocy i kondycja kobiet. Kilka razy była nominowana do Nagrody Pulitzera (między innymi za powieść „Blondynka” – opowieść biograficzną o Marilyn Monroe) i National Book Award, którą dostała w 1970 roku za powieść „Oni”.
17 czerwca
Starhawk (właściwie Miriam Simos), ur. 17 czerwca 1951 r. w Saint Paul, stan Minnesota – amerykańska pisarka, aktywistka i feministka. Jest również współzałożycielką Reclaimingu, jednej ze ścieżek współczesnego ruchu pogańskiego. Jej książki i działalność są inspiracją dla tysięcy ludzi na całym świecie. Najbardziej znana jest z książki „Taniec Spirali”, która łączy w sobie magię, feminizm, świadomość ekologiczną, refleksję społeczną i aktywizm polityczny. Książka ta jest swoistym wprowadzeniem do filozofii i praktyk neopogańskiego czarownictwa.
Lusia Ogińska, ur. 17 czerwca 1974 r. w Koszalinie – polska poetka, publicystka, dramatopisarka, autorka książek dla dzieci, malarka, ilustratorka. Debiutowała w 1998 r. zbiorem wierszy dla dzieci „Świat wokół nas”. W tym czasie napisała trzy z czterech tomów przygód roztoczańskich krasnali: „Krasnalowe drzewo”, „Miłosierdzie Baby-Jagi” i „Skradzione marzenia”. Czwarty tom „Wojenna sprawa krasnala Łezki” został wydany w 2014 r. Książki są barwnie ilustrowane przez samą autorkę. W 2000 r. napisała dramat narodowy „Zmartwychwstanie” (wystawiony w 2004 r.), a także dwa tomy wierszy: „Tajemnica jasnego warkocza” i „Ojczyzna woła – sonety polskie”. W swej twórczości porusza problematykę religijną, patriotyczną i historyczną.
18 czerwca
Raymond Radiguet, ur. 18 czerwca 1903 r. w Saint-Maur-des-Fossés, w pobliżu Paryża – francuski pisarz, dramaturg i dziennikarz. W wieku 15 lat porzucił naukę, aby poświęcić się dziennikarstwu i literaturze. Pod pseudonimem „Rajiky” opublikował na łamach prasy liczne bajki i poezje. W Paryżu dołączył do modernistów, gdzie zaprzyjaźnił się z wieloma twórcami reprezentującymi nurt surrealizmu i kubizmu. Poznał miedzy innymi Picassa. W 1921 r. porzucił chaotyczne życie i narzucił sobie na dwa lata mocną dyscyplinę. Zajął się pisaniem powieści. Pierwszą, a zarazem najsłynniejszą jego powieścią był „Diabeł wcielony” (1923 r.), który w Polsce ukazał się pod tytułem „Opętanie”. Opowiada ona historię miłości 16-latka do starszej o kilka lat dziewczyny (Marty), która wkrótce wychodzi za mąż. Akcja powieści rozgrywa się w czasie I wojny światowej. W 1947 roku, na podstawie tejże powieści powstał francuski film „Diabeł wcielony” w reżyserii Claude Autant-Lara. Mimo zaprzeczeń autora powieść ta, jak później ustalono była w dużej mierze autobiograficzna. Pisarz zmarł w wieku 20 lat. Pośmiertnie, w 1924 r. wydano jego drugą książkę „Bal u hrabiego d’Orgel”. (zm. 12 grudnia 1923 r. w Paryżu)
Chris Van Allsburg, ur. 18 czerwca 1949 r. w Grand Rapids – amerykański pisarz i rysownik, autor książek dla dzieci „Jumanji” i „Ekspres Polarny”. Na podstawie książki „Jumanji” W 1995 r. powstał film o tym samym tytule z Robinem Williamsem w roli głównej. Napisał i zilustrował około dwudziestu książek, np. „Jumanji: Przygoda w dżungli” i „Zathura. Kosmiczna przygoda”. Laureat wielu nagród, w tym: Medal Caldecotta, Regina Medal i World Fantasy Special Award—Professional. W 1986 r. nominowany do nagrody Hansa Christiana Andersena.
19 czerwca
Stephen Coonts, ur. 19 czerwca 1946 r. w Buckhannon w Wirginii Zachodniej – amerykański pisarz, autor powieści sensacyjnych. Jest byłym pilotem wojskowym. Podczas wojny wietnamskiej w latach 1971-1973 walczył na samolotach Grumman A-6 Intruder. W 1977 r. został zdemobilizowany. Od 1979 r. pracował jako prawnik dla kilku przedsiębiorstw. W wolnych chwilach zajmował się pisaniem. Wydał kilka opowiadań, a w 1986 r. pierwszą powieść „Lot Intrudera”, która osiągnęła wielką popularność i została sfilmowana w 1991 r. Jest autorem kilku serii powieści sensacyjnych np. z seria z Jackiem Graftonem, z Jimem DeFelice czy z Tommym Carmellinim.
Salman Rushdie, ur. 19 czerwca 1947 r. w Bombaju – brytyjski pisarz i eseista pochodzenia indyjskiego, specjalizujący się w tematach związanych z Subkontynentem Indyjskim i relacjami świata zachodniego ze wschodem. Zdobywca Nagrody Bookera za książkę pt. „Dzieci północy”. Jego twórczość charakteryzuje się magicznym realizmem. Jego najsłynniejszą książką są „ Szatańskie wersety”. Podejmuje ona problematykę początków islamu, spotkała się z niezwykłą wrogością w krajach muzułmańskich. Został wyklęty przez wyznawców islamu, a jego książki płonęły na stosach. Po oficjalnym obłożeniu go przez ajatollaha Chomejniego fatwą, nakazującą każdemu wiernemu muzułmaninowi zabicie pisarza, musiał żyć w ukryciu pod stałą ochroną policji. W 2007 r. brytyjska królowa Elżbieta II nadała Rushdiemu szlachectwo za zasługi na rzecz literatury, wywołując oburzenie w świecie islamu. Od 2000 roku pisarz mieszka w Stanach Zjednoczonych.
20 czerwca
Aleksander Fredro hrabia herbu Bończa, ur. 20 czerwca 1793 r. w Surochowie pod Przemyślem – polski komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, wolnomularz, tworzył w epoce romantyzmu. W 1797 roku jego rodzina przeniosła się do Bieńkowej Wiszni w obwodzie lwowskim. Fredro nauki pobierał w domu rodzinnym, nigdy nie uczęszczał do szkół publicznych. W 1806 roku w wyniku pożaru zginęła jego matka. Wkrótce wraz z ojcem przeprowadził się do Lwowa. Jako szesnastolatek wstąpił do Armii Księstwa Warszawskiego i aż do 1814 roku był oficerem wojsk napoleońskich dosługując się rangi kapitana. Walczył pod Dreznem i Lipskiem, uczestniczył w wyprawie pod Moskwę. W kampanii napoleońskiej Fredro został odznaczony Virtuti Militari i Legią Honorową. W 1815 roku wrócił do domu – do rodzinnej Bieńkowej Wiszni. Wstąpił do lubelskiej loży wolnomularskiej. W 1818 roku, mając 25 lat, napisał pierwszą ważną komedię, „Pan Geldhab”, którą wystawiono w 1821 r. W 1828 roku poślubił Zofię Jabłonowską – właścicielkę zamku w Odrzykoniu, z którą miał syna Jana i córkę Zofię. Został też członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, posłem Galicyjskiego Sejmu Krajowego, członkiem Lwowskiej Rady Narodowej i Akademii Umiejętności. Lata 1850-55 spędził z rodziną w Paryżu. W 1857 r. Fredro osiedlił się na stałe we Lwowie, gdzie prowadził życie odludka domatora, wyrzekając się jakiejkolwiek działalności publicznej. Fredro napisał kilkadziesiąt utworów scenicznych: jednoaktówek i komedii wieloaktowych, fars, grotesek i wodewilów. Jego twórczość można podzielić ją na dwa okresy : 1815–1835 i 1852–1872. W pierwszym powstały najlepsze komedie: „Pan Jowialski”, „Śluby panieńskie” , „Zemsta”, „Mąż i żona”, „Dożywocie”. Każda z nich porusza inną tematykę, ale cechą wspólną są gry jakie ludzie toczą między sobą w codziennym życiu: w miłości, w życiu towarzyskim, w interesach. Ich akcja tocz się w dworkach i salonikach, ale też w karczmach, zajazdach. Głównym tematem jego utworów jest szczęśliwą miłość i związki rodzinne. Na skutek oskarżeń krytyków o brak patriotyzmu i postawy obywatelskiej popadł w rozgoryczenie i przerwał działalność komediopisarską na 17 lat. Komedie pisał tylko „do szuflady”. W latach 1846–1848 pisał pamiętniki z czasów napoleońskich „Trzy po trzy”. W drugim okresie twórczości przedstawia typ społeczeństwa mieszczańskiego, w którym wartością nadrzędną jest pieniądz. Najlepsze komedie tego czasu to: „Wychowanka”, „Rewolwer” i „Wielki człowiek do małych interesów”. Fredro pisał też opowiadania, wiersze i poematy. Szczególne miejsce zajmują jego bajki, z których najbardziej znane to: „Małpa w kąpieli”, „Osiołkowi w żłoby dano”, „Paweł i Gaweł”. (zm. 15 lipca 1876 r. we Lwowie)
Lilian Jackson Braun, ur. 20 czerwca 1913 r. w Chicopee, stan Massachusetts – amerykańska pisarka. Autorka serii „Kot, który…” Bohaterem książek są dziennikarz James Qwilleran i jego dwa koty syjamskie: Koko i Yum Yum. Debiutowała w wieku kilkunastu lat jako sprawozdawca sportowy. Później tworzyła teksty reklamowe dla domów towarowych, a następnie przez 30 lat pracowała jako reporterka w „Detroit Free Press”. W latach 1966-1968 opublikowała swoje trzy pierwsze powieści, które zapoczątkowały serię „Kot, który….”. Cykl ten obejmuje 29 książek. Autorka wydała również dwa zbiory opowiadań z tymi samymi bohaterami. (zm. 4 czerwca 2011 r. w Landrum, Płd. Karolina)
21 czerwca
Jean-Paul Sartre, ur. 21 czerwca 1905 r. w Paryżu – powieściopisarz, dramaturg, eseista, krytyk literacki, publicysta i filozof francuski. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1964 (jednak odmówił jej przyjęcia). Jeden z głównych przedstawicieli tzw. egzystencjonalizmu ateistycznego, a także autor własnej wersji socjologii marksistowskiej. Jako kilkuletni chłopiec odkrył w sobie ogromne zainteresowanie literaturą. Uczęszczając do liceum w Paryżu odkrył również w sobie zdolności przywódcze. Był wyjątkowo uzdolniony, jednocześnie lubił prowokować i szokować otoczenie. W tym czasie zaczął pisać pierwsze opowiadania satyryczne. W latach 1924–28 odbył studia w elitarnej École Normale Supérieure w Paryżu. W tym czasie poznał przyszłą pisarkę i feministkę Simone de Beauvoir, w której się zakochał. Była ona jego współpracowniczką i towarzyszką życia. Po odbyciu służby wojskowej nauczał filozofii w liceach w Hawrze i w Paryżu, oddając się jednocześnie pracy pisarskiej. W latach 1933–34 przebywał na stypendium w Berlinie, gdzie poznał filozofię E. Husserla i M. Heideggera. W czasie II wojny światowej dostał się do niewoli niemieckiej, z której został zwolniony w 1941 r. Wrócił do okupowanego Paryża i nawiązał współpracę z ruchem oporu oraz środowiskiem lewicujących intelektualistów. Po wojnie zajmował się filozofią i działalnością społeczno- polityczną. Odbył wiele podróży, odwiedził Stany Zjednoczone, Kubę i ZSRR. Potępiał francuską politykę kolonialną w Indochinach i Algierii oraz wojnę w Wietnamie. Dzięki założonej w 1945 roku gazecie filozoficzno-literackiej „Les Temps modernes”, Sartre stał się sławnym i popularnym pisarzem i filozofem. W 1964 roku odmówił przyjęcia literackiej nagrody Nobla za autobiograficzną powieść „Słowa”. Uzasadnił to tym, że żaden człowiek nie powinien być „uwieczniony” za życia. Tak samo odmówił przyjęcia Legii Honorowej i profesury w Collège de France. Te zaszczyty, zdaniem Sartre’a, „ograniczyłyby jego wolność”. W latach 70-tych angażował się w ruchy społeczno-polityczne, popierał studencki ruch maoistyczny, oraz różne organizacje lewicowe i feministyczne. Pod koniec życia sam siebie określał jako anarchistę. W fazie początkowej, poglądy Sartre’a wpisują się w tradycję egzystencjalizmu. Zgodnie z jego sloganem „istnienie poprzedza istotę i sprawuje nad nią zwierzchnictwo” człowiek ponosi pełną odpowiedzialność za własne czyny, co może w nim wywoływać poczucie samotności, zagubienia i zagrożenia w świecie, lęku przed śmiercią. Swoje największe dzieło „Byt i Nicość” opublikował w 1943 r. Przedstawił w nim teorię, iż rzeczywistość ludzka składa się z dwu sposobów istnienia – bytu i nicości. Istota ludzka istnieje jednocześnie jako byt-w-sobie – rzecz lub podmiot i jako byt-dla-siebie, czyli świadomość, będąca niebytem, niebędąca więc tą rzeczą, której jest świadoma. Bytowi-dla-siebie, czyli świadomości nie przysługuje pełnia egzystencji, jest ona niebytem. Jego zdaniem wolność też jest nicością, a doświadczamy jej gdy stajemy się świadomi, czym nie jesteśmy, i gdy dzięki temu możemy wybrać, czym będziemy w przyszłości. Inne jego dzieła to między innymi powieści: „Mdłości”, „Ladacznica z zasadami”, „Mur”, „Muchy”, „Diabeł i Pan Bóg”; rozprawy filozoficzne: „Wyobrażenie. Psychologia fenomenologiczna wyobraźni”, „Zarys teorii uczuć” oraz scenariusz filmowy „Kości rzucone”. (zm. 15 kwietnia 1980 r. w Paryżu)
Françoise Sagan (właściwie Françoise Quoirez), ur. 21 czerwca 1935 r. w Cajarc – pisarka francuska, autorka ponad 40 powieści i sztuk teatralnych. Debiutowała jako 18-latka powieścią „Witaj smutku”, która od razu odniosła międzynarodowy sukces. W swojej twórczości poruszała głównie tematykę konfliktów uczuciowych oraz współczesnej obyczajowości. Niektóre z jej utworów zostały sfilmowane. Pisarka stała się ikoną swojego pokolenia. Znana była ze swojego zamiłowania do szybkich samochodów i hazardu, nie stroniła od alkoholu i narkotyków. (zm. 24 września 2004 r. w Honfleur)
Andrzej Sapkowski, ur. 21 czerwca 1948 r. w Łodzi – polski pisarz fantasy, z wykształcenia ekonomista. Karierę literacką zaczynał jako tłumacz. Popularność zdobył cyklem opowiadań i pięciotomową sagą o wiedźminie – pierwsze opowiadanie „Wiedźmin”, debiut pisarza, ukazało się w 1986 r. w miesięczniku „Fantastyka”. Na podstawie jego książek powstały: komiks „Wiedźmin”(6 zeszytów w latach 1993–1995), film pełnometrażowy i serial telewizyjny „Wiedźmin” oraz seria komputerowych gier RPG, wydana przez warszawskie studio CD Projekt RED „Wiedźmin” (2007), „Wiedźmin 2: Zabójcy królów” (2011) i „Wiedźmin 3: Dziki Gon” (2015). Jest też autorem eseju „Świat króla Artura. Maladie”, powieści „ Żmija”, „Sezon burz” oraz tzw. Trylogii husyckiej, w której skład wchodzą „Narrenturm”, „Boży bojownicy” i „Lux perpetua”. Sapkowski jest laureatem wielu nagród, między innymi pięciokrotnie Nagrody im. Janusza A. Zajdla oraz World Fantasy Award (2016).
22 czerwca
Erich Maria Remarque (właśc. Erich Paul Remark), ur. 22 czerwca 1898 r. w Osnabrück – niemiecki pisarz, weteran I wojny światowej. Swoją karierę pisarską rozpoczął w wieku 16 lat; pisał eseje, wiersze i zaczął pisać swoją pierwszą powieść, którą ukończył i wydał w 1920 roku jako „Dom marzeń”, nie odniosła ona jednak sukcesu. W wieku 18 lat został wysłany jako żołnierz na front podczas I wojny światowej. Walczył na froncie zachodnim we Flandrii w Belgii oraz na froncie wschodnim, gdzie w czasie bitwy został poważnie ranny. Po 15 miesiącach w szpitalu już nie wrócił na front. Po wojnie podejmował się różnych prac zarobkowych: był wiejskim nauczycielem, pracował jako domokrążca, korespondent, organista, dziennikarz, a nawet zatrudnił się w firmie kamieniarskiej. W 1927 r. w zaledwie 6 tygodni napisał swoją najsłynniejszą powieść „Na Zachodzie bez zmian” w której opisał brutalność wojny z punktu widzenia dziewiętnastoletniego żołnierza. W 1930 r. w Stanach Zjednoczonych miała premierę filmowa adaptacja powieści „Na Zachodzie bez zmian”. W Niemczech na skutek protestów środowisk nazistowskich z Josephem Goebbelsem na czele, film został wycofany z dystrybucji. Rok po tym wydarzeniu pisarz wyjechał do Szwajcarii. Został też zgłoszony jako kandydat do Pokojowej Nagrody Nobla. W 1939 r. wyemigrował do USA i otrzymał amerykańskie obywatelstwo. W 1943 r. naziści aresztowali siostrę pisarza i wykonali karę śmierci przez zgilotynowanie. W 1945 r. wydał kolejną powieść „Łuk triumfalny”, która również cieszyła się popularnością. Inne jego powieści to: „Iskra życia”, „Czas życia i czas śmierci”, „Nim nadejdzie lato” i „Noc w Lizbonie”. (zm. 25 września 1970 r. w Locarno)
Tadeusz Konwicki, ur. 22 czerwca 1926 r. w Nowej Wilejce – polski prozaik, scenarzysta i reżyser. W czasie II wojny światowej jako członek VIII Oszmiańskiej Brygady Armii Krajowej brał udział w akcji „Burza”, później walczył w partyzantce antyradzieckiej w lasach podwileńskich. Studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim i na Uniwersytecie Warszawskim – studiów jednak nie ukończył – zrezygnował z egzaminów magisterskich. Debiutował w 1946 r. jako reportażysta i rysownik, ilustrowanym przez siebie tekstem pt. „Szkice z Wybrzeża” na łamach „Od A do Z” – dodatku do „Dziennika Polskiego”. Od 1946 r. pracował w krakowskim tygodniku „Odrodzenie” jako korektor i redaktor techniczny. Publikował też recenzje literackie i filmowe oraz swoje rysunki. W pismach „Nurt”, „Po Prostu”, „Świat Młodych” publikował opowiadania o tematyce wojennej i powojennej. Na przełomie lat 40. i 50. stał się jednym z głównych literatów i publicystów socrealistycznych – podporządkowanych władzom komunistycznym. W 1953 roku został formalnie przyjęty do PZPR. Od lat 60. narastać zaczął jego konflikt z władzami komunistycznymi. Wielokrotnie podpisywał listy protestacyjne o charakterze humanitarnym. W 1963 roku opublikował „Sennik współczesny”- opowieść o przeżyciach pokolenia dojrzewającego w czasie wojny i próbującego się odnaleźć w czasach powojennych. W 1964 r. ukazało się „Wniebowstąpienie”, a następnie „Nic albo nic” – powieści również ukazujące panoramę powojennego pokolenia. W 1966 r. został usunięty z PZPR za współudział w liście protestacyjnym do władz w związku z usunięciem z PZPR prof. Leszka Kołakowskiego. Po 1976 r. publikował w Londynie oraz w wydawnictwach tzw. drugiego obiegu. Najsłynniejsza jego powieść „Mała Apokalipsa” – ukazująca obraz gospodarczego, politycznego i obyczajowego rozkładu PRL-u ukazała się w 1979 r. Inne książki Konwickiego to: „Kompleks polski”, „Kronika wypadków miłosnych”, „Wschody i zachody księżyca”, „Rzeka podziemna”. Obok dorobku powieściowego ma też Konwicki na koncie kilka książek pamiętnikowo-filozoficznych. Publikował też wywiady-rzeki. Był reżyserem („Ostatni dzień lata”, „Salto”, „Dolina Issy”, „Lawa”) i scenarzystą („Matka Joanna od Aniołów”, „Faraon”) wielu nagradzanych filmów. Laureat wielu nagród filmowych i literackich oraz odznaczeń państwowych, takich jak: Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis, Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida, Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 7 stycznia 2015 r. w Warszawie)
Dan Brown, ur. 22 czerwca 1964 r. w Exeter – amerykański pisarz, autor cieszących się ogromnym zainteresowaniem książek sensacyjnych, poruszających tematy związane z historią, religią, sztuką i teoriami spiskowymi. Jego książki budzą wiele kontrowersji i wywołują gorące dyskusje, zarówno wśród fanów, jak i krytyków. Zanim rozpoczął karierę pisarską, zajmował się muzyką, wydał dwa nagrania, jednak nie zdobyły one popularności. Później został nauczycielem języka angielskiego w liceum, do którego uczęszczał. Do napisania pierwszej powieści „Cyfrowa twierdza” zainspirował go incydent, który miał miejsce w 1995 r. – z nieznanych przyczyn jeden z jego uczniów został aresztowany przez agentów Secret Service. Najważniejsze jego książki to „Kod Leonarda da Vinci”, „Anioły i demony”, „Zaginiony symbol”, „Początek” oraz „Inferno”. Nakłady powieści Browna sięgają łącznie ponad 200 milionów egzemplarzy, co czyni go jednym z najpopularniejszych współczesnych pisarzy. Niektóre doczekały się adaptacji filmowych („Kod Leonarda da Vinci”, „Anioły i demony”, „Inferno”).
23 czerwca
Jacek Komuda, ur. 23 czerwca 1972 r. – polski pisarz, z wykształcenia historyk. Autor siedemnastu książek: dziewięciu powieści historycznych, marynistycznych i siedmiu zbiorów opowiadań, których akcja rozgrywa się w XVII w., na morzach i oceanach oraz w XV-wiecznej Francji, a także zbioru esejów na temat kultury sarmackiej i najsłynniejszych postaci tamtych czasów. Karierę pisarską rozpoczął w 1999 r. „Opowieściami z Dzikich Pól”. Wcześniej zadebiutował na łamach „Fantastyki” opowiadaniem „Czarna Cytadela”. Do najsłynniejszych powieści autora należy czterotomowy cykl „Samozwaniec” oraz „Banita”, a także: „Wilcze gniazdo”, „Bohun”, „Hubal”, „Czarna szabla”, „Diabeł Łańcucki”, „Galeony Wojny”, „Czarna bandera”, „Jaksa” i wiele innych.
Chris Bradford, ur. 23 czerwca 1974 r. w Aylesbury – brytyjski pisarz, zawodowy muzyk i posiadacz czarnego pasa w sztukach walki. Znany ze swojej serii książek dla młodzieży „Młody Samuraj”. Pierwszą książkę serii, „Droga Wojownika” została wydana w 2008 r. Jest także autorem serii „Agent” i „Ninja” oraz książek o tematyce muzycznej. Pisarz jako kompozytor współpracował z wieloma muzykami, występował Jamesem Bluntem między innymi dla królowej Elżbiety II.
Markus Zusak, ur. 23 czerwca 1975 r. w Sydney – australijsko-niemiecki pisarz, autor powieści „Posłaniec” i „Złodziejka książek”. Jego pierwsze trzy powieści („Moje tak zwane życie”, „Walczący Ruben Wolfe” i nietłumaczona na język polski „When Dogs Cry”, wydana też jako „Getting the Girl”), ukazały się w latach 1999–2001, zdobywając nagrody w Australii i USA. Największy sukces odniosła „Złodziejka książek” – międzynarodowy bestseller, przetłumaczony na 40 języków. Na jej podstawie w 2013 r. nakręcono film pod tym samym tytułem.
24 czerwca
Jan Andrzej Morsztyn herbu Leliwa , ur. 24 czerwca 1621 r. w Raciborsku w pobliżu Krakowa – polski poeta, dyplomata i polityk, czołowy przedstawiciel polskiego baroku dworskiego. Studiował na uniwersytecie w Lejdzie (Holandia), podróżował po Włoszech i Francji. Od 1649 r. był dworzaninem Jerzego Lubomirskiego, a w 1653 r. został dworzaninem królewskim. Pełnił tam funkcje początkowo sekretarza królewskiego, a następnie referendarza koronnego. W 1668 r. objął stanowisko podskarbiego wielkiego koronnego. W 1661 r. w miejscu dworu rodzinnego w rejonie obecnego Placu Piłsudskiego w Warszawie wybudował piętrowy barokowy pałac z czterema wieżami, który dał początek Pałacowi Saskiemu. Morsztyn był typowym poetą dworskim. Jego utwory cechowały się niezwykłym kunsztem. Pisanie nie było jego pasją, traktował je jako rozrywkę, swoistą zabawę słowem. Za życia poeta nie wydał drukiem ani jednego ze swoich utworów. Jego teksty, zgrupowane w dwa zbiory: „Lutnia” (obejmujący ponad 200 wierszy, głównie erotyków) oraz „Kanikuła albo psia gwiazda”(ponad 30 wierszy) były jednak często i chętnie przepisywane. Utwory wzorowane były na poezji włoskiego przedstawiciela baroku, Mariniego, który inspirował Morsztyna obok Horacego i Owidiusza. W swej twórczości podejmował też tematy polityczne, np. krytykował postawę szlachty wobec zagrożenia ze strony Kozaków czy Tatarów („Pospolite ruszenie” czy „Pieśń w obozie pod Żwańcem”). (zm. 8 stycznia 1693 r. w Paryżu)
25 czerwca
George Orwell (właściwie Eric Arthur Blair ,ur. 25 czerwca 1903 r. w Motihari w Bengalu (Indie Brytyjskie) – pisarz i publicysta angielski, zagorzały krytyk systemów totalitarnych, zwolennik socjalizmu demokratycznego. Pisał powieści i felietony; zajmował się także krytyką literacką. Za jego najbardziej znane dzieła uznawane są: futurystyczna, anty utopijna powieść „Rok 1984” i satyryczna opowieść będąca alegorią systemu totalitarnego „Folwark zwierzęcy”. Wywarł istotny wpływ na współczesną kulturę. Przymiotnik „orwellowski” określa sytuacje, w których system zagraża wolności jednostki bądź całych społeczeństw, szczególnie w zakresie prywatności. Zwroty takie jak „Wielki Brat patrzy”, czy „Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze” są używane w potocznym języku. Powieść „Rok 1984” była także inspiracją dla stworzenia popularnego reality-show „Big Brother”, emitowanego w kilkunastu krajach. (zm. 21 stycznia 1950 r. w Londynie)
Michel Tremblay, ur. 25 czerwca 1942 r. w Montrealu – kanadyjski pisarz, dramaturg, scenarzysta i tłumacz. Jego pierwsza sztuka teatralna „Siostrzyczki” (1965 r.) przyczyniła się do zrewolucjonizowania pojęcia teatru w Quebecu. Jedną z cech charakterystycznych tej sztuki jest język, w którym została napisana. Autor posłużył się joualem, rodzajem gwary miejskiej Montrealu, której wprowadzenie na sceny kultury wysokiej okazało się wielkim skandalem. Sztuka została przetłumaczona na ok. 40 języków i zagrana w ponad 440 różnych odsłonach na całym świecie. Jako zdeklarowany homoseksualista napisał wiele powieści oraz dramatów poruszających temat homoseksualizmu. W 2010 roku został uhonorowany Nagrodą za walkę z homofobią kanadyjskiej Fundacji EMERGENCE.
Barbara Rosiek, ur. 25 czerwca 1959 r. w Częstochowie – polska psycholog kliniczna, pisarka i poetka. Debiutowała w 1985 r. „Pamiętnikiem narkomanki”, pisanym od 14. roku życia do czasów studiów. Opisywała w nim swoje przeżycia związane z walką z nałogiem. Jest jedną z najpopularniejszych autorek wśród polskich gimnazjalistów. Książka doczekała się również kilku adaptacji teatralnych. Swoje kolejne książki, choć często pisane w pierwszej osobie, oparła na doświadczeniach swoich pacjentów. Należą do nich między innymi: „Byłam schizofreniczką”, „Alkohol, prochy i ja”, „Oddział otwarty”. W 2016 r. otrzymała brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Yann Martel, ur. 25 czerwca 1963 r. w Salamance w Hiszpanii – kanadyjski pisarz i podróżnik. Syn kanadyjskich dyplomatów. Już w młodości wiele podróżował, między innymi na Alaskę, do Meksyku, Kolumbii, Francji, Turcji, Indii i Iranu. Ukończył studia filozoficzne. Podróżując podejmował różne dorywcze prace i już wtedy zaczął pisać. Prawdziwa karierę pisarską rozpoczął w wieku 27 lat. Jego pasją jest yoga i wolontariat (pomaga w hospicjach). Jego powieść z 2001 r. „Życie Pi” została wyróżniona Nagrodą Bookera w 2002 r. oraz zekranizowana w 2012 r. Opowiada o losach rozbitka i tygrysa ocalałych z katastrofy statku i dryfujących przez 227 dni po wodach Pacyfiku. Inne jego książki to: „Historia rodziny Roccamatio”, „Wysokie góry Portugalii” i „Beatrycze i Wergili”.
26 czerwca
Patrick Branwell Brontë, ur. 26 czerwca 1817 r. w Thornton – angielski malarz, pisarz i poeta. Był bratem Charlotte, Emily i Anne Brontë. Uczył się malarstwa od portrecisty Williama Robinsona. W 1834 roku namalował portret swoich trzech sióstr – jeden z najbardziej znanych i cenionych wizerunków sióstr Brontë. Pisywał wiersze i tłumaczył teksty klasyczne, wspólnie z siostrami tworzył też obszerne, romansowe opowieści. W 1840 r. kilka z jego wierszy zostało opublikowanych w lokalnej prasie, czyniąc go pierwszym z rodzeństwa Brontë, któremu udało się wydać utwór literacki drukiem. (zm. 24 września 1848 r. w Haworth)
Pearl Sydenstricker Buck, ur. 26 czerwca 1892 r. w Hillsboro w Wirginii Zachodniej – powieściopisarka i nowelistka amerykańska, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1938 roku i Nagrody Pulitzera. Znana również pod swoim chińskim nazwiskiem Sài Zhēnzhū. W wieku 3 miesięcy wyjechała z rodzicami do Chin. Mając 4 lata mówiła i pisała zarówno po chińsku, jak i po angielsku. Mieszkała tam do 18 roku życia. Wyjechała do USA na studia. W 1914 r. wróciła do Chin. Twórczość pisarską rozpoczęła w 1930 roku. Jej utwory dotyczyły przede wszystkim Chin, ale pisała także o Japonii, Korei i Stanach Zjednoczonych. W swoich książkach zawsze sprzeciwiała się japońskiej okupacji Chin. Za swoją drugą powieść „Łaskawa ziemia” w 1932 r. otrzymała Nagrodę Pulitzera. Ekranizacja książki otrzymała w 1938 r. dwa Oskary. W 1938 roku została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za „wspaniały epicki opis życia chińskich chłopów i za biograficzne arcydzieła”. Aktywnie działała w obronie praw człowieka. Założyła Welcome House – pierwszy międzynarodowy, wielokulturowy ośrodek adopcyjny, który istniał przez ponad 50 lat i zapewnił rodziny ponad 5 tysiącom dzieci. Wydała ponad 70 książek: powieści, zbiorów, biografii i autobiografii, poezji, dramatów, literatury dla dzieci oraz przekładów z języka chińskiego. Napisała między innymi: „Smocze ziarno”, „Pałac kobiet”, „Wielcy ludzie”, „Ukryty kwiat”, „Cesarzowa”. Książki dla dzieci pisała pod pseudonimem John Sedges. (zm. 6 marca 1973 r. w Danby w stanie Vermont)
27 czerwca
Helen Keller, ur. 27 czerwca 1880 r. w Tuscumbii, Alabama – amerykańska głuchoniewidoma pisarka, pedagog i działaczka społeczna. W wieku 19 miesięcy przeszła chorobę, która pozbawiła ją wzroku, słuchu i częściowo możności mówienia. Mimo kalectwa nauczyła się alfabetu Braille’a i ukończyła studia w szkole dla głuchych w Bostonie. Nauczyła się kilku języków. Prowadziła działalność naukową i społeczną. Poświęciła życie innym osobom upośledzonym. Napisała wiele książek, z których najsławniejsza to „Historia mego życia” (1902). Była członkinią amerykańskiej Partii Socjalistycznej i związku zawodowego Industrial Workers of the World. Działała na rzecz równouprawnienia kobiet. (zm. 1 czerwca 1968 r. w Westport, Connecticut)
João Guimarães Rosa, ur. 27 czerwca 1908 r. w Cordisburgo – brazylijski prozaik, często uważany za najwybitniejszego dwudziestowiecznego pisarza brazylijskiego. Lekarz z wykształcenia, pracował jako dyplomata. Mówił i czytał w kilkunastu językach. Literacką sławę zyskał dzięki opublikowaniu w 1956 r. opowiadań z cyklu „Corpo de Baile” i powieści „Wielkie pustkowie”, rozgrywającej się wśród brazylijskich bandytów. W swej twórczości mieszał wątki realistyczne z ludową tradycją i metafizycznymi rozważaniami. (zm. 19 listopada 1967 r. w Rio de Janeiro)
James P. Hogan, ur. 27 czerwca 1941 r. w Londynie – angielski pisarz science fiction. Ukończył studia inżynierskie ze specjalnością elektronika. Pracował w przemyśle komputerowym. Jako autor SF zadebiutował w 1977 roku powieścią „Gwiezdne dziedzictwo”. Przeniósł się do USA, gdzie podjął pracę w firmie informatycznej. Rok później wydał kolejne dwie powieści , w tym drugą z cyklu „Giganci” – „Powrót Gigantów”. Książki odniosły sukces i autor zajął się wyłącznie pisaniem. Za powieść „Najazd z przeszłości”, która w Polsce ukazała się na łamach pisma „Fantastyka” otrzymał w 1983 r. Nagrodę Prometeusza. Pisał też opowiadania i książki popularnonaukowe. (zm. 12 lipca 2010 r. w Dromahaire w Irlandii)
Cecily von Ziegesar, ur. 27 czerwca 1970 r. w Nowym Jorku – amerykańska pisarka, autorka powieści dla nastolatek. Sukces komercyjny przyniosła jej seria powieści „Plotkara” opisująca styl życia bogatych nastolatków z Upper East Side, eleganckiej dzielnicy Nowego Jorku. Seria „Plotkara” trafiła w 2002 r. na listę bestsellerów „New York Timesa”. Drugą popularną serią jest „Dziewczyna Super”.
28 czerwca
Luigi Pirandello, ur. 28 czerwca 1867 r. w wiosce Caos na Sycylii – dramaturg, powieściopisarz i nowelista włoski, laureat Nagrody Nobla. Jako dwunastolatek napisał swoją pierwszą tragedię. Podczas studiów prawniczych w Rzymie w 1889 r. wydał swój pierwszy tomik wierszy. W 1894 r. wydał pierwszy zbiór opowiadań, „Romanse bez miłości”. Za namową ojca poślubił Antoniettę Portulano. Po utracie rodzinnego majątku, na skutek szoku utraciła ona równowagę psychiczną. Sława pisarza, którą zyskał po opublikowaniu powieści „Nieboszczyk Mattia Pascal” oraz udział syna w I wojnie światowej (trafił do obozu jenieckiego) przyczyniły się do pogorszenia jego sytuacji rodzinnej i stanu psychicznego żony. Stała się ona chorobliwie zazdrosna i podejrzliwa i w 1919 r. została umieszczona w zakładzie zamkniętym. Pirandello oprócz powieści i opowiadań tworzył na potrzeby teatru. Napisał sztuki: „ Żeby wszystko było jak należy”, „Jak przedtem, lepiej niż przedtem”, oraz „Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora”. W latach 1925-26 ukazywała się w odcinkach jego ostatnia, powieść „ Jeden, nikt i sto tysięcy”. W swej twórczości koncentrował się na człowieku i społeczeństwie. Krytykował hipokryzję i stereotypy w stosunkach międzyludzkich. W 1934 r. został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Na podstawie jego opowiadań powstało wiele filmów. (zm. 10 grudnia 1936 r. w Rzymie)
Leon Kruczkowski, ur. 28 czerwca 1900 r. w Krakowie – polski dramatopisarz i prozaik. Za najważniejsze jego dzieło uważa się sztukę „Niemcy” (1949). W latach 1945-48 był wiceministrem kultury i sztuki. W latach 1952-55 pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru Polskiego w Warszawie. Był wieloletnim członkiem władz państwowych (poseł na Sejm, członek Rady Państwa) i partyjnych (członek Komitetu Warszawskiego PZPR). Był nagradzany w Polsce i za granicą (między innymi otrzymał Nagrodę Stalinowską). Debiutował w Krakowie na przełomie lat 1918-1919, publikując wiersze w czasopiśmie „Maski”. W latach 1926–1933 mieszkał w Sosnowcu, gdzie pracował jako nauczyciel chemii, matematyki i fizyki. W 1928 r. wydał zbiór wierszy „Młoty nad światem”, a w 1932 r. powieść „Kordian i cham”, będąca próbą polemiki z wizją wsi romantyków, nawiązująca do „Kordiana” Juliusza Słowackiego. Powieść odniosła duży sukces i o tego momentu pisarz poświęcił się wyłącznie pracy literackiej i publicystycznej. W 1935 r. powstała sztuka „Bohater naszych czasów” krytykująca nacjonalizm i rasizm. W tym czasie napisał też powieści „Pawie pióra” i „Sidła”. Jednocześnie współpracował z prasą lewicową. Okres II wojny światowej spędził w obozach niemieckich dla jeńców wojennych. Po powrocie do Polski wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, założył w Krakowie miesięcznik literacki „Twórczość”. W latach 1945–1948 był podsekretarzem stanu (wiceminister) w Ministerstwie Kultury i Sztuki, a od 1949 do 1956 roku prezesem Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich. Po wojnie, mimo ważnych funkcji państwowych nie przestawał tworzyć. W 1950 r. na scenie Starego Teatru w Krakowie odbyła się premiera jego najbardziej znanej sztuki „Niemcy”. Sztuka była wystawiana na prawie dwudziestu scenach w Polsce, doczekała się 14 przekładów na języki obce, wystawiana była też w Berlinie, Wiedniu, Paryżu, Brukseli, Pradze, Bratysławie, Rzymie, Sofii, Londynie, Helsinkach i Tokio. (zm. 1 sierpnia 1962 r. w Warszawie)
Peter Abrahams, ur. 28 czerwca 1947 r. w Bostonie – amerykański pisarz, autor ponad dwudziestu powieści, w tym „Koniec historii”, „Białe plamy” i „Fan”. Książka „Fan” została zekranizowana w 1986 r. Główną rolę w filmie zagrał Robert De Niro. Stworzył dwie serie powieści detektywistycznych: „Ingrid na tropie” – dla młodzieży oraz „Chet i Berni”.
29 czerwca
Józef Lompa, ur. 29 czerwca 1797 r. w Oleśnie – nauczyciel i organista, śląski działacz narodowy, folklorysta, prozaik, publicysta, autor polskich podręczników szkolnych i tłumacz. W rodzinnej miejscowości ukończył naukę elementarną oraz pobierał nauki gry na organach i skrzypcach. Przez rok był organistą w Wieluniu, później pracował jako pisarz, tłumacz sądowy, guwerner oraz sekretarz „Komisji generalnej spraw ziemskich i włościańskich”. W latach 1815-1817 kształcił się w katolickim seminarium we Wrocławiu. Pracował jako nauczyciel szkół elementarnych. Przyczynił się do utworzenia szkoły podstawowej w Lubszy koło Lublińca. Był poliglotą oraz tłumaczem przysięgłym języka polskiego, czeskiego i niemieckiego. Pracując na posadzie nauczyciela w Lubszy rozpoczął działalność pisarską, społeczną oraz narodową za co został dyscyplinarnie zwolniony w 1849 roku przez władze pruskie. Przeciwstawiał się germanizacji. Domagał się nauki języka polskiego oraz historii Polski w szkołach oraz był zaangażowany w ideę tworzenia polskich bibliotek na Śląsku. Jego twórczość miała charakter publicystyczny oraz popularnonaukowy, którego zadaniem była edukacja ludności na Śląsku. Jest autorem dzieł o charakterze historycznym i etnograficznym, poświęconych głównie historii Śląska i miast śląskich, a także podręczników do nauki szkolnej. Według różnych źródeł napisał około 100 utworów w języku polskim. (zm. 29 marca 1863 r. w Woźnikach)
Antoine de Saint-Exupéry, ur. 29 czerwca 1900 r. w Lyonie – francuski pisarz i lotnik, znany na całym świecie jako autor „Małego księcia”, jednej z najpoczytniejszych książek w historii literatury. W 1919 podjął studia na Wydziale Architektury Akademii Sztuk Pięknych. W 1921 r. uzyskał kwalifikacje pilota cywilnego, a rok później – pilota wojskowego. W latach 1921-1923 służył jako pilot w lotnictwie wojskowym, od 1926 roku pracował jako pilot pocztowy. Lotnicze doświadczenia znalazły swe odbicie w całej jego twórczości literackiej. W 1926 r. zadebiutował opowiadaniem „Lotnik”. Kolejnymi utworami, które opublikował były: „Poczta na południe” (1928), „Nocny lot” (1931) oraz „Pilot wojenny” (1942). Po klęsce Francji przedostał się do USA, gdzie przebywał 2 lata. W 1943 roku ukazał się „Mały książę” – najsłynniejsza jego książka, przetłumaczona na ponad 300 języków i dialektów, sprzedana w ponad 140 milionach egzemplarzy. To jedyna książka, której nadał formę baśni i którą sam zilustrował. Od początku zamiarem autora było adresowanie książki do dorosłego czytelnika, chociaż sprawia pozory utworu dla dzieci. Jest to alegoryczna opowieść o chłopcu z asteroidy B-612, który przybywa na Ziemię i w rozmowach z pewnym lotnikiem opowiada swe przygody i refleksje. Autor stawia pytania o hierarchię wartości oraz sens więzi między ludźmi. Po powrocie do Francji pisarz powrócił do latania bojowego i w czasie jednej z misji, 31 lipca 1944 roku, jego samolot został zestrzelony. (zm. 31 lipca 1944 r. w Marsylii)
Sławomir Mrożek, ur. 29 czerwca 1930 r. w Borzęcinie, woj. małopolskie – polski dziennikarz, rysownik, prozaik i dramaturg, zaliczany do nurtu teatru absurdu. W 1950 r. zadebiutował jako rysownik, od 1953 r. publikował cykle satyrycznych rysunków w „Przekroju”. Jego debiutem literackim były wydane w 1953 r. zbiory opowiadań „Opowiadania z Trzmielowej Góry” i „Półpancerze praktyczne”. Jego pierwszą sztuką teatralną był dramat „Policja” (1958). W 1964 r. wydał dramat „Tango”, który przyniósł mu światową sławę. W swojej twórczości poruszał problematykę silnie związaną z historią Polski oraz tradycjami kulturowymi (np. romantyzmu). Poruszał też tematy uniwersalne, takie jak wolność czy zagrożenia ze strony współczesnej cywilizacji. W 1963 wyemigrował. W następnych latach mieszkał w Paryżu, USA, Włoszech i Meksyku. W 1968 r. na łamach prasy francuskiej opublikował list protestujący przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, a w grudniu 1981 zaprotestował przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. W 1996 r. powrócił do Polski. W 2002 przeszedł udar mózgu, którego wynikiem była afazja – utracił możliwość posługiwania się językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie. Dzięki trwającej 3 lata terapii odzyskał zdolność pisania i mówienia. W 2008 r. wyjechał do Nicei, ze względu na sprzyjający zdrowiu klimat. Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród literackich oraz wysokich odznaczeń, w tym: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010), Order Ecce Homo (2012), Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997), Legię Honorową ( Francja) oraz pośmiertnie w 2013 r. Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 15 sierpnia 2013 r. w Nicei)
30 czerwca
John Gay, ur. 30 czerwca 1685 r. w Barnstaple – angielski poeta i dramaturg. Najbardziej znany jako autor libretta do „Opery żebraczej”, która w dwudziestym wieku stała się inspiracją dla „Opery za trzy grosze” Bertolda Brechta. „Opera żebracza” została wystawiona jako muzyczna komedia w r. 1728 r. Wyśmiewała i parodiowała uroczyste i patetyczne opery Händla i opery włoskie, królujące wówczas na londyńskich scenach. Zamiast królów, władców i bohaterów publiczność ujrzała w komedii Gaya świat przestępców, paserów, dozorców więziennych i ulicznic. (zm. 4 grudnia 1732 r. w Londynie)
Czesław Miłosz, ur. 30 czerwca 1911 r. w Szetejniach – polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980). W latach 1929 – 1934 kształcił się na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Początkowo studiował polonistykę, ale po kilku tygodniach przeniósł się na prawo. Jako poeta zadebiutował w 1930 r. wierszami „Kompozycja” i „Podróż” na łamach uniwersyteckiego pisma „Alma Mater Vilnensis”. Był jednym z założycieli grupy poetyckiej „Żagary”. W 1933 r. ukazał się debiut książkowy Miłosza: „Poemat o czasie zastygłym”, za który autor otrzymał Nagrodę im. Filomatów przyznawaną przez ZZLP w Wilnie. W roku 1936 opublikował drugi zbiór wierszy, „Trzy zimy”. W 1937 Miłosz przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w Polskim Radiu. Po wybuchu II wojny światowej i przegranej w kampanii wrześniowej wyjechał do Rumunii. Stamtąd wrócił do Wilna i przyjął obywatelstwo litewskie. Po zajęciu Litwy przez Armię Czerwoną uciekł do Warszawy. Podczas okupacji pod pseudonimem Jan Struć aktywnie uczestniczył w podziemnym życiu literackim. Ukazały się wówczas „Wiersze” (1940) oraz „Pieśń niepodległa” (1942). W stolicy przebywał aż do upadku powstania warszawskiego. W 1944 r. poślubił Janinę Dłuską, z którą wyjechał do Krakowa, gdzie publikował w „Odrodzeniu” i „Twórczości”. Wydał między innymi słynny wiersz „Campo di Fiori”. W 1945 r. Miłosz otrzymał nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki PRL za całokształt twórczości, a następnie wyjechał na placówkę dyplomatyczną do USA. W 1950 r. objął stanowisko sekretarza ambasady PRL w Paryżu. Gdy na Boże Narodzenie 1950r. przyjechał do Warszawy, odebrano mu paszport, który z trudnością odzyskał. Po powrocie do Paryża wystąpił do władz Republiki Francuskiej o azyl polityczny. Zaczął publikować paryskiej „Kulturze”. Motywy zerwania z PRL i emigracji przedstawił w eseju „Zniewolony umysł” oraz w powieści „Zdobycie władzy”. Dzięki współpracy z Instytutem Literackim wydał również „Dolinę Issy” i „Traktakt poetycki”. W 1960 r. przeniósł się do USA, gdzie otrzymał stanowisko wykładowcy na Wydziale Literatur i Języków Słowiańskich Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkley. W USA wydał tomy poezji „Król Popiel i inne wiersze”, „Gucio zaczarowany” oraz „Miasto bez imienia”. W 1978 r. Miłosz odszedł na emeryturę, ale nie przestał tworzyć. Rozpoczął cykl tłumaczeń biblijnych z hebrajskiego i greckiego, między innymi „Księgi Psalmów” oraz „Księgi Hioba”. W 1980 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Po tym wyróżnieniu zmienił się stosunek władz PRL i poeta mógł po 30 latach przyjechać do Polski (1981 r.) W czasie wizyty odebrał doktorat honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Stały się one natchnieniem dla rozwijającej się opozycji politycznej. W 1993 r. Czesław Miłosz na stałe wrócił do Polski. Osiedlił się w Krakowie. Współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Gazetą Wyborczą”, „Zeszytami Literackimi” oraz „Plus Minus” – dodatkiem do „Rzeczpospolitej”. Do końca życia intensywnie tworzył, publikując w ostatnich latach nowe tomy wierszy: „To„ (2000), „Druga przestrzeń„ (2002), „Orfeusz i Eurydyka„ (2002). (zm. 14 sierpnia 2004 r. w Krakowie)
Miron Białoszewski, ur. 30 czerwca (lub 30 lipca) 1922 r. w Warszawie – polski poeta, prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny. Szkołę i studia ze względu na okupację niemiecką kończył na tajnych kompletach. W latach 1942–1944 prowadził razem ze Stanisławem Swenem Czachorowskim konspiracyjny „Teatr Swena”. Przeżył powstanie warszawskie, po jego kapitulacji trafił do obozu w Pruszkowie, a następnie został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Uciekł z transportu i po zakończeniu wojny wrócił do Warszawy. Pracował najpierw na Poczcie Głównej, później, w latach 1946-1951 jako dziennikarz w „Kurierze Codziennym” i „Wieczorze Warszawy”. Współpracował także z redakcjami czasopism dziecięcych i młodzieżowych, dla których pisał wiersze i piosenki wraz z Wandą Chotomską. Debiutował w krakowskim „Życiu Literackim” w 1955 r. W 1956 r. wydał pierwszy tom wierszy „Obroty rzeczy”. Kolejnymi tomami poetyckimi były: „Rachunek zachciankowy”, „Mylne wzruszenia”, „Było i było”. W 1970 zasłynął jako prozaik – po wydaniu tomu „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, w którym 23 lat po koszmarach wojennych spisał swe przeżycia powstańcze. (zm. 17 czerwca 1983 r. w Warszawie)
Źródło: Internet
Dodaj komentarz