Przewodnik po urodzinach pisarzy – Marzec

Przewodnik po urodzinach pisarzy

Pisarze urodzeni w Marcu

1 marca

Ryūnosuke Akutagawa, ur. 1 marca 1892 w Tokio – japoński pisarz i poeta. Jest nazywany „ojcem japońskich opowiadań”. W 1915 roku zadebiutował opowiadaniem pt. „Brama Demonów” a w 1916 roku opublikował opowiadanie „Nos”.  Napisał ponad 150 krótkich historii. Tematy do swoich utworów we wczesnym okresie swojej twórczości czerpał przeważnie z dziejów Japonii oraz tradycyjnych legend. Inspirował się też literaturą Zachodu. Od 1924  r. pisał opowiadania na tematy współczesne, w których dominuje nastrój mroku i rozczarowania życiem. W 1921 roku, będąc u szczytu popularności, przerwał swoją pisarską karierę, aby spędzić 4 miesiące w Chinach jako reporter gazety „Ōsaka Mainichi Shinbun”. Podczas pobytu w Chinach cierpiał na wiele chorób i już nigdy nie powrócił do pełnego zdrowia. Wkrótce po powrocie opublikował swój najpopularniejszy utwór, „W gąszczu” (1922).  Do końca życia cierpiał na nerwice i halucynacje. 24 lipca 1927 roku popełnił samobójstwo.  Na podstawie jego tekstów (głównie w oparciu o „ W gąszczu” (jap. „Yabu no naka”)) Akira Kurosawa nakręcił w 1950 roku film „Rashōmon”. W 1951 roku film otrzymał główną nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji oraz Oscara specjalnego dla najlepszego filmu zagranicznego.  (zm. 24 lipca 1927 r. w Tokio)

Moriz Seeler (właśc. Moritz Seeler), ur. 1 marca 1896 w Greifenberg in Pommern – poeta, pisarz, producent filmowy. Był narodowości niemieckiej, żydowskiego pochodzenia. W latach 1917-1918 opublikował swoje pierwsze wiersze i artykuły na łamach  „Młodych Niemców”, „Młodej sztuki” oraz „Ognistego jeźdźca” . Jego pierwszy tomik poezji  „Pastuszek” został wydany w 1919 r. Drugi ukazał się na dwa lata przed wybuchem II wojny światowej pod tytułem „Powódź”. Założyciel awangardowego teatru berlińskiego „Młoda Scena”. W 1927 r. odniósł sukces, jako współautor libretta Friedricha Hollaendera w rewii kabaretowej „Z nami w obrębie Kościoła Pamięci”. W  1929 r. został współzałożycielem berlińskiego studia filmowego – „Filmstudio 1929”. W latach 30. XX w. był zaangażowany w pracę na rzecz Żydowskiego Towarzystwa Kulturalnego „Zagłębie Ruhry”. W listopadzie 1938 r. poeta został uwięziony przez nazistów i osadzony w obozie koncentracyjnym z uwagi na swoje żydowskie pochodzenie, z którego dzięki swoim przyjaciołom został uwolniony. Do 1942 r. ukrywał się w berlińskich mieszkaniach, jednak został ponownie aresztowany. Prawdopodobnie został zamordowany w obozie koncentracyjnym w Theresienstadt (Protektorat Czech i Moraw). (zm. 8 września 1942 r.)

Basil Hunting, ur. 1 marca 1900 w Scotswood-on-Tyne  ( obecnie przedmieście Newcastle) – poeta i tłumacz angielski, przedstawiciel brytyjskiego modernizmu. Debiutem książkowym Buntinga był tom wydany pod łacińskim i dość awangardowym tytułem „Redimiculum matellarum” (“Naszyjnik z nocników”). Tom ukazał się w 1930 r. w Mediolanie. Kolejna książka wyszła dopiero dwadzieścia lat później, nosiła tytuł „Wiersze” (1950) i wydana została w Stanach Zjednoczonych. W 1965 r. ukazała się książka o łacińskim tytule „Loquitur” zawierająca ody, poemat „Chomei at Toyama”, jedenaście tłumaczeń i parafraz oraz cztery wczesne sonaty. W 1966 r. opublikowano pierwsze wydanie autobiograficznego poematu „Briggflatts”, największego jego dzieła. W 1968 r. ukazały się „Wiersze zabrane”. (zm. 17 kwietnia 1985  r. w Hexham)

Ludwik Starski (właściwie Ludwik Kałuszyner), ur. 1 marca 1903 r. w Łodzi – polski scenarzysta, autor tekstów piosenek, pisarz. Urodził się w polskiej rodzinie żydowskiego pochodzenia. Przed  II wojną światową był sekretarzem redakcji „Expressu Wieczornego Ilustrowanego”. Napisał m.in. teksty piosenek dla kabaretów Qui Pro Quo, Gong, Morskie Oko, Perskie Oko, oraz filmów „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Halo Szpicbródka”, „Kariera Nikodema Dyzmy”. (zm. 29 lutego 1984 w Warszawie)

Ralph Ellison, ur. 1 marca 1913 r. w Oklahoma City – amerykański pisarz i publicysta. W 1936 wyjechał do Nowego Jorku, gdzie pisywał do różnych gazet. Po  II wojnie światowej zaczął pisać dzieło życia, powieść „Niewidzialny człowiek” (Invisible Man) – utwór napisany w pierwszej osobie, jego bohaterem jest bezimienny narrator relacjonujący tragikomiczne koleje swego życia, w znacznej mierze oparta  na własnych doświadczeniach życiowych autora.  Pisarz, w sarkastyczny sposób, ukazał rzeczywistość ,w której losy człowieka determinuje kolor jego skóry. Książka została opublikowana w 1952 r. W roku następnym została uhonorowana National Book Award. Później skłonił się ku publicystyce. Opublikował m.in. zbiory esejów “Shadow and Act” (1964) i “Going to the Territory” (1986). (zm. 16 kwietnia 1994 w Nowym Jorku)

Robert Lowell, ur. 1 marca 1917 r. w Bostonie – amerykański poeta, dramaturg i tłumacz  z kręgu poetów konfesyjnych. W 1947 i 1974 roku został laureatem Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji, a w 1960 laureatem National Book Award. W latach 1940-1946 był gorliwym katolikiem, co wywarło wpływ na jego pierwsze dwa zbiory wierszy „Land of Unlikenes”s (1944) i „Lord Weary’s Castle”(1946) uhonorowany Nagrodą Pulitzera w 1947 r. Początkowo jego poezja przejawiała cechy szkoły formalistycznej (mistrzowskie posługiwanie się rymem i metrum). Później zaczęła przechodzić w poezję o charakterze konfesyjnym. W Polsce zostały wydane „Wiersze” (1973),  „Chwała sztandaru. Tryptyk sceniczny” (1974) oraz „Poezje” (1986). W latach 60. Lowell stał się postacią medialną, widywano go  m. in. w towarzystwie. Jacqueline i Roberta Kennedy’ego. (zm. 12 września 1977 r. w Nowym Jorku)

Richard Wilbur, ur. 1 marca 1921 r. w Nowym Jorku – amerykański poeta, dwukrotny laureat Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji. Był twórcą liryki medytacyjnej odznaczającej się bogactwem i kunsztem formy. Był autorem zbiorów “The Beautiful Changes” (1947), “Things of This World “(1956), “Advice to a Prophet” (1961), “New and Collected Poems” (1988). Był również uznanym tłumaczem. Przełożył między innymi siedem sztuk Moliera. Był laureatem bardzo wielu nagród, w 1994 r. został odznaczony Narodowym Medalem Sztuki. (zm. 14 października 2017 r. w Belmont)

Ernest Bryll, ur. 1 marca 1935 r. w Warszawie – polski poeta, pisarz, autor tekstów piosenek, dziennikarz, tłumacz i krytyk filmowy, także dyplomata. Pierwszy tomik jego wierszy „Wigilie wariata”  został wydany w 1958 r. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1974-1978 Bryll był dyrektorem Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, a w latach 1991-1995 ambasadorem Rzeczypospolitej w Irlandii.  Teksty piosenek pisze od roku 1965 r. Jego utwory wykonywały m.in. 2 plus 1,  Myslovitz, Skaldowie ,  Stan Borys,  Halina Frąckowiak, Marek Grechuta, Czesław Niemen, Daniel Olbrychski, Jerzy Połomski,  Krystyna Prońko, Łucja Prus, Danuta Rinn, Maryla Rodowicz  i  Urszula Sipińska. Wiele tekstów napisał do muzyki Katarzyny Gärtner. Od 2012 roku jest Kierownikiem Działu Literackiego w Polskim Instytucie Sztuki Filmowej. Otrzymał wiele nagród i odznaczeń, m.in. w 2009 r. Nagrodę Miasta Stołecznego Warszawy oraz w 2010  r. został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Delphine de Vigan, ur. 1 marca 1966 r. w Boulogne-Billancourt – francuska pisarka. Jej pierwsza powieść „Dni bez głodu” została wydana w 2001 r. pod pseudonimem Lou Delvig. Jest to dzieło autobiograficzne opowiadające o walce z anoreksją. Duży sukces odniosła jej książka „No i ja” opowiadająca o wybitnie uzdolnionej nastolatce, która niesie pomoc młodej bezdomnej osobie. Książka otrzymała nagrodę Rotary  oraz Nagrodę księgarzy (Prix des libraires) i została przetłumaczona na ponad dwadzieścia języków.

2 marca

Eduard Douwes Dekker (znany pod pseudonimem Multatuli) , ur. 2 marca 1820 w Amsterdamie – pisarz niderlandzki, uważany za najwybitniejszego prozaika niderlandzkiego XIX wieku. Jego pseudonim Multatuli jest cytatem z dzieła Owidiusza, co znaczy: „wiele doświadczyłem”. Wpływ na jego twórczość wywarły dzieła Goethego, Dostojewskiego i Karola Dickensa. Napisał kilka powieści, z których najważniejsza to „Maks Havelaar czyli Aukcje kawy Holenderskiego Towarzystwa Handlowego” (1860). W swoich dziełach krytykował politykę kolonialną. (zm. 19 lutego 1887 r. w Ingelheim am Rhein)

Sholem Aleichem (właśc. Salomon Rabinowicz), ur. 2 marca 1859 r. w Perejasławiu niedaleko Kijowa – żydowski pisarz, jeden z klasyków literatury pięknej w języku jidysz. Pozostawił po sobie spuściznę składającą się z czterdziestu tomów. Wiele utworów przetłumaczonych zostało na wszystkie główne języki świata. Jego twórczość obejmuje powieści, zbiory opowiadań, dramaty, komedie, nowele, humoreski, felietony, książki dla dzieci. Utwór najbardziej znany to „Dzieje Tewji Mleczarza” (Tewje der Milchiker), na podstawie którego powstał głośny musical „Skrzypek na dachu”. Inne znane tytuły to: „Motel, syn kantora”, „Notatki komiwojażera”, „Zaczarowany krawiec i inne humoreski” oraz ostatnie dzieło – powieść autobiograficzna „Z jarmarku”. Jego styl pisania cechuje humor, ironia, sarkazm, ale także zrozumienie natury ludzkiej. W jego twórczości pojawiają się liczne wątki autobiograficzne. (zm. 13 maja 1916 r. w Nowym Jorku)

Tom Wolfe, ur. 1931r. w Richmond w Wirginii – amerykański pisarz i dziennikarz. Jeden z twórców nurtu  tzw. Nowego Dziennikarstwa. W Polsce wydano 4 jego powieści: „Honor krwi”, „Facet z zasadami”, „Nazywam się Charlotte Simmons” i sfilmowana w 1990 r. „Ognisko próżności” oraz reportaże: „S-kadra” i „Próba Kwasu w Elektrycznej Oranżadzie”.

John Irving, ur. 2 marca 1942 r. w Exeter, New Hampshire, USA – amerykański pisarz i scenarzysta filmowy. Jest autorem kilku powszechnie wydawanych – i filmowanych – powieści surrealistyczno-parodystycznych, które można określić mianem „czarnej komedii”. Debiutował w 1968 r. powieścią „Uwolnić niedźwiedzie”. Kolejnymi powieściami były: „Metoda wodna” (1972), „Małżeństwo wagi półśredniej” (1974) i „Świat według Garpa” (1978). W Polsce ukazały się również: „Regulamin tłoczni win” , „Modlitwa dla Owena” „Hotel New Hampshire” i „ Syn cyrku”. W 2000 r. został laureatem Nagrody Akademii Filmowej na 72. ceremonii wręczenia Oscarów za najlepszy scenariusz adaptowany w filmie „Wbrew regułom” (na podstawie  własnej powieści „Regulamin tłoczni win”).

Peter Straub, ur. 2 marca 1943 r. w Milwaukee -amerykański pisarz, znany jako autor powieści „Upiorna opowieść” oraz współautor powieści „Talizman” i „Czarny Dom”, napisanych wraz ze Stephenem Kingiem. Członek Horror Writers Association i PEN-u. Wielokrotny zdobywca Nagrody Brama Stokera.

Ann Leckie, ur. 2 marca 1966 r. w Toledo w stanie Ohio – amerykańska pisarka, twórczyni literatury science fiction i fantasy. Za swój debiut powieściowy „Zabójcza sprawiedliwość” (2013) otrzymała najważniejsze nagrody literackie w dziedzinie fantastyki: Nebula, Hugo, Nagrodę im. Arthura C. Clarke’a, Nagrodę BSFA, Nagrodę Locusa za debiut, British Fantasy Award i Kitschies Award.

3 marca

William Davenant, ur. 1606 r. w Oksfordzie – angielski poeta, dramatopisarz i impresario teatralny. Był autorem ok. 20 sztuk teatralnych i oper, reprezentował dworski nurt poezji metafizycznej. Jego ojcem chrzestnym był William Szekspir. W 1638 roku otrzymał funkcję nadwornego poety rodziny królewskiej. W 1656 roku wystawił pierwszą angielską operę „Oblężenie Rodos”, do której sam napisał libretto. Opera nie zachowała się jednak do czasów współczesnych. Po powrocie angielskiej monarchii w 1660 roku otrzymał jeden z dwóch patentów na prowadzenie londyńskich teatrów. Założył pierwszą w Anglii szkołę aktorską, jako pierwszy wprowadził na scenę kobiety jako aktorki. (zm. 7 kwietnia 1668 r. w Londynie)

Artur Lundkvist, ur. 3 marca 1906 r. w Hagstad – szwedzki pisarz, prozaik, poeta i krytyk literacki. Członek Akademii Szwedzkiej. Zadebiutował w 1928 r. książką pod tytułem „Żar”. Rok później wraz z czterema innymi młodymi pisarzami wydał antologię „Pięciu młodych”. Obie prace miały wielkie znaczenie dla literackiego modernizmu w Szwecji. Na własną rękę przy pomocy słowników, Lundkvist nauczył się czytać i mówić po angielsku, francusku i hiszpańsku. Tłumaczył dzieła wielu nowych pisarzy z Hiszpanii, Ameryki Łacińskiej, Ameryki Południowej oraz wielu innych krajów. Wraz z żoną Marią podróżował po całym świecie. W 1960 r. przeżyli trzęsienie ziemi  w Agadirze (Maroko). Swoje doświadczenia opisał w utworze „Agadir”. Oprócz poezji i książek opisujących podróże pisał także powieści i opowiadania. W sumie napisał około 80 książek i artykułów w gazetach i czasopismach. Jego prace zostały przetłumaczone na trzydzieści języków. (zm. 11 grudnia 1991 r. w Solnie)

Peter Henry Abrahams (pseud. Peter Graham), ur. 3 marca 1919 r. w Vrededorp  k. Johannesburga -południowoafrykański prozaik, autor powieści społeczno-politycznych i obyczajowych. W swoich utworach często podejmował tematykę dyskryminacji rasowej oraz segregacji południowoafrykańskiej, czemu wyraźnie się sprzeciwiał. Często portretował ludność kolorową żyjącą w ubogich warunkach. Najważniejsze jego książki to: „Murzyn z kopalni złota”, „Szlakiem gromu”, „Ciemność”, zbiór opowiadań „Dark Testament” i autobiografia „Tell Freedom: Men of Africa”.( zm. 18 stycznia 2017 r. w Saint Andrew na Jamajce)

Maria Nurowska, ur. 3 marca 1944 r. w Okółku – polska powieściopisarka i nowelistka, reprezentuje nurt tzw. prozy kobiecej. Jest w chwili obecnej jedną z najbardziej poczytnych autorek w Polsce. Jej pisarstwo bazuje przede wszystkim na poetyce romansu i powieści psychologicznej, lecz chętnie wplata również elementy powieści obyczajowej i społeczno-politycznej. Pisze o  kobietach naznaczonych miłością i namiętnością, które walcząc z przeciwnościami losu, torują sobie drogę do szczęścia. Zadebiutowała w 1974 r. na łamach miesięcznika „Literatura”. Najbardziej znane jej książki to: „Moje życie z Marlonem Brando”, „Po tamtej stronie śmierć”, „Reszta świata”, „Hiszpańskie oczy”, „Listy miłości”, Panny i wdowy”, „Gry małżeńskie”, „Wiek samotności”, „Miłość rano, miłość wieczorem”. Jej książki tłumaczone były  16 języków, w tym na niemiecki, francuski i czeski. Po jej książki sięga kilka pokoleń czytelników, wiele z nich to bestsellery, które miały kilkanaście wydań.

Eric Walters, ur. 3 marca 1957 r. w Toronto – kanadyjski pisarz, twórca literatury dla dzieci i młodzieży, działacz charytatywny.  Napisał ponad 90 książek. Laureat wielu nagród literackich m.in. nagrodę literacką National Outdoor Book Award za powieść „The Pole”.

Isabel Abedi, ur. 3 marca 1967 r. w Monachium – niemiecka autorka książek dla dzieci. Jej książki są tłumaczone na wiele języków i zdobyły wiele nagród. Najbardziej znana pełna ciepła i humoru seria książek o Loli m.in.  „Oto Lola!”, „Lola dziennikarką”, „Brawo, Lola!”, „Lola w podróży poślubnej”, „Lola supernianią”. Napisała też „Kraina duchów”, „Dzisiaj Lucy jest księżniczką”, „Zakazany świat”, „Lucian”.

4 marca

Narcyza Żmichowska (ps. Gabryella), ur. 4 marca 1819 r. w Warszawie – powieściopisarka i poetka, autorka „Pogank”i. Uważana za jedną z prekursorek feminizmu w Polsce. Wychowywała się u krewnych na Podlasiu, gdyż zaraz po urodzeniu zmarła jej matka. Uczyła się w pensji Zuzanny Wilczyńskiej, a następnie w Instytucie Guwernantek w Warszawie. W 1838 r. została guwernantką w rodzinie hrabiów Zamoyskich, z którymi wyjechała do Paryża. Za namową i pod kierunkiem brata zaczęła gruntowne studia w paryskiej Bibliothèque Nationale. Jako jedna z pierwszych kobiet uczęszczała na posiedzenia Akademii Francuskiej. Pobyt we Francji spowodował w niej całkowitą zmianę: zaczęła śmiało wypowiadać swoje poglądy, a nawet palić cygara. Po powrocie do Polski pracowała jako nauczycielka domowa. W Warszawie nawiązała kontakt z miejscowymi intelektualistami. Jej debiut literacki nastąpił na łamach „Pierwiosnka”, zaczęła też publikować artykuły w czasopismach: „Pielgrzym” i „Przegląd Naukowy”. Utworzyła grupę „entuzjastek”, w skład której wchodziły warszawskie emancypantki. W latach 1842–1845 Żmichowska mieszkała w Rzeczycy, gdzie prowadziła nielegalną szkołę wiejską, a także napisała swoje największe dzieło – „Poganka”. W latach 1844–1845, przebywała w Wielkopolsce, gdzie zajmowała się działaniami przeciwko pruskiemu zaborcy. Po powstaniu styczniowym ponownie wyjechała do Paryża, gdzie studiowała na Sorbonie. Powieści Żmichowskiej podejmowały tematykę społeczną, ukazywały bohaterów wytrwale dążących do wyznaczonego celu.  Uważała, że wiedza potrzebna jest kobietom po to, aby mogły podejmować w życiu świadome decyzje i mogły wybierać także inne formy działalności społecznej, niż zwyczajowe funkcje żony i matki. Poza „Poganką” napisała też książki: „Książka pamiątek”, „Dwoiste życie”, „Biała róża”, „Ścieżki przez życie” oraz „Wykład nauk przeznaczonych do pomocy w domowym wychowaniu panien”. (zm. 25 grudnia 1876 r. w Warszawie)

Alan Sillitoe, ur. 4 marca 1928 r. w Nottingham – brytyjski poeta, powieściopisarz, autor opowiadań. Pochodził z robotniczej rodziny , pracował w różnych zawodach od czternastego roku życia. W latach 1946-1949 służył w oddziałach RAF-u na Malajach. Debiutował w końcu lat 50. i natychmiast uznano go za czołowego przedstawiciela brytyjskich młodych gniewnych, grupy pisarzy buntujących się przeciw pełnym hipokryzji formom mieszczańskiej obyczajowości. Pierwsza powieść „Z soboty na niedzielę”(1958)  została w 1960 r. sfilmowana przez Karela Reisza. Dwa lata później jego opowiadanie „Samotność długodystansowca” na ekran kinowy przeniósł Tony Richardson. Inne ważne książki to „Klucz do drzwi”( 1961) – napisana w oparciu o doświadczenia autora z czasów służby wojskowej oraz „Drzewo w ogniu”. (zm. 25 kwietnia 2010 r. w Londynie)

Ryszard Kapuściński, ur. 4 marca 1932 r. w Pińsku (obecna Białoruś) -polski reportażysta, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu”. Debiutował poetycko w wieku 17 lat w tygodniku „Dziś i Jutro”. Ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego i rozpoczął pracę (początkowo jako goniec) w redakcji „Sztandaru Młodych”. W 1956 r. otrzymał pierwszą nagrodę – Złoty Krzyż Zasługi – za reportaż „To też jest prawda o Nowej Hucie”, opisujący trudne warunki życia robotników na budowie kombinatu. Odszedł z gazety w 1958 r. i przeniósł się do „Polityki”. Od 1962 r. pracował dla PAP jako stały korespondent zagraniczny w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. Dokumentował upadek cesarstwa w Etiopii i Iranie. W 1987 r. Royal Court Theatre w Londynie wystawił sceniczną adaptację jego książki „Cesarz”, opisującej upadek reżimu Hajle Syllasje I w Etiopii. W 1996 r. wyróżniony nagrodą imienia Jana Parandowskiego, w 1999 otrzymał „Ikara”. Przez środowisko dziennikarskie został wybrany Dziennikarzem wieku w plebiscycie miesięcznika „Press” Doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego , Uniwersytetu Jagiellońskiego i Gdańskiego. Łącznie otrzymał ponad 40 nagród i wyróżnień. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.( zm. 23 stycznia 2007 r. w Warszawie)

Diane Broeckhoven, ur. 4 marca 1946 r. w Antwerpii – flamandzka pisarka i dziennikarka. Jest autorką powieści skierowanych głównie do młodego czytelnika. Często podejmuje tematykę „trudną” np.: kwestii związanych ze śmiercią („Een dood vogeltje” 1986), ciężką chorobą („Kristalnacht”, 1997) czy adopcją dzieci z tzw. trzeciego świata. Pisze również utwory przeznaczone dla czytelnika dorosłego. Duży rozgłos zdobyła sobie powieścią „Jeden dzień z panem Julesem”, która stała się bestsellerem na niemieckim rynku księgarskim, została również przełożona na język koreański, japoński, hiszpański, kataloński i polski.

James Ellroy (właśc. Lee Earle Ellroy), ur. 4 marca 1948 r. w Los Angeles – amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych, które stały się światowymi bestsellerami. Znany z telegraficznego stylu pisania, zagmatwanej akcji i pesymistycznej wizji świata. Według jego powieści nakręcono już sześć filmów fabularnych, a najbardziej znane to „Tajemnice Los Angeles „(L.A. Confidential, 1997) i „Czarna Dalia” (The Black Dahlia, 2006). Inne powieści, które ukazały się w Polsce to między innymi: „Requiem dla Browna”, „Tajna sprawa”, „Śmierć w podróży”, „Wzgórze Samobójców”, „Sześć tysięcy gotówką”.  Pisze też opowiadania i eseje.

Ken Robinson, ur. 4 marca 1950 r. w Liverpoolu –brytyjski pisarz, światowej sławy ekspert w dziedzinie edukacji, kreatywności i innowacyjności i zasobów ludzkich oraz jeden z najpopularniejszych i najbardziej inspirujących mówców. Współpracował z rządami państw w krajach Europy i Azji, z międzynarodowymi agencjami, firmami z rankingu „Fortune 500” (największych amerykańskich firm), narodowym i stanowym systemem edukacji USA, organizacjami non-profit i z niektórymi wiodącymi światowymi organizacjami kulturowymi, takimi jak: Komisja Europejska, UNESCO i Rada Europy.  W 1981 r. otrzymał doktorat  na Uniwersytecie w Londonie za badania nad teatrem i dramatem w edukacji. Był głównym autorem raportu z narodowego badania z 1982 roku, który dziś jest uważany za kluczowy tekst dla sztuki i edukacji w Wielkiej Brytanii oraz w innych krajach. W latach 1985-1989 był przewodniczącym projektu Arts in Schools, narodowej inicjatywy mającej na celu rozwój sztuki w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w Anglii i Walii. W roku 1998 rząd Wielkiej Brytanii zaproponował mu założenie oraz poprowadzenie narodowej komisji do spraw kreatywności, edukacji i ekonomii. Komisja zebrała czołowych ludzi biznesu, szkolnictwa, naukowców i artystów. Jego raport: „All Our Futures: Creativity, Culture and Education” (“Raport Robinsona”) po opublikowaniu zdobył ogromne uznanie. W 2001 roku Robinson został wybrany „Mówcą Roku” Speakers for Business głosami ponad 200 światowych i europejskich firm. W 2005 roku został ogłoszony jednym z „Wiodących Głosów” Time/Fortune/CNN. Jego książka „Uchwycić Żywioł. O tym, jak znalezienie pasji zmienia wszystko” (2009 r.) już w roku wydania znalazła się na liście bestsellerów New York Timesa. Jak dotąd została przetłumaczona na trzydzieści języków. Jest także autorem książek: „Oblicza Umysłu. Ucząc się kreatywności”, „Odkryj swój Żywioł. Jak odkryć swoje talenty, odnaleźć pasję i zmienić swoje życie” i „ Kreatywne Szkoły. Oddolna rewolucja, która zmienia edukację”.  W 2003 roku Ken Robinson został nobilitowany przez Królową Elżbietę II za wkład w dziedziny kreatywności, edukacji i sztuki.

Daniel Woodrell, ur. 4 marca 1953 r. w Springfield w stanie Missouri – amerykański pisarz, autor kryminałów. W 1999 r.  za swoją powieść „Pomidorowa czerwień” otrzymał nagrodę literacką PEN USA Award for Fiction. Na podstawie jego powiesci  powstały filmy: „Przejażdżka z diabłem” i „Do szpiku kości”.

Irena Ratuszyńska, ur. 4 marca 1954 r. w Odessie – rosyjska poetka i pisarka polskiego pochodzenia (jej pradziadek Polakiem, zesłanym po Powstaniu Styczniowym na Syberię), nauczyciel akademicki, działaczka opozycji demokratycznej w ZSRR. Ukończyła filozofię na Uniwersytecie w Odessie i pracowała w tym mieście jako wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej, z której została wyrzucona z przyczyn politycznych. W 1979 r. wyszła za mąż za kolegę fizyka Igora Gieraszczenkę i przeniosła się do Kijowa. Wraz z mężem protestował w obronie Andrieja Sacharowa (laureat Pokojowej Nagrody Nobla, sprzeciwiający się ustrojowi totalitarnemu ZSRR, działający na rzecz obrony praw człowieka, przeciwnika broni nuklearnej). Debiutowała w podziemnych „Graniach” pięcioma wierszami o tematyce religijnej. W 1981 r.  została zatrzymana za udział w demonstracji na Placu Puszkina w Moskwie, a w 1982 r. aresztowana przez KGB.  Została skazana na 5 lat łagru, z czego 138 dni spędziła w karcerze karmiona chlebem i lodowatą wodą. Wielokrotnie pobita. Została zwolniona w 1986 r. W 1987  r. napisała wspomnienia z pobytu w łagrze pt. „Szary – kolor nadziei”. Książka została opublikowana po raz pierwszy w 1989 r. w Londynie.  Przetłumaczono je na angielski, francuski, niemiecki, szwedzki, fiński, duński, norweski, włoski, holenderski, japoński. W Polsce zostały wydane w 2014 r. Polskie przekłady jej wierszy opublikowano w tomie „Mój ty kraju znienawidzony” i w „Antologii wolnej literatury rosyjskiej” (1992).Oprócz wierszy, pisała także scenariusze popularnych w Rosji seriali telewizyjnych. (zm. 5 lipca 2017 r. w Moskwie)

Khaled Hosseini, ur. 4 marca 1965 r. w Kabulu, Afganistan – amerykański powieściopisarz i lekarz medycyny pochodzenia afgańskiego. Zadebiutował w 2003 roku powieścią „Chłopiec z latawcem”, która stała się bestsellerem, a w 2007 r. została zekranizowana. W maju 2007 roku ukazała się jego druga powieść „Tysiąc wspaniałych słońc”, a  w 2013 r. kolejna  „I góry odpowiedziały echem”.

5 marca

Frank Norris, ur. 5 marca 1870 r. w Chicago – amerykański powieściopisarz naturalista.  Swoją karierę pisarską rozpoczął jeszcze podczas studiów na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley publikując opowiadania w różnych czasopismach. W latach 1895-96 był korespondentem w Afryce Południowej, potem redaktorem w czasopiśmie „San Francisco Wave”. Był  też korespondentem wojennym „McClure’s Magazin”e”  na Kubie. Był umiarkowanym socjalistą, reprezentował dość optymistyczny darwinizm – wierzył, że człowiek cywilizowany może poskromić swoje zwierzęce odruchy. W swojej twórczości występował przeciw zachłannym monopolom z przełomu wieków. Jednak uznawał agresywny kapitalizm za najlepszy ekonomicznie system. Najbardziej znane jego książki to: „Ocean przyjdzie po Ciebie” („Moran of the Lady Letty”, 1898), „Octopus” (1901) i  naturalistyczna powieść „McTeague” (1899), na podstawie której  w 1924 r. powstał film pt.: „Chciwość”. (zm. 25 października 1902 r. w San Francisco)

Zofia Reutt-Witkowska, ur. 5 marca 1893 r. w Warszawie – polska poetka, pisarka, tłumacz i historyk literatury. Tłumaczyła między innymi dzieła Byrona. Autorka książek dla dzieci i młodzieży. W latach 1926-1929 współpracowała z tygodnikiem „Bluszcz”. Do jej twórczości należą powieści: „Kraska w jarzębinie”, „Mrowisko”, „Ołtarz Wniebowzięcia”, poematy: „Pielgrzym. Legenda Ossjaku”, „Zamek Swarożyca. Saga pomorska”, zbiory wierszy: „Opowieści średniowieczne”, „Ołtarze innego słońca”, a także „Bajki wielkanocne”, „Bajki choinkowe” i „Dwór niestraszny. Bajki o lecie”. (zm. 12 lutego 1938 r. w Poznaniu)

Julian Przyboś, ur. 5 marca 1901 r. w Gwoźnicy Dolnej w województwie podkarpackim- polski poeta, eseista i tłumacz. Debiutował w 1917 r. sonetem „Wschód słońca” opublikowanym anonimowo w tajnym uczniowskim pisemku „Zaranie”. W 1918 r. wstąpił do konspiracyjnego kółka samokształceniowego wchodzącego w skład Polskiej Organizacji Wojskowej . Brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, uczestniczył w walkach z Ukraińcami o Lwów, został ranny w bitwie pod Sokolnikami, w 1919 otrzymał honorową odznakę „Orląt Lwowskich”. W 1920 r. uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Jesienią 1920 podjął studia polonistyczne i filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Za swój właściwy debiut literacki uważał wiersz „Cieśla” – opublikowany w „Skamandrze”. W 1923 r. ukończył studia (bez dyplomu) i rozpoczął pracę jako nauczyciel w gimnazjum. Podjął współpracę ze „Zwrotnicą” – programowym organem Awangardy Krakowskiej. Na jej łamach opublikował ważne artykuły programowe i polemiczne. Twórczość literacką publikował między innymi w „Kurierze Literacko-Naukowym”, „Głosie Literackim”, „Europie” i cieszyńskim kwartalniku „Zaranie Śląskie”. Współpracował też z wydawanym w Paryżu pismem „L’Art Contemporain – Sztuka współczesna”. W grudniu 1939 r. przeniósł się do Lwowa, gdzie pracował w bibliotece Ossolineum. W 1940 został członkiem Komitetu Mickiewiczowskiego i uczestniczył w obchodach 85 rocznicy śmierci Mickiewicza. W 1941 r. został aresztowany przez gestapo. Po uwolnieniu przez następne lata mieszkał w rodzinnej wsi, zajmując się pracą na roli. Po II wojnie światowej przystąpił do budowy „władzy ludowej” i został kierownikiem Wydziału Informacji i Propagandy. Został pierwszym prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Zapisał się też do PPR, a później do PZPR. W latach 1947–1951 pracował jako dyplomata w Szwajcarii. Potem pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Wiersze, artykuły i recenzje literackie publikował w „Nowej Kulturze”, „Życiu Literackim” i „Dialogu”. Po przeniesieniu się do Warszawy swe utwory publikował w „Tygodniku Kulturalnym”, „Nowych Książkach” i „Życiu Warszawy”. Początkowo jego twórczość wyrażała pochwałę nowoczesności i wezwanie do zbiorowego wysiłku. Własną rolę określał jako aktywnego robotnika, który pracuje nad słowem. Później w jego poezji nastąpił zwrot ku przyrodzie i erotyce. Jego dorobek poetycki stanowią  między innymi zbiory wierszy: „Oburącz”, „W głąb las”, „Równanie serca”, „Póki my żyjemy”, „Kwiat nieznany” ,zbiory esejów: „Czytając Mickiewicza”, „Linia i gwar”, „Sens poetycki” oraz dziennik poetycki pt. „Zapiski bez daty”. (zm. 6 października 1970 r. w Warszawie)

Charles Fuller, ur. 5 marca 1939 r. w Filadelfii – dramaturg amerykański, zdobywca Nagrody Pulitzera. Od 1959 do 1962 służył w amerykańskiej armii. Doświadczenia tam zdobyte przyczyniły się do powstania jego późniejszych dzieł. W 1967 r. był jednym z założycieli “The Afro-American Arts Theatre in Philadelphia”. W 1968 napisał sztukę „The Village: A Party”, która poruszała problemy rasowe. Za utwór „A Soldier’s Play” w 1982 r. otrzymał Nagrodę Pulitzera.

Mike Resnick, ur. 5 marca 1942 r.  w Chicago – amerykański pisarz, wydawca, selekcjoner antologii. Aktywny działacz fandomu amerykańskiego. Jeden z łowców nagród – jego utwory były bardzo często nagradzane w najważniejszych plebiscytach w świecie fantastyki. Jego córka, Laura Resnick, jest pisarką fantasy. Bardzo częstym elementem jego twórczości są legendy i mity. W opowieściach z pogranicza kosmosu często czerpie z tematyki Dzikiego Zachodu. Ważnym tematem jest też Afryka – afrykańska historia, kultura, kolonializm i tradycjonalizm. Niektóre z jego opowieści są alegoriami afrykańskiej historii i polityki. Interesuje się również tworzeniem historii i legend, dlatego też czasami swymi bohaterami czyni bardów. Do najważniejszych cyklów jego powieści należą: „Ganymede”, „Z Galaktycznej Areny”, „Kroniki Lucyfera Jonesa”, „Santiago” i wiele innych.

Robin Hobb (właśc. Margaret Astrid Lindholm Ogden) , ur. 5 marca 1952 r. w Berkeley – amerykańska pisarka fantasy i fantastyki naukowej. Tworzy również pod pseudonimem Megan Lindholm.  Najbardziej znane cykle jej powieści to  trylogie „Skrytobójca „Kupcy i ich żywostatki”, „Złotoskóry” oraz „Bastard i Błazen”.

6 marca

Michał Anioł (właśc. Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni), ur. 6 marca 1475 r. w Caprese – włoski malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki Odrodzenia. Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wśród rzeźb najbardziej znane są „Pietà” i „Dawid”, a z dzieł architektonicznych – projekt kopuły bazyliki świętego Piotra w Rzymie. Jego działalność artystyczna była związana z Bolonią, Florencją i Rzymem. W swych pracach umiał wyrazić emocje. Jego prace charakteryzują się trójwymiarowością, bogactwem ruchów i gestów oraz dramatyzmem. Pod koniec życia zajmował się także poezją, wydając wiele sonetów i kazań. Temat jego utworów obraca się wokół spraw miłości i śmierci. Jego sonety zostały wydane po raz pierwszy przez jego siostrzeńca M. Buonarrotiego w roku 1623 i tłumaczone później na wiele języków. Na język polski przełożył je między innymi Leopold Staff. (zm. 18 lutego 1564  r. w Rzymie)

Savinien Cyrano de Bergerac, ur. 6 marca 1619 r. w Paryżu – francuski filozof i pisarz, sceptyk i libertyn, pozostający pod wpływem P. Gassendiego i Kartezjusza; autor powieści fantastycznej „Tamten świat” (1657–62) opowiadającej o podróży do państw Księżyca i Słońca. Pisał też tragedie i komedie ale przede wszystkim znany jest jako autor listów. Postać Cyrana de Bergerac została spopularyzowana dzięki sztuce (komedii) Edmonda Rostanda „Cyrano de Bergerac” (1897). Opowiada ona  o życiu Cyrano de Bergeraca, doskonałego mówcy i szlachcica, który zakochuje się  w swej kuzynce, lecz kompleks długiego nosa wstrzymuje go od okazania uczuć. Do sztuki Rostanda nawiązywali  różni twórcy filmowi, w których w rolę tytułowego bohatera wcielali się  Steve Martin i Gérard Depardieu. (zm. 28 lipca 1655 r. w Paryżu)

Elizabeth Barrett Browning, ur. 6 marca 1806 r. w Durham – poetka angielska, jedna z najwybitniejszych kobiecych autorek epoki wiktoriańskiej.  W wieku dojrzewania zapadła na chorobę płuc i z tego powodu nadopiekuńczy rodzice zaczęli traktować ją jak inwalidkę. Pierwszy swój wiersz wydała anonimowo w wieku czternastu lat. Najbardziej znanym jej dziełem jest zbiór wierszy miłosnych „Sonnets from the Portuguese” (pol. „Sonety z portugalskiego”) – cykl liryczny składający się z 44 utworów o tematyce miłosnej.  Utwory zostały wydane jako rzekome tłumaczenie. Najsławniejszym z tomu jest sonet 43 rozpoczynający się słowami „How do I love thee?” (Jak cię kocham?). W 1837 r. poznała angielskiego poetę Roberta Browninga, którego potajemnie poślubiła. (zm. 29 czerwca 1861 r. we Florencji)

Gustav Wied, ur. 6 marca 1858 r. w majątku Holmegaard k. Nakskov – duński pisarz, prozaik, poeta, dramaturg i krytyk społeczny, przedstawiciel naturalizmu, poruszający w swej twórczości drażliwe problemy moralne ówczesnego społeczeństwa i ostro rozprawiający się z pruderią i zakłamaniem duńskiej burżuazji.  Zaczął pisać już jako chłopiec, jednak zadebiutował w 1887 r. pamfletem politycznym napisanym pod pseudonimem Piotr Idealista. Wydrwił  w nim moralność ówczesnego duńskiego ministra ds. wyznań i oświecenia publicznego, Jacoba Scaveniusa, częstego bywalca kopenhaskich domów publicznych, ujawniając jednocześnie swoje antyklerykalne poglądy. W latach 1888–1889 w prasie ukazało się kilka jego wierszy, między innymi „Wierzę tylko w jednego Boga”, a  w następnych latach wydał kilka dramatów i opowiadań. Spotkały się jednak z krytyką ze względu na przedstawiane w nich drastyczne sceny i przemoc. W sztuce „Powrót” przedstawił nienawiść między ojcem i synami, w „Nocy poślubnej” znalazł się opis próby uduszenia wnuczki przez jej babkę, usiłującą ukarać w ten sposób swego zięcia za ponowny ożenek po śmierci matki dziewczynki. W sztuce „Słaba płeć” poruszył problem małżeńskiej niewierności kobiet, co wywołało gwałtowną publiczną debatę, w której zabrał głos duński Kościół. Jego opowiadania, nowele, szkice literackie, reportaże i wspomnienia przyniosły mu spory rozgłos w samej Danii, jak i poza jej granicami. Po opublikowaniu noweli „Młodzi i starzy” (1891) stanął przed kopenhaskim Sądem Najwyższym, z powodu opisów, których bohaterami byli dziesięcioletni chłopiec i szesnastoletnia panna służąca, które zostały uznane za obsceniczne. Został skazany na karę 14 dni aresztu lub grzywny w wys. 100 koron. W 1898 r. ukazała się jedna z najważniejszych powieści w twórczości pisarza, trylogia „Ród”- historia moralnego upadku i fizycznej degeneracji rodziny szlacheckiej. Powieść została dwukrotnie zekranizowana w 1912 i 1978 r. W jego twórczości można znaleźć elementy groteski i ironicznego spojrzenia na stosunki damsko-męskie oraz ślady gorzkiego humoru. Pod koniec swego życia pisarz cierpiał jednak na niemoc twórczą, pogłębiającą się depresję i kłopoty finansowe. W wieku 56 lat popełnił samobójstwo zażywając cyjanek. (zm. 24 października 1914 r. w Roskilde)

Johan Bojer, ur. 6 marca 1872 r. – norweski pisarz, epik, reprezentant realizmu w literaturze norweskiej.  Zadebiutował literacko w roku 1893, jednak sławę przyniosły mu dopiero powieści wydane w latach dwudziestych XX wieku. Największym uznaniem cieszyły się: „Ostatni wiking” (przedstawiająca życie norweskich rybaków i chłopów) , „Nasz ród” oraz „Lud nad morzem”. (zm. 3 lipca 1959 r. w Oslo)

Stanisław Jerzy Lec (pseud. literacki Stach, właśc. baron Stanisław Jerzy de Tusch-Letz), ur. 6 marca 1909 r. we Lwowie – polski poeta, satyryk i aforysta.  Pochodził z uszlachconej rodziny żydowskiej. W 1928 r. debiutował wierszem „Wiosna” w krakowskim piśmie „IKC”. Następnie w całym okresie międzywojennym związany był z prasą lewicową. Prowadził codzienny felieton sądowy w „Przeglądzie Popularnym”. W latach 1939-1941pisał utwory zgodne z oczekiwaniami władz sowieckich, m.in. pierwszy polski wiersz o Stalinie. W tym czasie należał do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. Bł więźniem obozu hitlerowskiego we Lwowie i Tarnopolu, z którego udało mu się uciec. Należał do Polskiej Partii Robotniczej, był żołnierzem Gwardii Ludowej i Armii Ludowej. Otrzymał stopień majora. W latach 1946-1950 pełnił funkcję Attaché prasowego w Wiedniu. Później na dwa lata wyemigrował do Izraela. W 1952 r. wrócił do Polski – do 1956 jego utwory obejmował zakaz cenzury. W swej twórczości posługiwał się ostrym dowcipem, kalamburem, grą słów, skrótem myślowym, budował wyjątkowo trafny komentarz do współczesnych zjawisk społecznych i politycznych. Autor tomów aforyzmów „Myśli nieuczesane” (1957) i „Myśli nieuczesane nowe” (1964), przetłumaczonych na kilkanaście języków. (zm. 7 maja 1966 r. w Warszawie)

Gabriel García Márquez (Gabriel José de la Concordia García Márquez), ur. 6 marca 1927 r. w Aracataca w Kolumbii – kolumbijski powieściopisarz, dziennikarz i działacz społeczny, jeden z najwybitniejszych twórców tzw. realizmu magicznego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1982). Rozpoczął karierę jako dziennikarz w prasie lokalnej, później jako reporter w Bogocie. Był też korespondentem zagranicznym pisząc z Rzymu, Paryża, Barcelony, Caracas oraz Nowego Jorku. Pierwsze jego większe dzieło, powieść „Szarańcza” powstała w 1955 r. Zdobył popularność cyklem reportaży, pt. Opowieść rozbitka” publikowanych na łamach pisma „El Espectador”. Powieść została wydana w formie książkowej w 1970 r. Najbardziej znaną  jego powieścią jest „Sto lat samotności” (Cien años de soledad), która ukazała się w 1967 r. Utwór ten przedstawia sagę rodu Buendía z wioski Macondo  i jest jednocześnie swoistą syntezą dziejów całego kontynentu. Jest jedną z najczęściej tłumaczonych i czytanych książek napisanych w języku hiszpańskim. Do dnia dzisiejszego sprzedano ponad 50 milionów egzemplarzy tej książki i przetłumaczono ją na 35 języków. Inne znane jego książki to miedzy innymi: „Jesień patriarchy”, „Kronika zapowiedzianej śmierci” oraz „Miłość w czasach zarazy”. Gabriel García Márquez znany jest ze swej przyjaźni z kubańskim rewolucjonistą i dyktatorem Fidelem Castro.  (zm. 17 kwietnia 2014 r. w Meksyku)

Pierdomenico Baccalario (wł. Domenico Baccalario), ur. 6 marca 1974 r. w miasteczku Acqui Terme – włoski pisarz, tworzący głównie literaturę dla młodzieży. Jest twórcą gier fabularnych i scenarzystą gier wideo. Jest twórcą kilku serii oraz pojedynczych książek. Najbardziej znane to seria „Ulysses Moore”  (opowieści o dzieciach, które przeprowadzają się do tajemniczego miasteczka, w którym Znajdują Wrota Czasu, prowadzące do wielu miejsc na Ziemi, w wielu epokach), „Century” (historia czterech nastoletnich przyjaciół, różnych narodowości, którzy muszą wypełnić przepowiednię), „Na tropie sensacji” oraz „Sklepik Okamgnienie”.

7 marca

Alessandro Manzoni, ur. 7 marca 1785 r. w Mediolanie – włoski pisarz, czołowy przedstawiciel włoskiego romantyzmu. Autor arcydzieła włoskiej powieści historycznej „Narzeczeni” z 1827 r., w której Manzoni przenosi ówczesne mu problemy Włoch w klimat XVI w. (Akcja toczy się w Lombardii w latach 1628 – 1630, w czasach rządów hiszpańskich).    Pisał też ody, hymny religijne, poetyckie tragedie historyczne. Początkowo związany był z ruchem libertyńskim i oświeceniowym ateizmem, około 1810 r. nagle nawrócił się wraz z żoną na katolicyzm, pozostając do końca życia piewcą wiary chrześcijańskiej. (zm. 22 maja 1873 r. w Mediolanie)

Adolf Dygasiński, ur. 7 marca 1839 r. w Niegosławicach koło Pińczowa – polski powieściopisarz, publicysta, pedagog, jeden z głównych przedstawicieli naturalizmu w literaturze polskiej.  W 1863 wziął czynny udział w powstaniu styczniowym. Dwukrotnie był więziony, w Szczekocinach i Olkuszu. Po upadku powstania ponownie podjął studia w Szkole Głównej w Warszawie (przerwane powstaniem). Przez krótki czas studiował w Pradze na Uniwersytecie Karola, jednak z powodów finansowych nie mógł kontynuować studiów. Pracował jako guwerner – był wychowawcą polskiego malarza Jacka Malczewskiego.  Jako pisarz zadebiutował w wieku 44 lat w 1883 r. opowiadaniem „Za krowę” w „Przeglądzie Tygodniowym”. Był założycielem i redaktorem „Przeglądu Pedagogicznego”. Współpracował też z czasopismami „Wędrowiec”, „Głos” i „Wisła”. Jako wysłannik „Kuriera Warszawskiego” odbył podróż do Brazylii (1890–1891) szlakiem polskiej emigracji. Napisał 21 powieści i ponad 130 nowel. Cieszyły się sporym powodzeniem, były tłumaczone na rosyjski i niemiecki. Cieszyły się one sporym powodzeniem, były tłumaczone na rosyjski i niemiecki. W swojej twórczości często poruszał tematykę życia mieszkańców wsi i małych miasteczek, podkreślając wspólnotę losów ludzi i zwierząt. Kwestionował przy tym początkowe założenia pozytywizmu i osiągnięcia pracy organicznej. Elementem naturalistycznym było traktowanie szlachty jako grupy anachronicznej, która powinna ustąpić miejsca chłopstwu.  Warstwę tę upatrywał jako żywotną i ekspansywną, chociaż brutalną. Naturalistyczny światopogląd przejawiał się również w powieściach Dygasińskiego. Wzorując się na Zoli, stworzył w latach 1884-1886 cykl powieści ukazujących dzieje von Molkena – potomka polskiego arystokraty i włoskiej guwernantki („Na pańskim dworze”, „ Von Molken”, „Głód i miłość”, „Na warszawskim bruku”). Powieść „Właściciele” przedstawiała konflikt między ziemiaństwem i chłopstwem, „Na złamanie karku” – emigrację brazylijską, zaś „Gorzałka” poświęcona była problemowi alkoholizmu. W 1902 r. stworzył jedno ze swoich ambitniejszych dzieł  „Gody życia”. (zm. 3 czerwca 1902 r. w Grodzisku Mazowieckim)

Ludwig Wolff, ur. 7 marca 1876 r. w Bielsku –Białej- niemiecki pisarz, scenarzysta i reżyser żydowskiego pochodzenia. Był autorem szeregu opublikowanych w latach 1900–1933 powieści sensacyjnych, które odniosły sukces i zostały powtórnie wydane w latach 50. i 60. Napisał między innymi: „Syn Hannibala”, „Cztery ostatnie rzeczy”, „Uciekający mężczyzna” „Prawo do życia”. Pisał również scenariusze filmowe, a w latach 1918–1924 wyreżyserował kilka filmów: „Tańcząca trucizna”, „Bestia w człowieku”, „Upadek”, „Miłość królowej”.  Zmarł w USA, dokąd wyemigrował po dojściu nazistów do władzy. (zm. po 1958 r. w Stanach Zjednoczonych)

Maria Niklewiczowa, ur. 7 marca 1892 r. w Warszawie – polska poetka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży oraz podręczników w języku angielskim. W 1922 roku ogłosiła swój pierwszy tom poezji „Taniec poezji”. Inne jej dzieła to: „Dziwy przyrody”, „Bajarka opowiada”, „Wróbel czarodziej”, „Dary zajęczego króla”. (zm. 2 lipca 1985 r. w Krakowie)

Stefan Kisielewski (pseudonimy literackie Kisiel, Teodor Klon, Tomasz Staliński, Julia Hołyńska i muzyczny Jerzy Mrugacz), ur. 7 marca 1911 r. w Warszawie – polski prozaik, publicysta, kompozytor, krytyk muzyczny, pedagog, członek założyciel partii Unia Polityki Realnej. Od 1990 r. przyznawana jest Nagroda Kisiela (wśród laureatów  znaleźli się między innymi: Władysław Bartoszewski, Jerzy Waldorff, Jerzy Giedroyc, ks. Józef Tischner, Lech Wałęsa, Stanisław Tym, Jan Nowak-Jeziorański), a w 2015 r. została powołana Fundacja im. Stefana Kisielewskiego. W latach 1929–1931 studiował polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, a w latach 1927 – 1937 w Konserwatorium Warszawskim, gdzie uzyskał dyplomy z teorii muzyki, kompozycji i fortepianu. W okresie międzywojennym rozpoczął działalność jako kompozytor, krytyk oraz literat; w 1932 roku opublikował pierwsze recenzje muzyczne w dwutygodniku „Echo Tygodnia”. Brał udział w kampanii wrześniowej, okres okupacji spędził w Warszawie, działając jako pedagog, akompaniator oraz pracownik Wydziału Delegatury Rządu na Kraj. Po wojnie osiedlił się w Krakowie. W 1945 roku założył  pismo „Ruch Muzyczny”. W latach 1945–1949 wykładał przedmioty teoretyczne w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (Akademia Muzyczna) w Krakowie. W 1949 r.  został usunięty z uczelni przez władze komunistyczne. W latach 1945–1989 (z przerwami z powodu cenzury i stanu wojennego) był publicystą, felietonistą „Tygodnika Powszechnego” w cyklach „Głową w ściany”, „Bez dogmatu”, „Pod włos”,     „Łopatą do głowy”, „Gwoździe w mózgu” i „Wołanie na puszczy”. W latach 1950–1953 był redaktorem „Przewodnika koncertowego” Filharmonii Krakowskiej, w latach 1955–1957 autorem radiowych „Rozmów o muzyce”, w latach 1956–1961 prezesem koła Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie. W 1961 roku osiedlił się w Warszawie. W latach 1957-65 był posłem na Sejm PRL razem między innymi z Tadeuszem Mazowieckim, w ramach grupy Znak. W latach 1973-78 odbywał podróże zagraniczne m.in. po Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Francji, Anglii, Włoszech, Skandynawii, gdzie wygłaszał odczyty na tematy związane z kulturą polską. Jego twórczość publicystyczna była nacechowana duchem pragmatyzmu i liberalizmu, a jednocześnie była wybitnie niepokorna. Po 1989 roku po nieporozumieniach z redakcją „Tygodnika Powszechnego”, która zaczęła cenzurować jego felietony, odmówił dalszego publikowania swoich tekstów i przeniósł się na łamy „Wprost”. Był autorem między innymi powieści: „Sprzysiężenie”, „Zbrodnia w dzielnicy północnej”, „Widziane z góry”; szkiców muzycznych: „Gwiazdozbiór muzyczny”; zbiorów felietonów: „Rzeczy małe”, „100 razy głową w ścianę”, „Materii pomieszanie”; oraz najsłynniejszych: „Abecadła Kisiela” i „Dzienników”. Jego syn Wacław był współtwórcą duetu fortepianowego Marek i Wacek. W 1991 r. został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Wałęsę Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 27 września 1991 r. w Warszawie)

Kōbō Abe (właśc. Kimifusa Abe), ur. 7 marca 1924 r. w Tokio – japoński prozaik, dramaturg i autor scenariuszy. W 1943 r. rozpoczął studia medyczne, w 1948 uzyskał dyplom, ale nigdy nie podjął praktyki lekarskiej, poświęcając się wyłącznie karierze literackiej. W 1948 r. przyłączył się do grupy literatów skupionych wokół czasopisma „Kindai Bungaku” oraz Yoru no Kai (Towarzystwo Nocy), którym kierował awangardowy krytyk Kiyoteru Hanada, dzięki któremu zainteresował się surrealizmem. Był współzałożycielem „Towarzystwa Wieku”. W latach 1955–1961 był członkiem Japońskiej Akademii Literatury. W latach 1973–1979 prowadził w Tokio własną grupę teatralną, „Abe Kōbō Studio”. Uważany jest za czołowego reprezentanta japońskiego modernizmu powojennego. W swoich utworach nawiązywał do twórczości Franza Kafki. W późniejszych powieściach można odnaleźć wpływy francuskiej nowej powieści. Jego twórczość porównuje się także z teatrem absurdu i iberoamerykańskim realizmem magicznym. Jego bohaterowie pozostają zagubieni we współczesnym świecie, nie potrafią się po nim poruszać, są bezbronni wobec otaczającej ich rzeczywistości – osaczają ich własne lęki i wątpliwości. Zainteresowanie surrealizmem wpłynęło na późniejsze zainteresowanie fantastyka naukową. Jego powieść „Czwarta epoka”(1958-59) uznawana jest za pierwszą japońską powieść science – fiction. Największa sławę przyniosła mu powieść „Kobieta z wydm” za którą otrzymał nagrodę Yomiuri. Powieść została przetłumaczona na wiele języków i sfilmowana przez Hiroshi Teshigahara.  (zm. 22 stycznia 1993 r. w Tokio)

Robert Harris, ur. 7 marca 1957 roku w Nottingham – angielski powieściopisarz, dziennikarz, komentator polityczny, autor bestsellerów. Specjalizuje się w thrillerach historycznych. Jego książki przetłumaczono na trzydzieści języków. Jako dziennikarz napisał kilka książek z gatunku literatury faktu, między innymi na temat wojny o Falklandy czy fałszywych dzienników Hitlera. Kilka powieści „Vaterland” ,  „Enigma” (o złamaniu niemieckiego kodu) oraz „Archangielsk” sfilmowano. Napisał też kilka książek o starożytnym Rzymie: „Pompeja”, „Cycero”, „Spisek” „Dyktator”. W roku 2007 opublikował powieść „The Ghost” – o brytyjskiej polityce na najwyższych szczeblach. Na jej podstawie razem z Romanem Polańskim napisał scenariusz do filmu „Ghost Writer”. Ich praca została nagrodzona Cezarem za najlepszy scenariusz adaptowany.

E.L. James (właśc. Erika Lena Mitchell), ur. 7 marca 1963 r. w Londynie – brytyjska pisarka. Rozpoznawalność i popularność przyniosła jej pierwsza powieść erotyczna dla kobiet „Pięćdziesiąt twarzy Greya” oraz dwie kolejne części cyklu „Ciemniejsza strona Greya „ i „ Nowe oblicze Greya”, które sprzedały się  na całym świecie w kilkudziesięciu milionach egzemplarzy. Powieści zostały zekranizowane.  Na co dzień pracuje w brytyjskiej telewizji jako dziennikarka, ale od najmłodszych lat marzyła o zawodzie pisarki. Zaczynała jako autorka opowiadań inspirowanych sagą „Zmierzch” autorstwa Stephenie Meyer. Publikowała je w Internecie pod pseudonimem Snowqueens Icedragon. W 2012  r. została umieszczona na liście 100 najbardziej wpływowych ludzi magazynu „Time”. W tym samym roku otrzymała nagrodę National Book Award.

Bret Easton Ellis, ur. 7 marca 1964 w Los Angeles – amerykański pisarz, czołowy przedstawiciel tzw. Pokolenia X, zaliczany do grupy autorów debiutujących w latach 80. XX wieku określanych jako „Brat Pack” (paczka nieznośnych dzieciaków”). W 1985 roku, jeszcze jako student opublikował powieść „Mniej niż zero” opowiadająca historię zblazowanych, bogatych nastolatków z Los Angeles. W 1987 r. na jej podstawie nakręcono film pod tym samym tytułem. Najgłośniejsza była trzecia jego powieść, „American Psycho”  (1991), której akcja toczy się w latach 80-tych XX w. Jej bohater- typowy przedstawiciel pokolenia „yuppie”, doradca bankowy a Wall Street okazuje się brutalnym, seryjnym mordercą. W oparciu o książki Ellisa powstało kilka filmów, wspomniany już „Mniej niż Zero”, „Żyć szybko, umierać młodo” z 2002 r. i „American Psycho” z 2000 r.

8 marca

Jan Potocki (herbu Pilawa, pseud. i krypt.: Graf***; M. L. C. J. P.; hr Courchamps), ur. 8 marca 1761 r. w Pikowie lub w Kuryłówce – polski pisarz, podróżnik, orientalista, pionier archeologii,polityk, historyk, publicysta, etnograf, jeden z pierwszych polskich archeologów, badacz starożytności słowiańskich, inżynier, pierwszy polski aeronauta.  Jako 7-letni chłopiec opuścił ojczyznę. W latach 1773-1776 uczył się w szkołach w Lozannie i Genewie, gdzie odebrał staranne wykształcenie. Często przebywał w Paryżu. W 1778 r. wrócił do Polski, jednak w tym samym roku wyjechał  na Węgry, do Serbii i dalej na Wschód: do Turcji i Egiptu. Podróż do Egiptu zapoczątkowała jego kariera naukowa. Był w Polsce prekursorem badań egiptologicznych. Jako pierwszy zainteresował się też historią słowiańszczyzny. W Dolnej Saksonii zajął się badaniami archeologicznymi dotyczącymi Słowian. Po powrocie do Polski w 1788 r. zaangażował się w politykę. Został posłem na Sejm Czteroletni i działaczem obozu reform jako zdeklarowany przeciwnik Prus. Spotykając się z odmową wydania swoich dzieł, sam założył drukarnię ( Drukarnia Wolna), która nie podlegała cenzurze państwowej, a jedynie kościelnej. Drukarnia wydawała „ Journal Hebdomadaire de la Diète” – tygodnik relacjonujący debaty sejmowe. Pasjonował się inżynieria i techniką – był pierwszym Polakiem w historii, który wzniósł się w powietrze towarzysząc w locie balonem pionierowi aeronautyki Jeanowi Blanchardowi. Po przystąpieniu króla do Targowicy  wycofał się z polityki i przeniósł się do Łańcuta. Napisał tam dramat w stylu komedii dell’arte „Recueil des Parades” (tłum. polskie: „Parady”). W 1801 r. znalazł posadę na dworze cara Aleksandra I – został mianowany kierownikiem działu naukowego i odbył swoją najdłuższą podróż: uczestniczył w wyprawie dyplomatyczno-naukowej do Chin. Pamiętany głównie jako autor napisanej po francusku powieści fantastyczno-filozoficznej „Rękopis znaleziony w Saragossie” (1805), utrzymanej w konwencji awanturniczego romansu. Posłużył się kompozycją szkatułkową (ramową). Powieść podzielona jest na 66 dni. Składa się z wielu wątków tworzących różne opowiadania. Powieść została przeniesiona na ekran w 1965 roku przez Wojciecha Hasa. Potocki napisał też ok. 30 innych dzieł – wyłącznie w języku francuskim. W 1788 r. odznaczony Orderem Orła Białego. Cierpiąc na melancholię popełnił samobójstwo, (zm. 23 grudnia 1815 r. w Uładówce koło Pikowa)

Kenneth Grahame, ur. 8 marca 1859 r. w Edynburgu – brytyjski ekonomista i pisarz, pochodzenia szkockiego. Zasłynął pełnymi humoru powieściami „Złoty wiek” (1895) i „Dni marzeń”(1898), jednak najbardziej ceniony jest za baśń „O czym szumią wierzby” (1908) opowiadającej o przygodach Ropucha i jego przyjaciół – Kreta, Pana Borsuka, Szczura, Wydry i Myszy. Na jej podstawie powstały filmy i seriale telewizyjne, w tym w latach 1984 – 1990 uważany za najwierniejszą adaptację serial animowany. (zm. 6 lipca 1932 r. w Pangbourne, Berkshire)

Jeffrey Eugenides, ur. 8 marca 1960 r. w Detroit – amerykański pisarz grecko-irlandzkiego pochodzenia. Jego debiutancka powieść „Samobójczynie” (znana bardziej jako „Przekleństwa niewinności” – ang. „The Virgin Suicides”) odniosła sukces wkrótce po ukazaniu się w 1993 r. Przetłumaczono ją na piętnaście języków oraz zekranizowano. Za powieść „Middlesex”(2002) otrzymał nagrodę Pulitzera. Jest też autorem opowiadań, które publikowane były między innymi w tygodniku „The New Yorker”.

9 marca

Taras Szewczenko, ur. 9 marca 1814 r. we wsi Moryńce na Kijowszczyźnie – ukraiński poeta narodowy, etnograf, folklorysta, malarz, przedstawiciel romantyzmu, a także działacz polityczny. Bohater narodowy Ukrainy. Urodził się w w rodzinie chłopów pańszczyźnianych we wsi należącej do zrusyfikowanego Niemca, Wasilija Engelhardta.  Wcześnie stracił rodziców – najpierw matkę (w wieku 9 lat), potem ojca (w wieku 11 lat). Od dzieciństwa przejawiał talent malarski. Ojciec posłał go do cerkiewnej szkoły w Kiryłówce, później zaś Szewczenko uczęszczał na naukę do miejscowego diaka. Po 2 latach zbiegł do miasteczka Łysianki, do pisarza ikon.  W wieku 13 lat wrócił do Kiryłówki i został pastuchem, gdzie miał okazje spotkać wędrownych muzyków (kobziarzy, bandurników i lutników), którzy śpiewali pieśni o historii Ukrainy, co później znalazło odzwierciedlenie w jego poezji. Następnie był kucharzem we dworze Engelhardta.Chcąc mieć swojego nadwornego malarza wysłał go na naukę do Wilna u znanego malarza Jana Rustema.  Naukę kontynuował w Petersburgu. W 1836 r. został zauważony przez absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu – Soszenkę.  Przedstawił on Szewczenkę kilku malarzom i podjęto starania, by umożliwić mu studia w Akademii. Szewczenko został wykupiony z poddaństwa, gdyż chłopi pańszczyźniani nie mieli prawa studiować.  W 1838 r. (mając 24 lata) uzyskał wolność i rozpoczął studia . Poza malarstwem kształcił się też w dziedzinie literatury, fizyki i nauk przyrodniczych.  Już wcześniej zaczął pisać wiersze (w języku ukraińskim). W 1837 r. napisał balladę „Urzeczona”, a w 1840 wydał swój pierwszy zbiór poezji „Kobziarz”.  Tematem utworów w początkowym okresie była walka  wyzwoleńcza np. „Iwan Pidkowa”, „Noc Tarasa”  oraz poemat  „Sen” – ostra satyra na monarchię feudalno-pańszczyźnianą. Po studiach został współpracownikiem Akademii Archeograficznej której zadaniem było badanie przeszłości Ukrainy. Na jej zlecenie odbył podróż po Wołyniu, Podolu, Kijowszczyźnie i Połtawszczyźnie.  W kwietniu 1846 r. wstąpił do Bractwa Cyryla i Metodego, stowarzyszenia, które głosiło hasła przebudowy społeczeństwa na zasadach nauki chrześcijańskiej i reform, oraz zjednoczenia wszystkich Słowian w jednym, demokratycznym, federacyjnym państwie. Po 14 miesiącach Bractwo zostało rozgromione, a Szewczenko aresztowany w twierdzy Petropawłowskiej w Petersburgu i skazany na wcielenie do karnego korpusu orenburskiego jako szeregowiec.  Miał zakaz pisania i rysowania, jednak kontynuował pracę literacką. Do najwybitniejszych utworów należy poemat „Kaukaz”(1845) oraz „Heretyk” poświęcony pamięci Jana Husa.  W ostatnich latach zesłania napisał po rosyjsku jedenaście opowiadań, tematem których było życie Imperium Rosyjskiego lat 30.-50. XIX wieku, np. „Najemnica”, „Artysta”, „Przejażdżka z przyjemnością i nie bez morału”. Wolność odzyskał w lipcu 1957 roku.  Po powrocie z zesłania napisał poemat „Neofici” (1857), w którym ukazał życie pierwszych chrześcijan i prześladowanie ich przez Rzymian. W swoim 47 letnim życiu 24 lata spędził w poddaństwie 10 lat na zesłaniu, 3,5 roku pod nadzorem policji, a tylko 9 lat na wolności. (zm. 10 marca 1861 r. w Petersburgu)

 Mickey Spillane, ur. 9 marca 1918 r. w Nowym Jorku – amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych, twórca postaci Mike’a Hammera. Karierę literacką zaczął w 1935 r. od pisania opowiadań na potrzeby magazynów ilustrowanych, był także autorem tekstów do popularnych serii komiksowych (Batman, Superman). W 1947 opublikował pierwszą książkę „Ja jestem sądem” z cyklu o Mike’u Hammerze. Stworzony przez niego bohater – prywatny detektyw Mike Hammer to cyniczny samotnik, często używający pięści w prowadzonych śledztwach. Na podstawie jego utworów zrealizowano kilka filmów fabularnych i seriali telewizyjnych. W 1963 sam zagrał Mike’a Hammera w „The Girl Hunters”. (zm. 17 lipca 2006 r. w Murrels Inlet w Karolinie Płd.)

Henryk Lothamer, ur. 9 marca 1945 r. w Warszawie – polski pisarz, scenarzysta, autor powieści młodzieżowych. Ze względu na poważną chorobę  zakończył edukację na szkole podstawowej. Po wejściu w konflikt z prawem przez pewien czas (do 1963 r.) przebywał w więzieniu, potem pracował w placówkach opiekuńczych dla dzieci i młodzieży. W 1974 r. debiutował jako literat; opublikował pięć powieści, cztery z nich przeznaczone są dla dzieci i młodzieży – „Do zobaczenia, Mamo”, „Król z Babskich Łąk”, „Wszystko powiem Lilce”, „Wilk”. Był jednym z autorów scenariusza do filmu „Chciałbym się zgubić „(1979 r.) na podstawie  własnej powieści „Do zobaczenia, Mamo”. W 1978 r. otrzymał „Harcerską Nagrodę Literacką”. (zm. 5 listopada 1979 r. w Konstancinie-Jeziornie)

Emma Popik, ur. 9 marca 1949 r. w miejscowości Skępe – polska autorka fantastyki naukowej oraz baśni dla dzieci. Jako pisarka debiutowała pod pseudonimem Emma Popiss na łamach „Fantastyki” opowiadaniem „Mistrz” (1983). Swoje utwory publikowała również w „Przeglądzie Technicznym” oraz w „Feniksie”. Jest autorką zbioru opowiadań science fiction „Tylko Ziemia” (1986), tomiku wierszy „Wrzące powietrze” (1994), zbioru opowiadań „Bramy strachu”, eseju fantastyczno-paranaukowego „Genetyka bogów” (1999), a także baśni dla dzieci „Wejście do baśni” (2004). Jest również autorką wielu artykułów na temat UFO zamieszczanych w prasie amerykańskiej, fińskiej, brytyjskiej oraz chińskiej oraz członkiem amerykańskiego stowarzyszenia Mutual UFO Network. W 2000 r. założyła i nadal prowadzi czasopismo „Nowy Kurier Nadbałtycki”, którego jest redaktor naczelną.

10 marca

Leandro Fernández de Moratín, ur. 10 marca 1760 r. w Madrycie – hiszpański dramaturg i poeta. Zaczął pracę jako tłumacz dzieł Szekspira i Moliera. Pisał utwory poetyckie, ody, sonety i ballady, ale wyróżniał się jako dramatopisarz. W roku 1790 opublikował swą pierwsza komedię „Starzec i dziewczyna” będącą satyrą na małżeństwo osób o dużej różnicy wieku. W 1792 r. napisał sztukę zatytułowaną „Nowa komedia” – satyrę na ludzi piszących dramaty bez odpowiedniego przygotowania. (zm. 2 czerwca 1828 r. w Paryżu)

Joseph von Eichendorff, ur. 10 marca 1788 r. w Łubowicach koło Raciborza – śląsko-niemiecki poeta i pisarz okresu romantyzmu. W wieku niespełna dwudziestu lat, zamierzał wydać antologię górnośląskich baśni, jednak do druku oddał zaledwie kilkanaście opowieści, między innymi „O Krasnej, pięknej róży i potworze”. W roku 1800 zaczął prowadzić dzienniki, w których notował uwagi o swoich lekturach, a także zapisywał pierwsze literackie próby. Od 1816 roku pracował w pruskiej administracji państwowej, a w 1821 roku pracował w Gdańsku na stanowisku radcy do spraw oświaty i spraw kościoła katolickiego.  W latach 1824–1831 wraz z rodziną mieszkał w Królewcu i pracował na stanowisku radcy stanu. Później osiadł na stałe w Berlinie. W latach 1855 – 1857 mieszkał i pisał w Nysie.  Jego utwory charakteryzują się optymistycznym powiązaniem z przyrodą. Nowela „Z życia nicponia” (1826) opowiada o naiwnym młodzieńcu, który zamiast pracować, woli raczej wędrować po kraju i ostatecznie znajduje spełnienie w początkowo nieszczęśliwej miłości. Utwór ten został uznany za arcydzieło romantycznej prozy niemieckiej. Stworzył też znany w Niemczech utwór o charakterze patriotycznym pod tytułem „Ostatni bohater Malborka”. Zostawił po sobie 608 wierszy, 3 poematy, powieść, 10 sztuk teatralnych, 13 nowel i opowiadań. Wiersze Eichendorffa stanowiły inspirację dla takich kompozytorów jak Schumann, Schubert, Brahms i Mendelssohn. (zm. 26 listopada 1857 r. w Nysie)

Józef Bliziński, ur. 10 marca 1827 r. w Warszawie – polski dramaturg i komediopisarz pozytywistyczny.  Działalność literacką rozpoczął w okresie studenckim. Debiutował w 1860 r. wierszowaną komedią „Imieniny” , w której opisał przywary środowiska wiejskiego, ziemiaństwa i szlachty. W 1877 r. otrzymał pierwszą nagrodę w krakowskim konkursie dramatycznym za komedię „Pan Damazy”. Akcja jego sztuk rozgrywała się najczęściej w środowisku wiejskiej szlachty. Najbardziej dojrzałe artystycznie były późniejsze komedie: „Rozbitki” i „Pan Damazy”. Motywy komiczne uległy w tych sztukach ograniczeniu, a obok nich pojawiły się wątki traktowane serio. Bohaterowie stali się bardziej skomplikowani psychologicznie. Sztuki te zbliżały się do tzw. komedii społecznej. Bliziński był też etnografem, badał język ludowy, obyczaje, stroje. Przyjaźnił się z Oskarem Kolbergiem, którego uwiecznił w postaci Heliodora w „Marcowym kawalerze”. (zm. 29 kwietnia 1893 r. w Krakowie)

Boris Vian, ur. 10 marca 1920 r. w Ville-d’Avray – francuski pisarz, poeta i tłumacz, muzyk, aktor i scenarzysta. Publikował także pod pseudonimem Vernon Sullivan. Jedna z najbarwniejszych postaci powojennego Paryża. Grał na trąbce w zespołach jazzowych, komponował piosenki, występował w filmach, tłumaczył z języka angielskiego na francuski. Sławę zdobył dzięki swym utworom prozatorskim. Pierwsze powieści – „Awantura w Stogach” i „Piana złudzeń”– opublikował pod własnym nazwiskiem w 1947 roku. Napisany w 1946 r. czarny kryminał „Napluję na wasze groby” został wydany pod pseudonimem Vernon Sullivan. Książka wywołała obyczajowy skandal – pisarz został oskarżony o pornografię i niemoralność, a sprawa skończyła się przed sądem. W swoich utworach Vian chętnie posługiwał się absurdem i czarnym humorem. Za najlepszą powieść w dorobku Viana uchodzi „Piana złudzeń”, subtelnie napisana historia tragicznie zakończonej miłości. Na jej podstawie powstał film „Dziewczyna z lilią” (2013).( zm. 23 czerwca 1959 r. w Paryżu)

Anna Frajlich, ur. 10 marca 1942 r. w Kattatałdyk w  Kirgiskiej SRR – polska poetka żydowskiego pochodzenia, prozaik i wykładowca literatury polskiej. Po zakończeniu wojny zamieszkała z rodziną w Szczecinie. Następnie przeniosła się do Warszawy, gdzie ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. W listopadzie 1969 r. opuściła Polskę wraz z mężem i synem po antysemickiej nagonce, która była następstwem wydarzeń marcowych.  Obecnie na stałe mieszka w Stanach Zjednoczonych, jest wykładowcą na Uniwersytecie Columbia. Od lat publikuje w prasie emigracyjnej i krajowej. W 2001 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.  W 2015 r. otrzymała Nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za całokształt twórczości. Najważniejsze jej zbiory poezji to: „Łodzią jest i przystanią”, „Czesław Miłosz. Lekcje”, „Znów szuka mnie wiatr”, „W słońcu listopada”, „Jeszcze w drodze”, „Tylko ziemia”.

11 marca

Torquato Tasso, ur. 11 marca 1544 r. w Sorrento – włoski poeta, uważany za jednego z najwybitniejszych twórców włoskiego renesansu. Studiował w Padwie i Bolonii, jednak oskarżony o napisanie ostrej satyry na profesorów i studentów zmuszony został do porzucenia studiów. W czasie studiów napisał poemat rycerski „Rinaldo” (1562) i kilka wierszy miłosnych. W latach 1565-1575 cieszył się powszechnym szacunkiem był podziwiany jako literat. Najważniejszym  jego osiągnięciem literackim jest poemat epicki, „Jerozolima wyzwolona”, odwołujący się do dziejów pierwszej krucjaty. W 1575 r. zaczęły się jego problemy zdrowotne- cierpiał na liczne zaburzenia psychiczne w tym depresje i schizofrenię. Został wysłany „na odpoczynek” do do klasztoru św. Franciszka, z którego udało mu się uciec. Jednak po pewnym czasie na 7 lat trafił do szpitala dla obłąkanych im. św. Anny. Początkowo przebywał w izolatce, później pozwolono pisać i przyjmować gości. Dręczyły go wątpliwości i wizje, które opisywał w listach. Pisał też wiersze i dialogi. Po wyjściu na wolność tułając się po wielu miastach i pisał utwory na cześć książąt i mnichów, którzy udzielili mu gościny. (zm. 25 kwietnia 1595 r. w Rzymie)

Janosch (właśc. Horst Eckert), ur. 11 marca 1931 r. w Zabrzu – urodzony na Górnym Śląsku pisarz niemieckojęzyczny, autor literatury dziecięcej. Jest autorem ponad 300 książek dla dzieci. Książką, która dała początek całemu cyklowi pozycji dla dzieci, była „Ach, jak cudowna jest Panama”. Bohaterami cyklu są Miś i Tygrysek. Cykl obejmuje ponad 120 pozycji (według innych źródeł 160), które przetłumaczono na ponad 30 języków, a szereg z nich wydano też w języku polskim. Autor jest uzdolnionym grafikiem, sam ilustruje swoje opowiadania. W 1970 r.  wydał książkę „Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny” – plebejską historię o losach mieszkańców Górnego Śląska od lat 30. do 50. XX wieku. Powieść w 2004 r. została przeniesiona na deski sceniczne przez Teatr Korez z Katowic. Za swoją twórczość wielokrotnie nagradzany, w tym niemieckim  Federalnym Krzyżem Zasługi oraz Nagrodą Górnośląską, przyznawaną przez śląskie ziomkostwo. Od 2005r. katowicka redakcja Gazety Wyborczej przyznaje nagrodę „Cegły Janoscha” Ślązakom, którzy rozsławiają region.

Douglas Adams, ur. 11 marca 1952 r. w Cambridge – brytyjski pisarz science fiction, dziennikarz i scenarzysta. Pisał skecze między innymi dla Monty Pythona oraz scenariusze do serialu „Doktor Who”. Przez wiele lat pracował jako dziennikarz, głównie w rozgłośni radiowej BBC. Tam też 8 marca 1978 r. rozpoczęto nadawanie jego najbardziej znanego dzieła – serialu radiowego „Autostopem przez Galaktykę”. W 1979 r. ukazała się drukiem pierwsza część powieści wzorowanej na motywach słuchowiska radiowego pod tym samym tytułem. W 1981 r. telewizja BBC wyemitowała pierwszy odcinek serialu telewizyjnego. W następnych latach historia bohatera „Autostopem przez Galaktykę” rozrosła się do rozmiarów książkowej „trylogii w pięciu częściach”. (zm. 11 maja 2001 r. w Santa Barbara, USA)

Kate Brian (właśc. Kieran Scott), ur. 11 marca 1974 r. w Montvale, New Jersey – amerykańska pisarka popularnych książek dla młodzieży. W Polsce ukazały się następujące jej książki: „Tylko dla wybranych”, „Impreza zamknięta”, „Poza zasięgiem”, „Ambicja”, „Klub niewiniątek”, „W wąskim gronie”, „Chłopak na Gwiazdkę”.

12 marca

Gabrielle D’Annunzio, ur. 12 marca 1863 r. w Pescarze – włoski lotnik wojskowy, poeta, dramaturg i prozaik. Wsławił się brawurą, walcząc jako lotnik w czasie I wojny światowej, między innymi  latał na ciężkich bombowcach Caproni Ca.3. Zadebiutował w 1879 r. tomikiem „Primo Vere”. Poślubił księżniczkę Marię Hardouin di Gallese, jednak podobno jedyna miłością poety była Elvira Natalia Fraternali (występująca w jego twórczości jako Barbara Leoni lub Barbarella). Wpływ na jego twórczość wywarła filozofia Artura Schopenhauera i Friedricha Nietzschego. Często jest uważany za jednego z prekursorów włoskiego faszyzmu. Benito Mussolini zaczerpnął wiele z jego myśli, np. koncepcję wskrzeszenia Imperium Romanum. Znany zwłaszcza dzięki bestsellerowej powieści z 1894 r. „Triumf śmierci” zaliczana do tzw. „Powieści spod znaku Róży” . Głównym tematem powieści jest miłość będąca nierozerwalnie połączoną ze śmiercią. Była krytykowana za nadmierną koncentrację na porywach zmysłowych. Do cyklu należą także „Rozkosz” (zamieszczona na indeksie ksiąg zakazanych) i „Niewinne”. (zm. 1 marca 1938 r. w Gardone Riviera)

Tian Han, ur. 12 marca 1898 r. w Changsha – chiński dramaturg, scenarzysta i reżyser, autor słów chińskiego hymnu  „Marsz Ochotników” (1934). Był jednym z czołowych twórców nowego teatru „huaju”, zrywającego z tradycją opery chińskiej i czerpiącego wzorce z realistycznego teatru europejskiego. Należał do Ligi Pisarzy Lewicowych, a od 1932 roku był członkiem Komunistycznej Partii Chin.  Po 1949 roku był reżyserem melodramatów historycznych i zajmował wysokie stanowiska w związkach twórczych. Po rozpoczęciu rewolucji kulturalnej jego dzieła zostały potępione, a sam Tian zmarł w więzieniu. Został pośmiertnie zrehabilitowany w 1978 roku. Pozostawił po sobie około 60 dramatów, 20 oper, 10 scenariuszy filmowych i ponad 900 wierszy. (zm. 10 grudnia 1968 r.)

Françoise d’Eaubonne, ur. 12 marca 1920 r. w Paryżu – francuska pisarka, eseistka i poetka; zapoczątkowała ruch ekofeministyczny (głoszący przekonanie, że opresyjne zachowania wobec kobiet mają to samo źródło co destrukcyjne traktowanie środowiska naturalnego). Duży wpływ na jej poglądy wywarły I i II wojna światowa oraz wojna w Hiszpanii (jej matka była córką hiszpańskiego rewolucjonisty). Stała się bojowniczką o zniesienie kary śmierci oraz o prawa kobiet (po lekturze „Drugiej płci” autorstwa Simone de Beauvoir). W latach 60. współtworzyła Ruch Wyzwolenia Kobiet, a w 1972 r. Front homoseksualny działania rewolucyjnego. Jej pierwsza powieść otrzymała prestiżową nagrodę czytelników. Jest autorką szeregu biografii, w których opowiada o związkach homoseksualnych (Rimbaud i Verlaine) i o wyjątkowych kobietach (Madame de Staël). Napisała też wiele znaczących esejów. (zm. 3 sierpnia 2005 r. w Paryżu)

Jack Kerouac, ur. 12 marca 1922 r.  w Lowell – amerykański powieściopisarz kanadyjskiego pochodzenia, poeta i artysta, jeden z najwybitniejszych członków Beat Generation. Jego pierwsza  powieść „Miasteczko i Miasto”  została wydana w 1950 r. i dzięki niej zdobył poważanie jako autor. W 1957 r. wydał swoją najsłynniejszą  autobiograficzną książkę „ W drodze” opowiadającą o podróży po Stanach Zjednoczonych i Meksyku. Powieść ta jest często określana jako sztandarowe dzieło powojennej, jazzowo-poetycznej, narkotycznej epoki Beat Generation. (zm. 21 października 1969 r. w St. Petersburgu)

Harry Harrison, ur. 12 marca 1925 r. w Stamford, stan Connecticut – amerykański pisarz science fiction. Debiutował opowiadaniem SF „Skalny nurek” w 1951 r. Najbardziej znane cykle jego powieści to „Planeta śmierci”, „Stalowy Szczur”, „Eden”, „Młot i Krzyż”, „Ku gwiazdom” i „Bill bohater Galaktyki”. Pisał też opowiadania, eseje i komiksy. Jego powieść „Przestrzeni! Przestrzeni!” została sfilmowana w 1973 roku pod tytułem „Zielona pożywka” z Charltonem Hestonem w roli głównej. (zm. 15 sierpnia 2012 r. w Brighton)

Edward Albee, ur. 12 marca 1928 r. w Waszyngtonie – amerykański dramaturg, który w swoich utworach wyrażał bunt skierowany przeciwko konformizmowi, a także izolacji niektórych amerykańskich środowisk intelektualnych. Tworzył sztuki jednoaktowe o charakterze surrealistycznym oraz dramaty psychologiczne. W jego dziełach widać wyraźne związki z teatrem absurdu. Sztuki „Chwiejna równowaga” i „Seascape” zostały uhonorowane nagrodami Pulitzera. Z kolei „Kto się boi Wirginii Woolf?” została zekranizowana w 1966 r., a w głównych rolach wystąpili Elizabeth Taylor i Richard Burton. Film otrzymał 5 Oskarów. (zm. 16 września 2016  r. w Montauk)

Virginia Esther Hamilton, ur. 12 marca 1934 r. w Ohio – afro-amerykańska autorka książek dla dzieci. Napisała 41 książek, między innymi: „Zeely” (1967), „Planeta Junior Brown” (1971), „Ludzie mogą latać” . Otrzymała wiele nagród literackich w tym National Book Award, Newbery Medal i nagrodę Hansa Christiana Andersena. (zm. 19 lutego 2002 roku w Dayton, Ohio)

Sandra Brown, ur. 12 marca 1948 r. w Waco w  Teksasie – amerykańska pisarka, autorka głównie romansów przeznaczonych dla kobiet, a także powieści kryminalnych i historycznych. Uznawana jest – obok Danielle Steel – za najlepszą autorkę literatury kobiecej na świecie. Przed rozpoczęciem kariery pisarskiej Sandra Brown pracowała jako modelka oraz prezenterka telewizyjna. Karierę literacką rozpoczęła pisując krótkie romanse i powieści historyczne. Używała kilku pseudonimów m.in. jako Laura Jordan i Rachel Ryan. Po sukcesie literackim zaczęła publikować pod własnym nazwiskiem. Do najbardziej znanych jej powieści należą „Francuski jedwab” (1992), „Szarada” (1994), „Świadek” (1995) „Na wyłączność” (1996), a także „Okruchy zła” i, „W objęciach nocy”. Łączny nakład sprzedanych przez nią publikacji przekroczył zawrotną liczbę pięćdziesięciu milionów egzemplarzy. Jej powieści są sprzedawane w wielu krajach świata, w tłumaczeniach na ponad dwadzieścia języków.

Rhonda Byrne, ur. 12 marca 1951 r. w Melbourne – australijska pisarka i producentka, najbardziej znana jako autorka książki „Sekret” (2006), opartej na filmie pod tym samym tytułem, którego była producentką. Zarówno książka i jak film odniosły wielki sukces komercyjny na świecie; według danych z 2010 r., książkę sprzedano w ponad 19 milionów egzemplarzy w 40 językach. Inne jej powieści to „Siła” (2010), „Bohater” (2014) i „Magia” (2015).

Carl Hiaasen, ur. 12 marca 1953 r. w Plantation na Florydzie – amerykański pisarz i dziennikarz, autor powieści sensacyjnych oraz powieści przygodowych dla młodzieży. W swoich powieściach i publicystyce często porusza tematy niszczenia krajobrazu i przyrody oraz korupcji wśród lokalnych polityków. Styl jego powieści charakteryzuje się czarnym humorem i nagromadzeniem elementów satyrycznych. Najbardziej znaną powieścią Hiaasena jest „Striptease” (1993),  sfilmowany w 1996 roku – w rolach głównych wystąpili Demi Moore, Burt Reynolds.

13 marca

Paul Morand, ur. 13 marca 1888 r.  w Paryżu – francuski pisarz, dyplomata. Był bliskim przyjacielem Marcela Prousta.  W okresie międzywojennym napisał dużo książek – relacji z podróży i powieści. Cechowała je elegancja stylu, erudycja.  Najważniejsze z nich to : „Lewis i Irena”, „Swawolna Europa”, „Żyjący Budda”. Jego ostatnią książką była „Czar Chanel”- biografia Coco Chanel. (zm. 23 lipca 1976 r. w Paryżu)

Jan Lechoń (właściwie Leszek Józef Serafinowicz herbu Pobóg), ur. 13 marca 1899 r. w Warszawie – polski poeta, prozaik, krytyk literacki i teatralny, współtwórca grupy poetyckiej Skamander. Pierwsze utwory opublikował już jako czternastolatek, debiutancki tomik poetycki „Na złotym polu” wydał w 1912 r. W 1914 r. wydał kolejny „Po różnych ścieżkach” dedykowany Leopoldowi Staffowi. Po ukończeniu gimnazjum studiował polonistykę (1916-1918) na Uniwersytecie Warszawskim. Był współredaktorem pisma „Pro arte et studio” i jego kontynuacji „Pro arte”, zamieszczał w nich liczne wiersze i recenzje. Właściwym debiutem był tom „Karmazynowy poemat”, wydany w styczniu 1920 w Warszawie., którego tematem była Polska i jej historia.  W roku 1924 wydał liczący 20 utworów tom „Srebrne i czarne, w którym dominowały tematy : miłość i śmierć. Przebywając na emigracji wydał tomy: „Lutnia po Bekwarku” (1942), „Aria z kurantem” (1945), oraz „Marmur i róża”- ogłoszony jako cykl w zbiorowej edycji „Poezje zebrane” (Londyn 1954).  Lechoń był współzałożycielem kawiarni „Pod Pikadorem” i grupy poetyckiej „Skamander” –  to on wymyślił jej nazwę. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego. Współtworzył kabaret literacki „Pikador”, który miał swoją siedzibę w kawiarni „Pod Picadorem”. Należał do zarządu Związku Zawodowego Literatów Polskich, był sekretarzem generalnym PEN Clubu. W 1921 roku dokonał nieudanej próby samobójczej, po której leczył się w licznych szpitalach i sanatoriach. Publikował na łamach „Kuriera Porannego” (1922, 1927-1928), magazynu „Pani” (1923-1926), „Wiadomości Literackich” (1924), „Głosu Prawdy” (1926-1929). W latach 1926-1929 był reaktorem pisma satyrycznego „Cyrulik Warszawski”,  a w 1929 – sekretarzem redakcji „Pamiętnika Warszawskiego”. W latach 1930-1939 pełnił obowiązki attaché kulturalnego ambasady polskiej w Paryżu. W czasie II wojny światowej wyjechał do Brazylii, a następnie do Nowego Jorku, gdzie zaangażował się w życie kulturalne tamtejszej Polonii. Był współzałożycielem Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w USA. Współpracował z radiem, redagował wiele periodyków polonijnych, w tym „Tygodniowy Serwis Literacki Koła Pisarzy z Polski”, „Tygodniowy Przegląd Literacki Koła Pisarzy z Polski” i od 1943 „Tygodnik Polski”. Współpracował też z wydawanymi w Londynie „Wiadomościami Polskimi Politycznymi i Literackimi”. Pobyt na emigracji nie był korzystny dla jego stanu psychicznego, źle znosił oddalenie od Polski oraz zniewolenie ojczyzny przez ZSRR i jej sowietyzację. Nękała go też samotność i pogmatwane życie osobiste w tym ukrywany przed Polonia homoseksualizm. Za radą psychiatry zaczął systematycznie pisać dziennik ( 1949 – 1956). W 1956 r. podjął drugą, tym razem skuteczną próbę samobójczą. Pozostawił dosyć bogaty dorobek eseistyczny, obejmujący szkice i recenzje literackie publikowane w latach 1930-1938 w „Gazecie Polskiej”, cykl prelekcji „O literaturze polskiej” wygłoszony w 1940 r. w Paryżu, prace o Słowackim i Mickiewiczu oraz tom szkiców o Ameryce i jej kulturze „Aut Caesar aut nihil”. W 1925 otrzymał nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, a w 1935 Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury. W 1930r. został uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 8 czerwca 1956 r. w Nowym Jorku)

Giorgios Seferis, ur. 13 marca 1900 r. w Smyrnie (obecnie Izmir) – poeta i eseista grecki. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1963. Dzieciństwo spędził w Turcji, Gdy wybuchła I wojna światowa wraz z rodziną przeniósł się do Grecji. Studiował literaturę i prawo w Paryżu, a w 1924 r. wyjechał do Anglii. W 1925 roku powrócił do Aten. W 1928 roku wydał pod prawdziwym nazwiskiem przekład esejów Paula Valéry’ego „Wieczór z panem Teste”. W  1931 roku już pod pseudonimem Seferis opublikował zbiór poezji „Zwrot”, a w 1932 r. zbiór poetycki „Cysterna”.  W1941 roku po inwazji niemieckiej wyemigrował do Egiptu, a następnie do Luksemburga i do Pretorii w Południowej Afryce, gdzie pracował w Ambasadzie Republiki Grecji. Prawie całe życie podróżował. Służył w wielu greckich placówkach zagranicznych jako attaché,  a później jako ambasador. Jego poezję określa się jako pesymistyczną i melancholijną. Jest  ona trudna w lekturze, pełna symboli, przeznaczona dla elitarnego kręgu odbiorców. Podstawowe tematy, które porusza Seferis, to grecka kultura i tęsknota za straconą ojczyzną. (zm. 20 września 1971 w Atenach)

 Ron Hubbard (właśc. Lafayette Ronald Hubbard), ur. 13 marca 1911 r. w Tilden w stanie Nebraska – założyciel Kościoła Scjentologicznego i twórca dianetyki, autor opowiadań fantastycznych i science fiction. W latach 30-stych i 40-stych XX w. zajmował się badaniem ludzkiego umysłu, co ukoronowane zostało w 1950 roku wydaniem podręcznika samodoskonalenia pt.: „Dianetyka”, w którym opisał techniki, za pomocą których uwolnić się można od negatywnych wpływów ludzkiej podświadomości. W 1952 roku ogłosił powstanie Scjentologii (studium wiedzy), której celem jest „wyzwolenie duszy przez wiedzę”. Uznał, że Scjentologia jest religią kompatybilną z każdą inną religią. Chrystusa cenił za głoszenie braterskiej miłości i miłosierdzia , a Mahometa i Mojżesza widział jako wielkich przywódców duchowych. Najważniejsze jego dzieła to: „Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym”, „Dianetyka. Pierwotna teoria”, „Dianetyka. Ewolucja nauki”, „Auto-analiza”, „Scjentologia. Nowe spojrzenie na życie”, „Droga do szczęścia”, „Bitwa o Ziemię” i „Do gwiazd”. (zm. 24 stycznia 1986 r. w San Luis Obispo)

Siergiej Michałkow, ur. 13 marca 1913 r. w Moskwie – rosyjski poeta i bajkopisarz. Był autorem wielu książek i wierszy dla dzieci, jak również twórcą tekstu hymnu ZSRR i hymnu Rosji. Napisał między innymi: „Nie płacz, koziołku”, „Telefon”, „Święto Nieposłuszeństwa”.  Laureat wielu państwowych (radzieckich i rosyjskich) odznaczeń i nagród, w tym Order Św. Andrzeja (2008), Order Honoru (1998) i Order Zasług dla Ojczyzny II klasy  (2003).  Otrzymał także Order Uśmiechu. (zm. 27 sierpnia 2009 r. w Moskwie)

Alastair Reynolds, ur. 13 marca 1966 r. w Barry w Walii – brytyjski pisarz gatunku fantastyki naukowej. Jest doktorem astronomii. Przez wiele lat pracował w Europejskiej Agencji Kosmicznej w Holandii jako astrofizyk. Jego dorobek pisarski jest połączeniem solidnej wiedzy astronomicznej i talentu pisarskiego. Zalicza się go do nurtu hard SF. Jest laureatem nagrody Brytyjskiego Stowarzyszenia Science Fiction (BSFA) za najlepszą powieść 2001 roku „Migotliwa wstęga”, należąca do cyklu „Przestrzeń objawienia”. Inny znany cykl to „Dzieci Posejdona”.

14 marca

Algernon Blackwood, ur. 14 marca 1869 r.w Shooter’s Hill, Kent – brytyjski pisarz, dziennikarz i spiker radiowy. W swoim dorosłym życiu parał się wieloma zajęciami – był farmerem w Kanadzie, właścicielem hotelu, reporterem w Nowym Jorku. Pisał też eseje do różnych czasopism. Po powrocie do Anglii zaczął pisać nowele i krótkie opowiadania z pogranicza fantasty i horroru.  Wydał 10 zbiorów opowiadań, które przyniosły mu sukces, niektóre zostały zaadaptowane na potrzeby słuchowisk radiowych. Napisał także czternaście powieści, parę książek dla dzieci, sztuk teatralnych. Był zapalczywym zwolennikiem przyrody, co da się odczuć w wielu opowiadaniach. Jego najbardziej znanymi dziełami są „Wendigo i inne upiory”  (1910) , „Wierzby” (1907) oraz „Centaur” (1911). (zm. 10 grudnia 1951 r. w Bishopsteighton)

Sylvia Beach (Nancy Woodbridge Beach), ur. 14 marca 1887 r. w Baltimore . Była jedną z czołowych postaci w międzywojennym Paryżu i właścicielką popularnej księgarni „Shakespeare and Company”. W 1956 roku napisała książkę pt. „Shakespeare and Company”, zawierającą wspomnienia z paryskiego życia kulturalnego w okresie międzywojennym. Książka zawiera obserwacje z pierwszej ręki na temat takich osobistości, jak: James Joyce, , Ernest Hemingway,  T.S. Eliot, , Gertruda Stein. (zm. 5 października 1962 r. w Paryżu)

Stanisław Ryszard Dobrowolski, ur. 14 marca 1907 r.  w Warszawie – polski poeta, prozaik i tłumacz, członek grupy poetyckiej „Kwadryga”. Uczestnik powstania warszawskiego.  W 1926 roku zadebiutował na łamach „Robotnika”. W 1929 roku wydał tom poezji „Pożegnanie Termopil”. Po wyzwoleniu Warszawy wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie pełnił funkcje oficera politycznego i korespondenta wojennego. Został redaktorem czasopisma „Polska Zbrojna”. W latach 1945-1946 był sekretarzem generalnym Związku Zawodowego Literatów Polskich. W latach 1949-1968 piastował urząd prezesa ZAIKS-u. W latach 1954-1957 był kierownikiem literackim Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”.  Od 1949 był członkiem PZPR.  W 1969 r. wydał antysemicką powieść „Głupia sprawa”. W 1976 r. wystąpił na wiecu na Stadionie X-lecia w Warszawie, gdzie nazwał robotniczy protest w Radomiu i Ursusie „warcholstwem”. W utworach przedwojennych przejawiał zainteresowania tradycją romantyczną.  Wiodącym tematem był protest społeczny i ruchy rewolucyjne. Ważnym tematem była też Warszawa, jej atmosfera, społeczeństwo i tradycje. W czasie II wojny światowej pisał głównie utwory o tematyce patriotycznej. Szczególną popularność zyskały „Szturmówka” i „Warszawskie dzieci”.  W okresie powojennym w jego twórczości dominowała tematyka osobista, np. w tomach poezji „Nasza rzecz”, „A jeśli komu droga”, „Dom i inne wiersze’. Pisał też powieści historyczne, np.: „Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny”, „ Czerwieńcy”, „ Saga rodzin”, „ Na Powiślu i na Woli”, „Nasz czas”, „Trudna wiosna”, „ Esperanza”. Był także autorem wiersza „Stalin”  na cześć Józefa Stalina. (zm. 27 listopada 1985 r. w Warszawie)

John Wain, ur. 14 marca 1925 r. w Stoke-on-Trent w angielskim hrabstwie Staffordshire – poeta, powieściopisarz i krytyk angielski. Pracował jako dziennikarz – wolny strzelec oraz jako pisarz, autor tekstów i recenzji dla prasy i radia. W 1953 roku napisał pierwszą powieść „Hurry on down”. Pisał w sposób niekonwencjonalny, niezgodnie z zasadami angielskiej ortografii- w tytułach książek stosował małe litery. Bywa łączony z grupą tzw. młodych gniewnych, radykalnych angielskich pisarzy, którzy w latach 1950. przeciwstawiali się konserwatywnym elementom społeczeństwa. Silniejszy był jego związek z grupą poetów The Movement, do której należeli między innymi Kingsley Amis, D. J. Enright, Thom Gunn, Elizabeth Jennings i Philip Larkin. W Polsce zostały wydane następujące jego książki: „Bez wczoraj i bez jutra”, „Rywale”, „Mniejsze niebo”, „Ratownik” i „ Opowieść sprzedawcy odpustów”. W 1980 r. na podstawie jego książki powstał polski film psychologiczny w reżyserii Janusza Morgensterna pt.: „Mniejsze niebo”, w którym zagrali: Jan Englert, Roman Wilhelmi, Beata Tyszkiewicz i Janusz Zaorski. (zm. 24 maja 1994 r. w Oksford)

Per Jersild, ur. 14 marca 1935 r. w  Katrineholm – szwedzki lekarz i pisarz. Autor trzydziestu pięciu powieści, głównie o tematyce społecznej. Pisze też felietony. Laureat szwedzkich nagród literackich, Doktorat honoris causa uniwersytetu w Uppsali. W swych książkach porusza tematy społeczne, krytykuje zmiany cywilizacyjne  i negatywne zmiany w moralności człowieka. Jego najsłynniejsze książki, wydane także w języku polskim to „Wyspa Dzieci” oraz „Dom Babel”, w którym opisał umieranie starego człowieka w nowoczesnym, ale odhumanizowanym szpitalu. Na jej podstawie powstał serial telewizyjny w 1981 r.

Tad Williams, ur. 14 marca 1957 r. w San Jose, Kalifornia – amerykański pisarz science fiction i fantasy (głównie high fantasy, urban fantasy, dark fantasy), najbardziej znany jako autor trylogii „Pamięć, Smutek i Cierń” cyklu „Inny świat” oraz „Marchia Cienia”.

15 marca

Paul Heyse, ur. 15 marca 1830 r. w Berlinie – niemiecki pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1910.  Napisał 60 sztuk teatralnych, 24 tomy nowel, 9 zbiorów poezji i 6 powieści. Nagrodą Nobla został uhonorowany, jak określono w uzasadnieniu, „…za artyzm i idealizm, które demonstrował na przestrzeni całej swojej długiej i płodnej twórczo drogi jako poeta liryczny, dramaturg, powieściopisarz i autor znanych na całym świecie nowel”.  Najgłośniejszą jego nowelą  była „L’Arrabbiata” z 1855 roku. Był autorem tzw. teorii sokoła – według niego w  dobrze skomponowanej noweli występuje wyróżniony dominujący motyw (nazywany sokołem noweli), najczęściej konkretny przedmiot, któremu nadane jest specjalne, symboliczne znaczenie. Punktem kulminacyjnym, w każdej fazie której pojawia się ten motyw, jest odmiana losu bohatera. Teoria ta zyskała znaczną popularność w rozwiniętej nowelistyce realizmu i naturalizmu. (zm. 2 kwietnia 1914 r. w Monachium)

Stefan Napierski (właśc. Stefan Marek Eiger), ur. 15 marca 1899 r. w Warszawie – polski poeta, tłumacz i eseista żydowskiego pochodzenia. W latach 1922-1935 był mężem Ireny Tuwim – siostry Juliana Tuwima. Napisał między innymi: „List do przyjaciela”, „Pusta ulica”, „Rozmowa z cieniem”, „Elegia” i „Próby”. (zm. 2 kwietnia 1940 r.  w Palmirach pod Warszawą- rozstrzelany przez Niemców w masowej egzekucji)

Louis Paul Boon (Lodewijk Paul Albrecht Boon), ur. 15 marca 1912 r. w Aalst – belgijski pisarz tworzący w języku niderlandzkim. Pochodził z klasy pracującej. W swojej twórczości opisywał życie robotników i miejskiej biedoty. Tworzył także powieści obyczajowe, historyczno-przygodowe, kryminalno-sensacyjne oraz reportażowe. Pisał również opowiadania, biografie, nowele i reportaże.  Jest autorem książek  „Zapomniana ulica” (1946) i „Droga z kapliczką” (1953).  Obydwie te powieści, powiązane ze sobą tematycznie, uważane są za  „biblię anarchizmu” niderlandzkiego.  Ze względu na niekonwencjonalną formę, oryginalny, czasem obsceniczny język oraz tematykę utwory Boona wywoływały kontrowersje. W 1999 r. powstał film pt.:  „Zapomniana ulica”. (zm. 10 maja 1979 r. w Erembodegem)

Lawrence Sanders, ur. 15 marca 1920 r. w Nowym Jorku – amerykański dziennikarz i pisarz. Autor cyklu powieści o detektywie Edwardzie X. Delaneyu. Dwie pierwsze powieści z tej serii zostały sfilmowane: „Taśmy prawdy” (1971 r.) i „Pierwszy śmiertelny grzech” (1980 r.)Inne serie tego autora to: cykl „Grzechy główne”, cykl z Peterem Tangentem , cykl z Timothym Conem oraz seria sześciu powieści o Archibaldzie McNallym, która po śmierci pisarza jest kontynuowana przez Vincenta Lardo.  (zm. 7 lutego 1998 r. w Pompano Beach)

Małgorzata Baranowska, ur. 15 marca 1945 r. w Krakowie – polska poetka, pisarka, krytyk i historyk literatury, varsavianistka. Autorka słuchowisk dla dzieci i audycji literackich w Polskim Radiu.  Członek Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Publikowała w czasopismach „Teksty Drugie”, „Res Publica Nowa”, „Twórczość”, „Konteksty”. Dwukrotnie nominowana do Nagrody Literackiej Nike: w 2000 za książkę „Prywatna historia poezji” oraz w 2004 za książkę „Posłaniec uczuć: prywatna historia pocztówki”. W 2004 otrzymała nagrodę Ministra Kultury. (zm. 22 stycznia 2012 r. w Warszawie)

16 marca

Sully Prudhomme (właśc. René François Armand Prudhomme), ur. 16 marca 1839 r. w Paryżu – francuski poeta, początkowo przedstawiciel parnasizmu; twórca poematów filozoficznych. Pierwszy w historii laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1901). Pierwsze utwory poetyckie napisał podczas studiów. Zafascynowany polskim powstaniem styczniowym stworzył wiersze „Przejście brodu” oraz „Polski chór”. Pierwszym opublikowanym utworem był wiersz „Sztuka”  (1863r.). Pierwszą książkę wydał w 1865 r. Był to dwuczęściowy tom poezji „Stance i wiersze”. Wiersze spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem czytelników i krytyków literackich. W zbiorze tym pojawiły się tematy takie jak: nieszczęśliwa miłość, kruchość uczuć, przemijanie, a także odniesienia do świata kultury starożytnej. W kolejnych latach wydał: „Próby” (1866), „Szkice włoskie” (1868), „Samotności” (1969), „Stajnie Augiasza” (1870), „Losy” i „Impresje wojenne” (1872). Oprócz Nagrody Nobla był laureatem innych nagród i odznaczeń, w tym Legii Honorowej (1895 r.). (zm. 6 września 1907 r. w Châtenay-Malabry)

Jan Antoni Grabowski, ur. 16 marca 1882 r. w Rawie Mazowieckiej – pedagog, pisarz, znawca sztuki, autor podręczników geometrii, monografii zabytków, przewodników po Warmii i Mazurach, twórca wielu książek dla dzieci i młodzieży. Po ukończeniu studiów na Politechnice Warszawskiej pracował w warszawskich szkołach jako nauczyciel matematyki.  Później piastował różne stanowiska w Ministerstwie Oświaty. W latach 1945 – 1948 zajmował się ratowaniem zabytków i dzieł sztuki zdewastowanych w czasie II wojny światowej. Jego kariera pisarska rozpoczęła się w 1916 r. i trwała ponad dwadzieścia lat. Napisał między innymi: „Jak Tomek Kowalczyk do nieba się dostał”, „Jaśko z Mirachowa – baśń”, „Skrzydlate bractwo”, „Kochany zwierzyniec” , „Puch, kot nad koty”, „czarna owieczka” oraz najsłynniejszą książkę „Puc, Bursztyn i goście”. (zm. 19 lipca 1950 r. w Warszawie)

Eric Philbrook Kelly, ur. 16 marca 1884 r. w Amesbury, w Massachusetts – amerykański dziennikarz, autor powieści dla młodzieży, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.  Początkowo pracował jako dziennikarz w lokalnych amerykańskich gazetach. W 1918 r. zgłosił się na ochotnika do pracy w teatrze „Foyer de Soldat” we Francji gdzie był odpowiedzialnym za kulturę fizyczną i rozrywkę dla 2 tys. polskich żołnierzy Armii Generała Hallera. W 1919 r. wyjechał do odradzającej się Polski. Nowym miejscem jego zakwaterowania była twierdza Modlin. W czasie wojny polsko-bolszewickiej stacjonował z żołnierzami Hallera w Chełmie. W styczniu 1921 powrócił do Ameryki. W 1925 r. wysłany został przez Fundację Kościuszkowską do Krakowa, by wykładać literaturę amerykańską na Uniwersytecie Jagiellońskim. 4 lipca 1926 r. wziął udział w oficjalnej ceremonii na Kopcu Kościuszki w Krakowie. W tym czasie rozpoczął pracę nad książką dla dzieci pt.: „Trębacz z Krakowa”. Otrzymał za nią w 1929 r. „The John Newbery Medal” – amerykańską nagrodę literacką dla autorów powieści dla dzieci. (zm. 3 stycznia 1960 r.)

Francisco Ayala, ur. 16 marca 1906 r.  w Grenadzie – hiszpański pisarz, krytyk i socjolog. Był także tłumaczem literatury niemieckiej, francuskiej, angielskiej, włoskiej, portugalskiej. Publikował eseje socjologiczne i polityczne. Jego twórczość, osadzona we współczesności, cechowała się pesymizmem. W Polsce ukazały się jego zbiór opowiadań „Uzurpatorz” oraz powieść o tematyce politycznej „Zdechnąć jak pies”. W 1983 r. otrzymał  Narodową Nagrodę Literacką , a w 1991 r. Nagrodę Cervantesa. Wielokrotnie był zgłaszany do literackiej Nagrody Nobla. (zm. 3 listopada 2009 r. w Madrycie)

Stanisław Kowalewski, ur. 16 marca 1918 r. w Brwinowie koło Warszawy – polski prozaik, autor utworów dla młodzieży, sztuk scenicznych i scenariuszy filmowych. Debiutował w 1947 r. na łamach prasy literackiej. Najważniejsze jego książki to: „ Andrzej”, „Jerzy” i, „Maja” – z serii „Portrety”, „Bliżej jutra”, „Czarne okna”, „Nie ma ceny na miód akacjowy”, „Odwiedziny o zmierzchu”, „Strach ma wielkie oczy”. Pisał też opowiadania, np..: „Dzikie ptaki lecą najdalej”, „Pierwsza miłość”, „Wieczór u Padyszacha”, oraz „Ofiarowanie” – opowiadania dla dorosłych. (zm. 24 grudnia 2003 r. w Warszawie)

Andrzej Trepka, ur. 16 marca 1923 r. w Warszawie – polski pisarz science fiction, dziennikarz i popularyzator nauki. Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Astronautycznego. Był jednym z pionierów powojennej fantastyki naukowej w Polsce. Debiutował napisaną wspólnie z Krzysztofem Boruniem trylogią: „Zagubiona przyszłość”, „Proxima”, i „Kosmiczni bracia”.  Wydał tez zbiory opowiadań: „Kosmiczny meldunek”, „Końcówka”, „Drzewo życia”, „Opowiadania Fantastyczne”. Autor biografii i książek popularnonaukowych. (zm. 25 marca 2009 r. w Rychłocicach)

Aleksander Ścibor-Rylski (herbu Ostoja), ur. 16 marca 1928 r. w Grudziądzu – polski pisarz, reżyser i scenarzysta filmowy (między innymi do filmów: „Popioły:, „Człowiek z marmuru”, „Człowiek z żelaza” oraz  serialu telewizyjnego „Lalka”). W czasie II wojny światowej żołnierz AK i Szarych Szeregów. Na podstawie jego książki „Pierścionek z końskiego włosia” powstał film w reżyserii Andrzeja Wajdy pt. „Pierścionek z orłem w koronie” (1992). (zm. 3 kwietnia 1983 r. w Warszawie)

Krzysztof Kąkolewski, ur. 16 marca 1930 r. w Warszawie – polski publicysta, reporter, autor scenariuszy filmowych, opowiadań i powieści; przedstawiciel literatury faktu, znany z poruszania tematów bulwersujących i kontrowersyjnych. Zadebiutował w wieku 16 lat opowiadaniem szkolnym. W wieku 19 lat rozpoczął pracę w redakcji „Pokolenia”. Współpracował też z „Sztandarem Młodych”, „Kulturą”, „Literaturą”, „Kurierem Polskim” i tygodnikiem „Świat”. Jego najbardziej znane dzieła to wywiad rzeka z Melchiorem Wańkowiczem „Wańkowicz krzepi” (1973), „Co u pana słychać?”(1975) – rozmowy ze zbrodniarzami hitlerowskimi, oraz „Jak umierają nieśmiertelni” (1972), sprawa głośnego morderstwa żony Romana Polańskiego. Napisał również kilka powieści: „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”, „W złą godzinę”, „Notatka”, wydał zbiory opowiadań: „Sześciu niewidzialnych”, „Lato bez wakacji”, „Najpiękniejsze i najskromniejsze”. Jest autorem szkiców, zbiorów reportaży i miniatur oraz tekstów z gatunku dziennikarstwa śledczego. Laureat wielu nagród i odznaczeń, miedzy innymi: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medal Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce (1981) oraz Medal Pamięci ks. Jerzego Popiełuszki (2004). (zm. 24 maja 2015 r. w Warszawie)

Lech Konopiński, ur. 16 marca 1931 r. w Poznaniu – polski poeta, satyryk, autor utworów dla dzieci i młodzieży oraz widowisk telewizyjnych. Debiutował w 1954 r. na łamach tygodnika „Szpilki” jako satyryk. Pierwszy tom wierszy  „Akcje i reakcje”  wydał w 1960 r. z ilustracjami Jacka Fedorowicza.  Stworzył około 600 tekstów piosenek między innymi dla Eleni, Jerzego Grunwalda, Krzysztofa Krawczyka i Anny Jantar. Inne jego dzieła to: „Bajeczne historie”, „Co pełza i hasa po polach i lasach”, „Zwierzątka i zwierzęta na sześciu kontynentach”, „Od bieguna do bieguna”, „Konopiński dzieciom”, „Tutaj hasa nasza klasa” i wiele innych. W 2004 r. otrzymał Order Uśmiechu, a w 2009 r. Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Alice Hoffman, ur. 16 marca 1952 r. w Nowym Jorku – amerykańska pisarka, autorka ponad trzydzieści książek. Trzy z nich: „Totalna magia”, „Król rzeki” oraz „Akwamaryna” zostały zekranizowane.

17 marca

Bruno Winawer, ur. 17 marca 1883 r. w Opolu Lubelskim – polski pisarz pochodzenia żydowskiego, komediopisarz, prozaik, felietonista. Autor popularnych komedii obyczajowych, często związanych z tematyką naukową, licznych felietonów popularnonaukowych i literackich oraz powieści fantastycznonaukowych. Z wykształcenia fizyk i asystent laureata nagrody Nobla Pietera Zeemana na uniwersytecie w Amsterdamie. W 1941 trafił do getta warszawskiego, a później w wyniku donosu został aresztowany i wywieziony do obozu zagłady w Treblince, skąd udało mu się jednak wydostać. Najważniejsze jego dzieła to komedie: „Księga Hjoba: komedja nudna w 3 aktach”, „Roztwór Pytla”, „R. H. Inżynier”, „Znajomek z Fiesole” oraz powieści fantastycznonaukowe: „Doktor Przybram”, „Dług honorowy”. Opublikował tez kilka zbiorów felietonów. (zm. 11 kwietnia 1944 r. w Opolu Lubelskim)

Andrzej Włast (właściwie Gustaw Baumritter, pseud. art. Willy), ur. 17 marca 1895 r. w Łodzi – polski poeta pochodzenia żydowskiego, librecista i autor ponad 2000 piosenek. Zadebiutował w 1921 roku tomikiem wierszy „Serce tatuowane”. W okresie dwudziestolecia międzywojennego współpracował z licznymi teatrami i kabaretami: „Stańczyk”, „Qui pro Quo”, „Perski Oko”, „Morskie Oko”, „Wielka Operetka”, „Wielka Rewia”. Od 1926 roku dużo podróżował po świecie poznając nowe trendy w światowej rozrywce. W 1930 roku, z jego inicjatywy, odbył się konkurs na polski odpowiednik słowa szlagier – zwyciężyło określenie „przebój”.  Był autorem setek tekstów piosenek, kilkunastu librett operetkowych, dziesiątków pełnospektaklowych programów rewiowych, które sam reżyserował. W czasie II wojny trafił do getta warszawskiego, gdzie został zastrzelony przez Niemców. Najbardziej znane jego teksty piosenek to: „Całuję twoją dłoń, madame”, Walc François”, „Ja nie mam co na siebie włożyć”, „Ja się boję sama spać”, „Jesienne róże”, „Rebeka”, „Tango milonga”, „U cioci na imieninach”, „Warszawo ma”, „Przy kominku” i wiele innych. (zm. w 1942 r. lub 1943 r. w Warszawie)

Boris Polewoj (właściwie Boris Nikołajewicz Kampow), ur. 17 marca  1908 r. w Moskwie – rosyjski pisarz i publicysta. Tworzył nowele i powieści utrzymane w nurcie poetyki socrealizmu, głównie o tematyce wojennej. Najbardziej znana jego książka to „Opowieść o prawdziwym człowieku” (1946 r.) opowiadająca, losy radzieckiego lotnika Aleksieja Mariesjewa. W 1948 r. powieść została zekranizowana oraz powstała opera skomponowana przez Siergieja Prokofjewa. (zm. 12 lipca 1981 r. w Moskwie)

Siegfried Lenz, ur. 17 marca 1926 r. w Ełku – niemiecki pisarz, laureat Nagrody Goethego.  Dużą część swojej twórczości poświęcił  regionowi Mazur. Od 1951 zajął się wyłącznie twórczością literacką. Największym międzynarodowym sukcesem pisarza okazała się, później zekranizowana powieść „ Lekcja języka niemieckiego”. Powieść została przetłumaczona na 19 języków. Dotyczy moralnych konfliktów w nazistowskich Niemczech. Inne jego powieści to: „Muzeum ziemi ojczystej”, „Całe miasto mówi”, „Biuro rzeczy znalezionych”. Jest  również autorem  opowiadań, np.: „Statek latarnia”, „Łowca drwin”, „Najszczęśliwsza rodzina miesiąca i inne opowiadania” oraz dramatów „Twarz” i „Nikt nie jest winien”. (zm. 7 października 2014  r. w Hamburgu)

William Gibson, ur. 17 marca 1948 r. w Conway w stanie Karolina Południowa – amerykański pisarz science fiction, twórca cyberpunku. Był wizjonerem, który stworzył słowo „cyberprzestrzeń” i opisał koncepcję internetu i wirtualnej rzeczywistości na długo przed ich powstaniem. Jego książki to mieszanka przeróżnych folklorów, miejskich legend i wiedzy technicznej. Twórca licznych opowiadań, powieści, esejów, scenariuszy filmowych i telewizyjnych; między innymi jest autorem scenariuszy do filmów „Obcy 3” ) i „Johnny Mnemonic” oraz do dwóch odcinków serialu „Z Archiwum X”. Najważniejsze jego powieści to: „Neuromancer”, „Graf Zero” i „Mona Liza Turbo” należące do „Trylogii Ciąg” oraz „Trylogia San Francisco”  (zwana „Trylogią Mostu”). Wspólnie z Bruce’em Sterlingiem napisał „Maszynę różnicową”.

Peter Robinson, ur. 17 marca 1950 r. w Leeds – angielski pisarz, autor bestsellerowej serii powieści kryminalnych, których bohaterem jest inspektor Alan Banks. W 1987 r. opublikował pierwszą powieść o inspektorze Banksie „Gallows View”. Książka zdobyła dużą popularność, kolejne z serii stały się bestsellerami. Jest także autorem innych, niecyklicznych powieści kryminalnych oraz opowiadań. W Polsce ukazały się miedzy innymi: „Groby niewinnych”, „W czas posuchy”, „Podpalacz”, „Przyjaciółka Diabła”. Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród literackich.

18 marca

Manuel de Faria e Sousa, ur. 18 marca 1590 r. w Felgueira – portugalski historyk i poeta, tworzący zarówno w języku portugalskim, jak i hiszpańskim. Pracował jako dyplomata-  w latach 1631-1634 był na placówce w Rzymie, a później zamieszkał w Madrycie. Jego pierwszą ważną książką była „Epitome de las historias Portuguezas” (1628). Spotkała się ona z życzliwym przyjęciem, jednak zakwestionowała je Inkwizycja. Z tego powodu pisarz został czasowo uwięziony. Jego największym dziełem jest zamierzony na szeroką skalę, ale nieukończony cykl prac historycznych o działalności Portugalczyków we wszystkich częściach świata. Pośmiertnie ukazało się siedem części tego cyklu, w tym między innymi o działalności na terenie Europy, Azji i Afryki. Był również poetą – wydał tomik „Noches Caras” i czterotomowy cykl „Fuente de Aganipe”. (zm. 3 czerwca 1649 r. w Madrycie)

Madame de La Fayette (Marie-Madeleine Pioche de la Vergne, hrabina de La Fayette), ur. 18 marca 1634 r. w Paryżu – pisarka francuska okresu baroku, autorka „Księżnej de Clèves” – pierwszej francuskiej powieści psychologicznej poświęconej romansowi kobiety zamężnej. W wieku 16 lat została damą dworu królowej Anny Austriaczki, zyskując wykształcenie literackie. W 1655 r. poślubiła  starszego od niej o 18 lat François Motier, hrabiego de La Fayette.  W 1662 r. anonimowo wydała swój pierwszy utwór – opowiadanie „Księżna de Montpensier”.  Również anonimowo w 1678 r. po raz pierwszy wydana została jej najsłynniejsza książka „Księżna de Clèves”, której akcja toczy się na na dworze Henryka II, na początku drugiej połowy XVI w. Książka nawiązuje do powstających w tej epoce powieści historycznych. Dzieło wpisuje się również w tzw. nurt préciosité – wykwintności. Zgodnie z nim powieść podejmuje problem miłości, związanych z nią relacji i dylematów etycznych. Główni bohaterowie natomiast reprezentują archetyp miłości doskonałej i cechuje ich: uroda, inteligencja, doskonałe maniery, zdolność do poświęcenia własnych uczuć w imię zasad wyższych. Uczucie łączące tytułową bohaterkę z księciem, jako niespełnione wskutek moralnego obowiązku i jedynie platoniczne – staje się wzorem miłości wykwintnej. Anonimowe bądź pod obcym nazwiskiem publikowanie jej utworów sprawiło, iż paryski „Mercure Galant” w jej nekrologu zamieścił znamienną uwagę: „Utrzymują, że miała udział w niektórych utworach czytanych przez publiczność z przyjemnością i zachwytem” (zm. 26 maja 1693 r. w Paryżu)

Stéphane Mallarmé (właśc. Étienne Mallarmé), ur. 18 marca 1842 r. w Paryżu – francuski poeta, teoretyk sztuki i krytyk literacki uważany za najwybitniejszego przedstawiciela XIX-wiecznego symbolizmu. Uznaje się go za prekursora liryki współczesnej, jednego z najbardziej nowatorskich twórców literatury XIX w. Niektóre źródła zaliczają Mallarmégo do grona tzw. „poetów przeklętych”. Jego wiersze wyzbyte są moralizatorstwa, ich świat jest przestrzenią pozbawioną Boga, rządzącą się relatywizmem poznawczym. Poeta traktuje sztukę jako religię zastępczą. Głównym postulatem jego nihilistycznej koncepcji poezji jest uwolnienie słowa; nadanie mu autonomicznego znaczenia; skonstruowanie wiersza, którego każde słowo miałoby oddzielne znaczenie. Najważniejszymi jego dziełami są poematy: „Herodiada” , „Popołudnie fauna” i „Rzut kośćmi”. Zasłynął również jako tłumacz liryki Edgara Allana Poego na prozę poetycką. (zm. 9 września 1898 r. w Vulaines-sur-Seine, koło Fontainebleau)

Abraham Morewski (pierwotnie Menakier), ur. 18 marca 1886 r. w Wilnie – polski aktor, reżyser, pisarz, tłumacz i działacz kultury żydowskiego pochodzenia. Swą karierę aktorską rozpoczął występami w objazdowych teatrach. Na początku XX wieku grał w teatrach rosyjskich, a w okresie międzywojennym występował w teatrach warszawskich. Podczas II wojny światowej uciekł do Związku Radzieckiego. W 1956 r. osiadł w Warszawie, gdzie związał się z Państwowym Teatrem Żydowskim. Opublikował cztery tomu pamiętników „Tam i z powrotem”. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 3 października 1964 r. w Warszawie)

John Updike, ur. 18 marca 1932 r. w Reading – amerykański pisarz i poeta. Tematem jego książek było zazwyczaj życie przedstawicieli amerykańskiej protestanckiej klasy średniej z małego miasteczka. Najbardziej znane  jego dzieła  to seria o Króliku (bohaterem jest Harry „Rabbit” Angstrom, przeciętny Amerykanin, którego życie obserwujemy na przestrzeni kilku dekad na tle zmian w USA). Dwie książki z tego cyklu: „Królik odpoczywa” i „Jesteś bogaty, Króliku”  zostały uhonorowane Nagrodą Pulitzera. Updike opublikował 21 powieści, wiele zbiorów opowiadań i poezji oraz książek dla dzieci. Powieść „Czarownice z Eastwick „(1984), doczekała się ekranizacji (1987).  Poza Pulitzerem otrzymał kilka innych nagród literackich oraz został odznaczony Narodowym Medalem Sztuki . (zm. 27 stycznia 2009 w Beverly Farms, Massachusetts)

19 marca

Józef Korzeniowski, ur. 19 marca 1797 r.  w Brodach (dawniej Lubicz, miasto na Ukrainie) – polski poeta, powieściopisarz, nowelista i dramaturg. Uważany za czołowego twórcę dramatu romantycznego, najwybitniejszego przedstawiciela powieści biedermeierowskiej oraz prekursora realizmu społecznego oraz powieści psychologicznej, a także ojca pozytywistycznej nowelistyki. Obok Aleksandra Fredry  najznakomitszy komediopisarz epoki romantyzmu. Zaczął pisać już w  wieku szkolnym. W początkowym okresie przejawiał cechy twórcy romantycznego. Inspirował się  głównie niemieckim okresem burzy i naporu. W swych utworach koncentrował się wokół problematyki krzywdy i zemsty, ironii losu oraz romantycznego buntu, czego przykładem jest jeden z najsłynniejszych jego dramatów „Karpaccy górale” (1840), na podstawie którego w 1915 r. nakręcono film pod tym samym tytułem. W późniejszym okresie Korzeniowski poruszał tematykę problemów moralnych i społecznych dziewiętnastowiecznej szlachty. Inne utwory sceniczne to „Pośredniczka”, „Qui pro quo”, „Dwaj mężowie”, „Dymitr i Maria”, „Majster i czeladnik”. Pierwszą jego powieścią był  „Spekulant” (1845), co zapoczątkowało porzucenie teatru na rzecz prozy realistycznej. Kolejnymi powieściami były „Kollokacja”, „Krewni” – czterotomowa powieść, doceniona miedzy innymi przez Elizę Orzeszkową oraz „Garbaty”. Wydał również 24 krótszych form – powiastek, szkiców, opowiadań i nowel. (zm. 17 września 1863 r. w Dreźnie)

Edward Lubowski (pseudonim Krut-Bolej), ur. 19 marca 1837 r. w Krakowie – polski dramatopisarz, przedstawiciel nurtu pozytywistycznego.  Pisał głównie komedie i farsy. Inspirował się twórczością Moliera, Aleksandra Dumasa syna, Ibsena, Zoli. Najważniejsze jego sztuki to: „Pewność siebie” (1858), „Kariery” (1862), „Żony uczonych” (1866), „Ubodzy w salonie” (1867), „Gonitwy” (1874), „Przesądy” (1876), „My się kochamy” (1887), „Monsieur Blaise” (1892), „Światowe rozrywki” (1899) „Pogodzeni z losem” (1876), „Nie wszystko złoto…” (1901), „Bawidełko” (1891), „ Królewicz” (1895) i „Sąd honorowy” (1876). Był także autorem komedii o tematyce społecznej i obyczajowej: „Nietoperze”(1878) oraz „Jacuś” (1884). Był recenzentem teatralnym  „Bluszczu”, „Tygodnika Ilustrowanego”, „Biblioteki warszawskiej”, „Kuriera Warszawskiego”. Napisał również wiele artykułów z innych dziedzin, zwłaszcza z zakresu historii. Tłumaczył Szekspira, pisał powieści o tematyce mu współczesnej. Spisał także swoje wspomnienia. 2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 17 maja 1923 r. w Warszawie)

Minna Canth (właśc. Ulrika Wilhelmina Johnsson), ur. 19 marca 1844 r. w Tampere – fińska pisarka dramatyczna i feministka. Jedna z pionierek współczesnego teatru fińskiego. Rozpoczęła działalność literacką w dojrzałym wieku, jako wdowa wychowująca siedmioro dzieci. Jej utwory dotyczą głównie praw kobiet. Jej najważniejsze sztuki to „Żona robotnika” – opisująca cierpienie żony alkoholika, który przepija wszystkie pieniądze i „Anna Liisa” – ukazująca losy 15-letniej dziewczyny w ciąży, która dokonuje aborcji. (zm. 12 maja 1897 r. w Kuopio)

Wanda Kragen, ur. 19 marca 1893 r. w Krakowie – Polska tłumaczka, prozaik i poetka. W latach 1929-1934 publikowała recenzje teatralne i literackie w „Nowym Dzienniku”. Tłumaczyła teksty literackie z niemieckiego, angielskiego i francuskiego. Po II wojnie światowej współpracowała z „Przekrojem”, „Dziennikiem Polskim”, „Życiem Literackim”, „Tygodnikiem Powszechnym”.  Za przekłady na język angielski otrzymała w 1976 nagrodę polskiego PEN Clubu.  Autorka tomiku wierszy „Poza rzeczywistością”, powieści „Pamiętnik Marii”, oraz reportażu „Dymy nad Azją”. W 1972 została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. (zm. 27 lutego 1982 r. w Krakowie)

Jerzy Jurandot (właściwie Jerzy Glejgewicht), polski poeta, dramaturg, satyryk i autor tekstów piosenek. Mąż Stefanii Grodzieńskiej. Zadebiutował w 1929 roku, a w latach trzydziestych zyskał popularność. Pisał dla teatrzyków literackich, takich jak „Cyrulik warszawski”,” Morskie Oko”, „Banda”, „Małe Qui Pro Quo”. Napisał też dialogi filmowe, np. do filmów: „Ada! To nie wypada!”, „Manewry miłosne”  czy „Pani minister tańczy”. Od 1940 r. był dyrektorem artystycznym i literackim w Teatrze „Melody Palace” przy ul. Rymarskiej 12, a od czerwca 1942 w „Teatrze Femina” przy ul. Leszno 35. W czasie akcji wysiedleńczej z getta warszawskiego do Treblinki ukrywał się.  Po II wojnie światowej był dyrektorem Rozgłośni Polskiego Radia w Lublinie, później przez wiele lat był kierownikiem Teatru Satyrycznego „Syrena” w Łodzi.  Pisał sztuki teatralne np.: „Trzeci dzwonek”, „Takie czasy”, „Rachunek nieprawdopodobieństwa” oraz wspomnienia. Autor tekstów bardzo wielu piosenek, miedzy innymi: „Ada to nie wypada”, „Już nie mogę dłużej kryć”, „Nie kochać w taką noc to grzech”, „O jednej Wiśniewskiej”, „Walczyk Warszawy”, „Wio, koniku”. (zm. 16 sierpnia 1979 r. w Warszawie)

Irving Wallace, ur. 19 marca 1916 r. w Chicago – amerykański pisarz i scenarzysta; autor tłumaczonych na kilkanaście języków powieści obyczajowych  i thrillerów. W swojej twórczości lubił poruszać tematy kontrowersyjne, związane z seksem, pornografią, religią i wolnością słowa. Karierę pisarską rozpoczął w wieku 15 lat jako dziennikarz. W latach 1948 – 1958 pisał scenariusze do hollywoodzkich filmów. Literacko debiutował w 1959 roku powieścią „The Chapman Report” zekranizowaną w przez George’a Cukora. Inne jego książki to „Nagroda”, „Zaginiona Ewangelia”, „Cud”. (zm. 29 czerwca 1990 r. w Los Angeles)

Philip Roth, ur. 19 marca 1933 r. w Newark – amerykański pisarz żydowskiego pochodzenia. W 1959 r. opublikował swą pierwszą powieść „Goodbye, Columbus”, za którą otrzymał prestiżową National Book Award. Światową sławę przyniosła mu skandalizująca powieść „Kompleks Portnoya” (1969), której akcja toczy się w środowisku amerykańskich Żydów. Powieść ma formę monologu tytułowego bohatera, Alexa Portnoya, podczas seansu u psychoanalityka; zawiera wiele opisów fantazji seksualnych.  Jego najbardziej znane powieści to: „Operacja Shylock”, „Teatr Sabata”, „Amerykańska sielanka”( w 1998 roku powieść otrzymała Nagrodę Pulitzera). Bohaterem wielu jego powieści jest Natan Zuckerman, uważany za literackie alter ego pisarza. W maju 2011 r. pisarz otrzymał  Międzynarodową Nagrodę Bookera

Elżbieta Dzikowska, ur. 19 marca 1937 r. w Międzyrzecu Podlaskim – historyk sztuki, sinolog, podróżniczka, reżyser i operator filmów dokumentalnych, autorka wielu książek, programów telewizyjnych, audycji radiowych, artykułów publicystycznych, a także wystaw sztuki współczesnej. Wraz z partnerem Tonym Halikiem, zrealizowała około 300 filmów dokumentalnych ze wszystkich kontynentów dla Telewizji Polskiej oraz prowadziła popularny podróżniczy program telewizyjny „Pieprz i wanilia”. Razem z Tonym Halikiem odbyli wiele wspólnych podróży do prawie wszystkich krajów Ameryki Łacińskiej, Europy, 27 stanów USA, jak również do: Chin, Australii, Nowej Zelandii, Tajlandii, Indii, Sri Lanki, Rosji, na Tahiti, Hawaje, Galapagos, Wyspę Wielkanocną, do Kenii, Tanzanii, Maroka, Libii, Egiptu.  Po śmierci Tony’ego Halika w 1998 r. zajęła się popularyzacją ciekawych miejsc w Polsce realizując krajoznawcze programy telewizyjne z cyklu „Groch i kapusta”  i tworząc cykl książek „Groch i kapusta, czyli podróżuj po Polsce!”. Jest także autorką książek „Niełatwo być Indianinem”, „Tropem złota”, „Polacy w sztuce świata”, „Uśmiech świata”, „Mongolia”, „Norwegia”, „Moje Bieszczady”, „Tam, gdzie byłam”, „Biżuteria świata” i wiele innych. Jest laureatką wielu nagród i odznaczeń, miedzy innymi: „Wiktor” (1986), „Złoty Ekran”, „Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski”(1998), „Order Orła Azteckiego” (Meksyk), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010).

Kirsten Boie, ur. 19 marca 1950 r. w Hamburgu – niemiecka pisarka książek dla dzieci. Pracowała w szkolnictwie, a po adopcji pierwszego dziecka (wraz z mężem łącznie adoptowała dwoje dzieci) zajęła się pisarstwem. Jej pierwsza książka „Paule ist ein Glücksgriff” ukazała się w 1985 r. i natychmiast odniosła sukces na rynku wydawniczym. Serie swoich książek poświęca historiom Leny (dziewczynki w szkole podstawowej), Juli (chłopcowi w wieku przedszkolnym) albo innym fantazyjnym postaciom. Napisała ponad 80 książek. W latach 2000, 2002 i 2004 była nominowana do Nagrody Hansa Christiana Andersena za całokształt twórczości.

20 marca

Owidiusz (Publius Ovidius Naso), ur. 20 marca 43 r. p.n.e. w Sulmo – jeden z najwybitniejszych elegików rzymskich, najbardziej utalentowany poeta epoki Augusta, Zrezygnował z kariery urzędniczej i poświęcił się pisarstwu. Najbardziej znany jest z utworów o tematyce miłosnej: „Ars amatoria” („Sztuka kochania”)  poemat o praktycznych aspektach miłości w trzech księgach: pierwsza – jak dziewczę oczarować, druga – jak pielęgnować miłość, trzecia – dla kobiet, jak dbać o mężczyznę, by związek był szczęśliwy, „Amore” („ Pieśni miłosne”) i poematu epickiego „Metamorfozy” – złożony z piętnastu ksiąg poemat epicki przedstawiający za pomocą wątków mitologii greckiej i rzymskiej stworzenie i historię świata.. Utwór „Sztuka kochani” trafił w 1564 r. do indeksu ksiąg zakazanych. W 8 roku n.e. poeta został zmuszony do przerwania pracy i opuszczenia Rzymu w wyniku decyzji Augusta skazującej go na bezterminową relegację do Tomis nad Morzem Czarnym. Przyczyna zesłania do dziś nie została wyjaśniona. Oderwany od wszystkiego, co wcześniej stanowiło sens i treść jego życia, pozbawiony dostępu do książek i możliwości wymiany myśli z ludźmi kultury, sztuki oraz nauki, z dala od przyjaciół i żony, załamany psychicznie, nękany też chorobami, starzejący się poeta nie przestał tworzyć. Napisał tam  dwa zbiory elegii wygnańczych „Tristia” („Żale”) oraz  „Listy znad Morza Czarnego”.  Z tamtych czasów zachował się również elegijny poemat „ Ibis”. Owidiusz zmarł w Tomis. Pochowany został z najwyższymi honorami za murami miejskimi. (zm. 17 lub 18  r. n.e. w Tomis)

Henryk Ibsen (Henrik Johan Ibsen), ur. 20 marca 1828 r. w Skien – dramatopisarz norweski. W wieku 15 lat przeniósł się do Grimstad, gdzie pracował jako pomocnik aptekarski. Mieszkał tam 6 lat i w tym czasie podjął pierwsze próby literackie. W wieku 18 lat został ojcem nieślubnego dziecka ze służącą, jednak nie utrzymywał z nim kontaktu. W 1850 r. pod pseudonimem Brynjolf Bjarme wydał swój pierwszy dramat „Katylina”. W tym samym roku przeniósł się do Christiani (ówczesna nazwa Oslo), gdzie rozpoczął studia medyczne. W tym czasie miał też miejsce jego debiut sceniczny – w teatrze „Christiania” wystawił jednoaktową sztukę o tematyce historycznej pt. „Grób Hunów”.  Następnie pisarz przeniósł się do Bergen, gdzie w latach 1851–1857 współtworzył wraz ze skrzypkiem Ole Bullem teatr „Det Norske Theater”. Na jego deskach odbyło się wiele premier sztuk Ibsena. Dla teatru w Bergen pisał między innymi dramaty liryczne: „Noc świętojańska” i „Uroczystość na Solhaugu” oraz dramaty historyczne: „Pani zamku Ostrot” i „Olaf Liljekrans”, „Rycerze Północy”, „Pretendenci do tronu”. W wielu utworach inspirowanych historią Norwegii pisarz wykorzystał dawne baśnie, sagi i wierzenia ludowe. W 1857 objął dyrekcję artystyczną teatru w Christianii, a w 1858 r. poślubił Zuzannę Thoresen. W 1864 r. wyemigrował z kraju z powodów finansowych oraz rozczarowania postawą Norwegii wobec Danii, która została napadnięta przez Prusy. Porzucił wtedy tematykę narodową, skupiając się na bardziej uniwersalnych tematach. Poza krajem pozostawał przez 27 lat (Rzym, Kopenhaga, Paryż, Suez, Drezno, Monachium, Sztokholm). We Włoszech nastąpił literacki przełom dramaturga. Powstały tam  poematy dramatyczne: „Brand” (1866) i „Peer Gynt” (1867). Natomiast w Dreźnie napisał swoje najsłynniejsze dramaty” „Nora” (wystawiana pod tytułem „Dom lalki” i „Dzika kaczka”. Wiele dramatów napisanych po przełomie ukazuje sylwetki nieprzystosowanych do świata indywidualistów. W kolejnych latach  skupił się w swojej twórczości przede wszystkim na tematyce społeczno-obyczajowej – np. zakłamanie świata mieszczańskiego. Z tego okresu (1877–1882) pochodzą takie sztuki jak „Podpory społeczeństwa”, „Upiory” oraz „Wróg ludu”. W utworach tych elementy realizmu łączą się  z naturalizmem. W ostatnim okresie twórczości Ibsena (1884–1906) pojawiają się często elementy symbolizmu. Cechą charakterystyczną jego twórczości są głębokie portrety psychologiczne postaci oraz mistrzostwo w budowaniu dialogu. W 1891r. Ibsen powrócił do Norwegii, już jako znany i ceniony pisarz. Jego sztuki zaczęto grywać w całej Europie, zaś problemy, które poruszały, wywoływały burzliwą debatę w norweskim społeczeństwie. Ostatnie lata życia  spędził w Christianii. (zm. 23 maja 1906 r. w Christianii)

Yukio Kudō, ur. 20 marca 1925 r.  w Dalian w Chinach – japoński poeta, romanista, polonista, profesor Akademii Sztuk Pięknych Tama w Tokio. W latach 1967-1974 pracował jako lektor języka japońskiego w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1995 r. prezydent Lech Wałęsa uhonorował go Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. W 1999 r. otrzymał Nagrodę Literacką Yomiuri za przetłumaczenie całości dzieł literackich Bruno Schulza na język japoński. Ponadto przetłumaczył wiele dzieł literatury polskiej:  Witolda Gombrowicza, Singera, Szymborskiej i Miłosza. Jest autorem wielu książek o Polsce: „Siedem lat w Warszawie”, „Opowieść o Warszawie”, „Moja literatura polska. Opowieść o duszy, z której narodzi się rewolucja Solidarności”, „Krowa z siodłem. Prywatny pogląd o Polsce”. (zm. 5 lipca 2008 r. w Tokio)

Lois Lowry, ur. 20 marca 1937 r. w Honolulu – amerykańska autorka książek dla dzieci i młodzieży. Najsłynniejsze z nich to „Dawca”, „Skrawki błękitu”, „Posłaniec” i „Syn” należące do cyklu „Kwartet Dawcy”, seria książek o Anastazji oraz seria o Samie. Dwukrotnie zdobyła medal Johna Newbery: w 1990 r. za powieść „Number the Stars” oraz w 1993 r. za powieść „Dawca”.

John Grogan, ur. 20 marca 1957 r. w Detroit – amerykański dziennikarz i pisarz. Autor książek „Marley i ja” oraz „Najdłuższa podróż do domu”. W 2008 r. powstał film komediowy „Marley i ja” , w którym główne role zagrali Owen Wilson i Jennifer Aniston.  Film jest wierną ekranizacją powieści Grogana. Opowiada historię nieznośnego psa Marleya i jego właścicieli Johna i Jenny.

Andrzej Pilipiuk, ur. 20 marca 1974 r. w Warszawie – polski pisarz fantastyki i publicysta. Najbardziej znany jest z cyklu opowiadań o przygodach Jakuba Wędrowycza – bohatera, którego autor określa jako „plugawego degenerata, bimbrownika i egzorcystę”. Debiutował w 1996 r. opowiadaniem „Hiena” opublikowanym w piśmie „Fenix”, w którym po raz pierwszy pojawiła się postać Jakuba Wędrowycza. Od tego czasu Pilipiuk napisał kilkadziesiąt innych opowiadań z tego cyklu, wydanych w kilku zbiorach. Innymi utworami Pilipiuka jest cykl o kuzynkach Kruszewskich, cykl o Michale Sędziwoju, alchemiku, cykl „Norweski dziennik” o przygodach Tomasza Paczenki, cykl „Oko Jelenia” oraz 19 tomów kontynuacji „Pana Samochodzika” napisanych w latach 1999-2005 pod pseudonimem Tomasz Olszakowski.  Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród literackich, w tym w 2002 r. nagrodę im. Janusza A. Zajdla za „Kuzynki”.

21 marca

Janina Macierzewska, ur. 21 marca 1908 r.  w Warszawie – powieściopisarka polska. Zadebiutowała w 1946 r. powieścią „Dom przy ul. Stalowej 24”. Napisała też  książki „Ludzie z Podwalnej”, „Każdy idzie swoją drogą”, „Tajemnica złotego pierścienia”. Jest autorką kilku powieści historycznych, między innymi „Prawo miecza i bogowie”, „Drogi wycięte mieczem”, „Czerwona wieża” i „Grodzisko nad Bobrem”. Współpracowała z Polskim Radiem. Od 1956 członek Związku Literatów Polskich. (zm. w 1998 r.)

Zdzisław Skowroński, ur. 21 marca 1909 r. w Samborze  (Ukraina) – polski pisarz, scenarzysta filmowy. W 1935 r. ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Uczestnik kampanii wrześniowej. Razem z Leonem Kruczkowskim i Józefem Słotwińskim kierował jenieckim teatrem w oflagu Grossborn, gdzie powstały jego pierwsze utwory dramatyczne. W latach (1955-63) kierownikiem literackim Teatru Klasycznego w Warszawie, a w latach 1964-69 kierownikiem literackim zespołu filmowego „Iluzjon”. Autor licznych sztuk scenicznych („Maturzyści”, „Kuglarze”, „W czepku urodzona”) i scenariuszy filmowych („Kapelusz pana Anatola”, „Historia żółtej ciżemki”, „Hrabina Cosel”) oraz dialogów do filmów. W 1974 r. wydano jego „Dramaty”. (zm. 30 października 1969 r. w Warszawie)

Krzysztof Varga, ur. 21 marca 1968 r.  w Warszawie – polski pisarz, krytyk literacki, dziennikarz. Urodził się jako syn Polki i Węgra. Zadebiutował  w 1992 r. zbiorem opowiadań „Pijany anioł na skrzyżowaniu ulic” . Jest także autorem tekstów większości piosenek na debiutanckiej płycie „Młodzi” zespołu Dr Misio. Trzykrotny finalista Nagrody Literackiej Nike: za „Tequilę” w 2002 r. , za  „Nagrobek z lastryko”  w 2008  oraz za „Gulasz z turula”  w 2009 r. W 2014 został odznaczony przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

22 marca

Jan Meysztowicz, ur. 22 marca 1910 r. w Rohoźnicy na Białorusi – polski prawnik, członek Trybunału Stanu, prozaik oraz tłumacz literatury anglosaskiej. W latach 1939–1945 służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w szeregach strzelców podhalańskich. Walczył w bitwie o Narwik (1940). W latach 1945–1946 był konsulem w Dublinie. Od 1946 r. przebywał w Warszawie. Był redaktorem tygodnika w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, oraz redaktorem tygodnika „Za i przeciw”. W 1988 r. otrzymał nagrodę miasta Warszawy. Był autorem wielu książek historycznych, między innymi: „Husaria pod Kircholmem 1605”, „Pod Cecorą i Chocimiem 1620–1621”, „Polacy w bitwie o Narwik 1940”, „Z walk Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Narwik 1940”. (zm. 7 lutego 1997 r. w Warszawie)

Vera Henriksen, ur. 22 marca 1927 r. w Oslo – norweska pisarka. W latach 1946-1963 przebywała w USA. Studiowała na Uniwersytecie Yale (architektura) i na Uniwersytecie Columbia (historia sztuki). Autorka sagi „Córka Wikingów”, na którą składają się „Srebrny młotek”, „Znak” i „Święty król”. Jest to powieść historyczna, której akcja rozgrywa się w jedenastowiecznej Skandynawii, w dramatycznych czasach chrystianizacji tych ziem. Uhonorowana licznymi norweskimi nagrodami literackimi, między innymi  Bokhandlerprisen oraz Mads Wiel Nygaards legat. (zm. 23 maja 2016 r. w  Lom w Norwegii)

Gert Nygårdshaug, ur. 22 marca 1946 r. w Tynset – norweski pisarz i poeta, znany przede wszystkim z serii kryminałów, których głównym bohaterem jest detektyw – amator  Fredric Drum. W Polsce seria ta, zatytułowana „Krew i Wino” wydana została pod pseudonimem Gert Godeng. Pisał też opowiadania, wiersze oraz książki dla dzieci.

James Patterson, ur. 22 marca 1947 r. w Newburgh w stanie Nowy Jork – amerykański pisarz, autor thrillerów i powieści kryminalnych, należący do najpopularniejszych autorów amerykańskich. Sławę przyniósł mu wydany w 1993 roku thriller „Along Came the Spider” zekranizowany jako „W sieci pająka”  z Morganem Freemanem w roli głównej. Po raz pierwszy pojawił się stworzony przez Pattersona bohater – Alex Cross (czarnoskóry policjant i psycholog, były agent FBI). Później powstał kolejny fim z tym bohaterem – również zagranym przez Freemana pt: „Kolekcjoner”. Inne cykle wydanicze to „Kobiecy Klub Zbrodni”, „Michael Bennett”, „Agencja Private &Jack Morgan”. Jest również współautorem powieści dla młodzieży, np. „Gimnazjum. Najgorsze lata mojego życia”, „Czarownica” oraz „Dar”. Ma w swoim dorobku około 100 książek. Jego powieści zostały wydane w nakładzie ponad 220 mln egzemplarzy na całym świecie. Jest laureatem Nagrody im. Edgara Allana Poe.

Bogusław Wołoszański, ur. 22 marca 1950 r. w Piotrkowie Trybunalskim – dziennikarz, prawnik i popularyzator historii, autor wielu książek o tematyce historycznej. Pomysłodawca oraz autor kultowego programu telewizyjnego i radiowego „Sensacje XX wieku”. Ukończył studia prawnicze i dziennikarskie. W latach 70-tych rozpoczął współpracę   z Telewizją Polską. Prowadził program „Telewizyjny Ekran Młodych”, a później „Encyklopedia II wojny światowej”, „Łowcy historii”, „Przewodnik historyczny Bogusława Wołoszańskiego”, „Skarby III Rzeszy”, „Tajna historia XX wieku”, „Teatr historii”. Najbardziej znany jest jednak z „Sensacji XX wieku”, które emitowane były w TVP1 od września 1983 do sierpnia 2005 i ponownie od 12 kwietnia 2015 roku. Wołoszański ukazywał w nim mało znane fakty, głównie z historii II wojny światowej. Ukazało się ok. 1000 odcinków. W latach 2000−2001 powstała też radiowa wersja tego programu na antenie Radia Zet. W 2006 rozpoczął prace nad scenariuszem do ekranizacji swojej książki „Twierdza szyfrów”. Powstał 13-odcinkowy serial „Tajemnica Twierdzy Szyfrów”, wyemitowany w 2007 na antenie TVP1. Opublikował wiele książek historycznych, między innymi „Sensacje XX wieku”, „Encyklopedia II wojny światowej”, „Tajna wojna Hitlera”, „Tajna wojna Stalina”, „Testament Odessy”, „Tamten okrutny wiek”. Napisał też 3 powieści: „Twierdza szyfrów”, „Operacja Talos” i „Sieć – ostatni bastion SS”.

Jacek Kaczmarski, ur. 22 marca 1957 r. w Warszawie – polski poeta, prozaik, kompozytor, piosenkarz, twórca tekstów piosenek. Kojarzony z etosem pierwszej „Solidarności” oraz stanem wojennym, głos antykomunistycznej opozycji. Działalność artystyczną rozpoczął w połowie lat 70. Zadebiutował na „Warszawskim Jarmarku Piosenki” w 1976 roku, a w 1977 r. na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie zdobył nagrodę za utwór „Obława”.  W 1979 roku wraz z Przemysławem Gintrowskim i Zbigniewem Łapińskim przygotował program poetycki „Mury”. Utwór „Mury” stał się  hymnem rodzącej się „Solidarności” i antykomunistycznej opozycji. Po ogłoszeniu stanu wojennego przebywał na emigracji. Koncertował w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, RPA, Izraelu oraz w większości krajów Europy Zachodniej. W 1984 roku został członkiem Redakcji „Radia Wolna Europa” w Monachium z własnym programem „Kwadrans Jacka Kaczmarskiego”. Na emigracji powstały kolejne nowe zbiory poezji i albumy, a wśród nich: „Zbroja” (1982), „Przejście Polaków przez Morze Czerwone” (1983), „Mój Zodiak „(1985), „Kosmopolak” (1987), „Notatnik australijski” (1988), „Dzieci Hioba” (1989) oraz „Głupi Jasio” (1989). Wrócił do Polski w 1990 r. gdzie koncertował i wydawał płyty.  Napisał tez autobiograficzną powieść pt. „Autoportret z kanalią”. W roku 1995 r. ponownie wyjechał z kraju i osiedlił się w Australii. Przyjeżdżał jednak na koncerty i promocje kolejnych płyt. W Australii napisał kolejna książkę „Plaża dla psów” opisującą zwykłe życie mieszkańców tego kraju. Napisał również satyrę społeczno-polityczną „O aniołach innym razem” a także wraz ze swoją córką Patrycją-  książkę dla dzieci „Życie do góry nogami”. (zm. 10 kwietnia 2004 r. w Gdańsku)

23 marca

Zygmunt Miłkowski (pseudonim Teodor Tomasz Jeż), ur. 23 marca 1824  r. we wsi Saraceja nad Dniestrem – polski pisarz, publicysta i polityk niepodległościowy, powstańczy pułkownik. Jeden z najpłodniejszych pisarzy polskich. Był synem oficera napoleońskiego. Ukończył studia na Uniwersytecie w Kijowie. Wziął udział w latach 1848-1849 w powstaniu węgierskim podczas Wiosny Ludów w Legionie Polskim. W 1850 wyemigrował do Anglii, gdzie pracował jako robotnik w fabryce. Zaangażował się w politykę i został członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Uczestniczył w powstaniu styczniowym, po bitwie pod Kostangalią został aresztowany przez Rumunów oraz więziony przez Austriaków we Lwowie. W 1864-1866 w Belgradzie, a w latach 1866-1872 w Brukseli. W 1872 osiadł w Szwajcarii. Był jednym z założycieli Ligi Polskiej i Ligi Narodowej, z której wywodzi się Narodowa Demokracja.  Jako powieściopisarz debiutował utworem „Wasyl Hołub”, opublikowanym w 1858 w „Dzienniku Literackim”. Jest autorem  kilkudziesięciu powieści, w tym historycznych, np. „Historia o pra-pra-pra… wnuku i pra-pra-pra… dziadku”, „Szandor Kowacz”, „Za króla Olbrachta”, „Asan”, „Nad rzekami Babilonu”. W powieściach przejawiał zainteresowanie obyczajami i kulturą chłopską, zwłaszcza z terenu Ukrainy, ukazywał konflikty między szlachtą a chłopstwem, w których obciążał winą raczej szlachtę. Swoją działalność emisariusza i działacza niepodległościowego opisał w pamiętnikach „Od kolebki przez życie”, które zostały wydane pośmiertnie. (zm. 11 stycznia 1915 r. w Lozannie)

Roger Martin du Gard, ur. 23 marca 1881 r. w Neuilly-sur-Seine – pisarz francuski, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1937. Zasłynął głównie cyklem powieściowym „Rodzina Thibault” (1922–1940). W wieku 17 lat przeczytał „Wojnę i pokój” Tołstoja – książka wywarła na nim ogromne wrażenie i postanowił, że zostanie pisarzem. Pasję do nauki rozbudziły w nim studia w szkole dla archiwistów i bibliotekarzy. Podczas I wojny światowej służył w armii francuskiej na froncie zachodnim. Zdemobilizowany w 1919 r. pracował przez jakiś czas w teatrze, gdzie napisał farsę sceniczną „Testament ojca Leleu” (1920), będącą wnikliwym studium psychologicznym chłopskiej chciwości. W 1920 r. rozpoczął pracę nad swym największym dziełem – sagą powieściową „Rodzina Thibault”, która składała się z następujących tomów: „Szary zeszyt” (1922), „Pokuta” (1922), „Piękny czas” (1923), „Dzień przyjęć doktora Thibault” (1929), „Lato 1914″ (1936) oraz „Epilog” (1940). Jest to powieść realistyczna, zainspirowana twórczością Lwa Tołstoja. Podczas pracy nad sagą o rodzinie Thibault  pisał także inne utwory. W 1931 r. opublikował opowiadanie „Zwierzenie afrykańskie”, a w 1932 r. sztukę psychologiczną „Milczek”,  poświęconą problemowi homoseksualizmu . W 1933 r. wydał powieść obyczajową „Stara Francja”, w której złośliwie i cynicznie opisywał francuski katolicyzm. W 1937 r. otrzymał literacką Nagrodą Nobla za „siłę artystyczną i prawdę w przedstawieniu człowieka, a także najbardziej odczuwalnych problemów współczesnego życia”. (zm. 22 sierpnia 1958 r. w Paryżu)

Roman Pisarski, ur. 23 marca 1912 r. w Stanisławowie (obecna Ukraina) – polski pisarz, autor książek dla dzieci, nauczyciel. Pisał wiersze i opowiadania (najczęściej wierszem). Najważniejsze jego utwory to: „Podróże małe i duże”, „Opowieść o toruńskim pierniku”, „Opowieść o Lajkoniku”, „Wyrwidąb i Waligóra”, „W lesie”, „W zaczarowanym sklepie” i wiele innych. Jest autorem powieści „Wakacje w zoo” oraz sztuki teatralnej „Piernikarze z Torunia”. Najbardziej znane jest opowiadanie zainspirowane prawdziwą historią, która wydarzyła się we Włoszech w latach 50-tych XX w. pt.” Opsie, który jeździł koleją”.  Książka od wielu lat należy do kanonu lektur szkolnej w szkole podstawowej.  (zm. 10 lipca 1969 r. w Warszawie)

Jerzy Krzysztoń, ur. 23 marca 1931 r. w Lublinie – polski prozaik, dramaturg, reportażysta i tłumacz. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do Kazachstanu, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej i gdzie jako 11-latek stracił lewą rękę. W 1942 wraz z armią Andersa został ewakuowany do Iranu. W latach 1944–1947 przebywał w Indiach, a następnie w Ugandzie. W 1948 r. udało mu się wrócić do Polski.  Debiutował w 1949 r. opowiadaniem „Wspomnienia indyjski”, które weszło później w skład książki „Opowiadania indyjskie” (1953).  Inne zbiory opowiadań to: „Sekret i inne opowiadania” (1956), „Sandżu i Paweł” (1959), „Złote Gody” (1965), „Panna radosna” (1969) i „Cyrograf dojrzałości” (1975). W swej twórczości posługiwał się czarnym humorem, groteską i symbolizmem.  Pisał też reportaże, np. cykl relacji z jego pobytu w USA pt. „Skok do Eldorado”.  Najsłynniejsze jego powieści to „Wielbłąd na stepie” opisująca gehennę polskich zesłańców do Kazachstanu z perspektywy 13-letniego chłopca. Jest to powieść autobiograficzna. Jej kontynuacją jest „Krzyż Południa” , w której polscy zesłańcy z kresów wschodnich planując powrót do kraju przemierzają Persję, a stamtąd wyruszą na dalszą wędrówkę, do Afryki, Australii, Indii. W powieści „Obłęd”, której treścią jest historia człowieka chorego na schizofrenię możemy również odnaleźć wątki autobiograficzne – pisarz pod koniec życia cierpiał na chorobę psychiczną, co ostatecznie doprowadziło go do samobójczej śmierci. (zm. 16 maja 1982 r. w Warszawie)

Winston Groom, ur. 23 marca 1944 r. w Waszyngtonie – amerykański pisarz, najbardziej znany z powieści „Forrest Gump” (1986 r.). Książka została zekranizowana w 1994 r. przez Roberta Zemeckisa, a w role tytułowego bohatera wcielił się Tom Hanks. Film został uhonorowany Oskarem. Powstała również kontynuacja książki pt. „Gump i Spółka”. Inne jego książki to miedzy innymi: „W lepszych czasach” o wojnie w Wietnamie, „Kiedy umiera lato”, „Przed zachodem”.

Marek Oramus, ur. 23 marca 1952 r. w Sieprawiu pod Krakowem – polski pisarz fantastyki i publicysta. Ukończył studia na Politechnice Śląskiej, a następnie dziennikarskie studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1972 r. współpracował z „Tygodnikiem Studenckim Politechnik”, „itd.”, w którym był  zastępcą redaktora naczelnego,a w latach 1983-1986 z „Przeglądem Technicznym”, w którym prowadził dział recenzji.  Na łamach czasopism „Fenix” i „Nowa Fantastyka” publikował cykl felietonów „Piąte piwo”. Zadebiutował w 1972 r. na łamach „itd” humoreską „Paczka”, a jako pisarz science fiction opowiadaniem „Eutanazja” w 1975 r. Pierwszą książkę „Senni zwycięzcy” wydał w 1983 r. Jest ona zaliczana do nurtu fantastyki socjologicznej. Pisarz przedstawił w niej wizję zamkniętego, manipulowanego społeczeństwa, co odnosiło się do polskiej rzeczywistości lat 80. XX wieku.  Innymi powieściami Oramusa są: „Arsenał”, „Dzień drogi do Meorii”, „Trzeci najazd Marsjan”. W 2007 r. został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” .

Steven Saylor, ur. 23 marca 1956  r. w Teksasie – amerykański pisarz, autor kryminalnych powieści historycznych, twórca postaci Gordianusa Poszukiwacza – rzymskiego prywatnego detektywa z I w. p.n.e. Bohater często znajduje się w centrum politycznych konfliktów, a prowadząc śledztwa styka się z najpotężniejszymi ludźmi epoki np. Kleopatrą, Cyceronem, Juliuszem Cezarem.  Pierwszą książką z tego cyklu była „Rzymska krew” (1991), a kolejne to: „Ramiona Nemezis”, „Zagadka Katyliny”, „Werdykt Cezara”, „Złoczyńcy znad Nilu” i wiele innych.

Jan van Helsing (prawdziwe nazwisko Jan Udo Holey), ur. 23 marca 1967 r. w Dinkelsbühl – niemiecki autor książek o tematyce spiskowej i podróżnik. W 1993 r. wydał swą pierwszą książkę o tajnych stowarzyszeniach, która stała się bestsellerem – sprzedano ją w ponad 100 tys. egzemplarzy i przetłumaczono na osiem języków. W swoich książkach wyjaśnia istnienie globalnego terroryzmu. Jego teorie to połączenie fantastyki naukowej, ufologii, ezoteryzmu, nazistowskiego okultyzmu i teorii spiskowych. Przedstawia je w książkach : „Ręce precz od tej książki”, „Rozmowy ze śmiercią”, „Książka za milion! Euro”, „Tajne stowarzyszenia 3. Wojna wolnomularzy”, „Demaskatorzy”, „Dzieci Nowego Tysiąclecia”.

24 marca

Mariano José de Larra, ur. 24 marca 1809 r. w Madrycie – hiszpański pisarz i dziennikarz, jeden z głównych przedstawicieli romantyzmu hiszpańskiego. Opublikował w prasie ponad dwieście artykułów, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju eseistyki. Mając dziewiętnaście lat  zaczął wydawać comiesięczną broszurę  „Chochlik Satyryczny” wzorowanym na angielskim „The Spectator”.  Pod pseudonimem Chochlik za pomocą satyry krytykował  bieżącą sytuację społeczną i polityczną. W 1830 r. zajął się tłumaczeniem francuskich utworów scenicznych, a jednocześnie zaczął pisać własne sztuki. W 1831 r. odbyła się premiera jego sztuki, komedii „Nigdy więcej kontuaru”. W 1832 r. wrócił do dziennikarstwa i publikował artykuły satyryczne w piśmie „Biedny Gaduła”. Wyrażał w nich swe liberalne poglądy krytykując konserwatystów, władzę absolutna i karlizm.  Występował terz przeciw cenzurze, karze śmierci , a nawet  niepoprawnemu językowi. W roku 1834 ukazała się powieść historyczna „Paź Henryka Bolejącego”, a wcześniej tragedia „Macías”, która została zakazana przez cenzurę. W utworach tych można odnaleźć nawiązania do życia osobistego. W 1835 r. pisarz odbył podróż do Paryża, w którym poznał Wiktora Hugo i Aleksandra Dumasa.  (zm. 13 lutego 1837 r. w Madrycie)

William Morris, ur. 24 marca 1834 r. w Walthamstow – angielski malarz, rysownik, architekt, projektant, pisarz i poeta pochodzenia walijskiego. Wierzył w nastanie złotego wieku, kiedy przemysłowców zastąpią artyści, którzy wszystkim pracującym ofiarują szczęście i miłość Piękna. Uważał, że przemysłowa cywilizacja przynosi brzydotę. Zwrócił uwagę na znaczenie środowiska i konieczność polepszenia warunków życia robotników. Porzucił Londyn, żeby zamieszkać na wsi. Jako poeta znany jest z monumentalnego poematu „Raj ziemski”, który publikował partiami w latach 1868-1870. Składa się z 12 części opisanych nazwami miesięcy ,z których każda zawiera dwie opowieści. Przedstawiane w nich wątki pochodzą z mitologii greckiej i skandynawskiej. Morris fascynował się kulturą islandzką – tłumaczył i parafrazował islandzkie sagi i pieśni. Odbył nawet podróż na Islandię. (zm. 3 października 1896  r. w Kelmscott Manor)

Igor Newerly (właściwie Igor Abramow-Newerly), ur. 24 marca 1903 r. w Zwierzyńcu – wybitny prozaik, autor powieści i opowiadań, a także słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych.  Urodził się w rodzinie polsko- rosyjskiej. Studiował prawo na Uniwersytecie Kijowskim, z którego został relegowany za poglądy. Po założeniu kółka socjaldemokratycznego w Kijowie aresztowany i zesłany do Odessy, a za drukowanie i rozprowadzanie ulotek został skazany na zsyłkę. Udało mu się jednak uciec i dotrzeć ostatecznie do Warszawy.  Spotkał tam Janusza Korczaka i od 1925 rozpoczął w działalność w postępowym ruchu wychowawczym. W 1926 r. został sekretarzem Korczaka, a w 1932 r. przejął redakcję „Małego Przeglądu”, który redagował do 1939 r. Debiutował w 1932 na łamach prasy jako publicysta, pod nazwiskiem Jerzy Abramow.  W 1943 r. został aresztowany przez gestapo i do końca wojny przebywał w obozach koncentracyjnych na Majdanku, w Oświęcimiu, Oranienburgu i Bergen-Belsen.  W 1945 r. ponownie podjął działalność społeczno-wychowawczą. Pracował w Robotniczym Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, był redaktorem pisma dla młodzieży „Świat Przygód”.  Rozwinął tez działalność literacką. Najważniejsze jego książki to „Chłopiec z salskich stepów” – skierowana do młodzieży, oparta na wspomnieniach z niemieckich obozów koncentracyjnych, „Leśne Morze”, „Wzgórze Błękitnego Snu”, „Archipelag Ludzi Odzyskanych” oraz „Pamiątka z Celulozy”, na podstawie której nakręcono filmy „Celuloza” (1953) i „Pod gwiazdą frygijską” (1954) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.  Otrzymał wiele odznaczeń państwowych PRL, a także Tytuł i Medal „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. (zm. 19 października 1987 r. w Warszawie)

Dario Fo, ur. 24 marca 1926 r. w Sangiano – włoski satyryk, autor sztuk teatralnych, reżyser teatralny oraz kompozytor. W 1997 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Przewodnim tematem jego dzieł są idee komunizmu i anarchizmu. W swoich sztukach nawiązuje do komedii dell’arte. Zainteresowanie teatrem przejął po ojcu, który amatorsko zajmował się aktorstwem. W czasie II wojny światowej służył w oddziałach spadochronowych Włoskiej Republiki Socjalnej utworzonej przez Mussoliniego. Po wojnie powrócił do Mediolanu, aby studiować architekturę. Zaangażował się w ruch „piccoli teatri” (małych teatrów), w których zaczął prezentować swoje monologi. W roku 1950 rozpoczął pracę w firmie teatralnej należącej do Franca Parenti. W roku 1951 r. spotkał Frankę Rame, która stała się towarzyszką jego życia i twórczości (pobrali się w 1954 r.). Jej rodzina od pokoleń zajmowała się teatrem.  W tym samym roku wystąpił w sztuce radiowej „Cocorico” w  publicznej stacji RAI., gdzie wykonał 18 monologów, w których połączył historie biblijne z satyrą polityczną. Cenzura kościelna usunęła jego program z anteny.  W roku 1953 wyreżyserował sztukę „Palec w oko”, która bardzo podobała się publiczności lecz spotkała się z dezaprobatą Kościoła. W 1955 r. zaangażował się w produkcje filmu w Rzymie pisząc scenariusze. W 1959 r. powrócił do Mediolanu, gdzie współpracował z teatrami „Piccolo” i „Odeon”. W 1961 kilka jego sztuk wystawiono w Szwecji i w Polsce. Najbardziej znanym przedstawieniem stało się „Komiczne Misterium” , które wystawiono 5000 razy (czasami z powodu ogromnej ilości widzów wystawiane było na stadionie sportowym). Większość jego sztuk poruszało tematy polityczne i społeczne, krytykował w nich Kościół, zakaz aborcji, morderstwa polityczne, mafię, korupcję i konflikt żydowsko-arabski.  (zm. 13 października 2016 w Mediolanie)

25 marca

José de Espronceda, ur. 25 marca 1808 r. w Almendralejo – hiszpański poeta i dramaturg epoki romantyzmu. Był synem wojskowego. W latach 1821–1823 kształcił się w Madrycie. Jako piętnastolatek przyłączył się do tajnej organizacji politycznej i został aresztowany za działalność spiskową, skierowaną przeciwko królowi Ferdynandowi VII i skazany na uwięzienie w klasztorze. W 1827 r. uciekł do Portugalii, gdzie poznał Teresę Mancha, z która połączył go romans. Później wyjechał do Wielkiej Brytanii i Holandii. W 1830 planował przyłączyć się do powstania listopadowego w Polsce. Był autorem m.in. powieści poetyckiej „Student z Salamanki”, „Pieśni Kozaka”, „Pieśni pirata”. Inspirował się twórczością Byrona i Goethego. Uznawany za jednego z najwybitniejszych hiszpańskich twórców epoki. (zm. 23 maja 1842 r. w Madrycie)

Paul Scott, ur. 25 marca 1920 r. roku, w Southgate, koło Londynu – pisarz, poeta i dramaturg brytyjski. W 1940 r. został powołany do armii, a w 1943 roku posłano go jako oficera armii brytyjskiej do Indii. Indie, które poznał jako żołnierz stały się miłością jego życia i głównym tematem pisanych książek. W 1964 roku wrócił do Indii i zaczął pracę nad cyklem 4 powieści o Indiach: „Klejnot Korony”, „Dzień skorpiona”, „Wieże milczenia” i „Podział łupów”. Jest autorem również innych książek, między innymi „Rajskie ptaki” oraz „Ci, co pozostali”, za którą otrzymał Nagrodę Bookera na kilka miesięcy przed śmiercią. (zm. 1 marca 1978 r. w Londynie)

Joanna Kulmowa (właśc. Joanna Maria Kulma), ur. 25 marca 1928 r. w Łodzi – polska poetka, prozaik, autorka utworów scenicznych oraz książek dla dzieci i młodzieży, reżyser.  Studiowała  historię na Uniwersytecie Łódzkim, a następnie ukończyła studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej w Łodzi oraz reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. W kolejnych latach pracowała jako asystentka reżysera. W tym zakresie dość często współpracowała ze swoim mężem – Janem Kulmą. W 1955 r. objęła stanowisko redaktora działu teatralnego w wydawnictwie „Nasza Księgarnia”. Pod koniec lat 70. podjęła współpracę ze środowiskami opozycyjnymi, publikowała wiersze  w drugoobiegowym „Zapisie” i „Pulsie”. Po wprowadzeniu stanu wojennego zamieszczała swoje utwory w czasopismach podziemnych.  Jako poetka debiutowała w 1952 r. Opublikowała kilka tomów wierszy, między innymi „ Fatum na zakręcie” (1957), „Boże umieranie” (1962), „Cykuta i Jonasz, czyli nasza epoka”(1967), „Trefnisiem będąc”(1978), „Wiersze wybrane”(1988). Jej wiersze zawierają nie tylko lirykę i refleksję, ale także dowcip i groteskę. Jest także autorką utworów scenicznych, librett operowych, słuchowisk radiowych. Znaczącą część jej twórczości stanowią utwory adresowane do dzieci, między innymi tomiki wirszy „Śpiew lasu” (1967), „Wiersze dla Kai” (1970), „Zasypianki” (1972), „Krześlaki z rozwianą grzywą” (1978), „Niebo nad miastem” (1986), „Zagubione światełko” (1990). Poezja dla dzieci charakteryzuje się połączeniem humoru i głębokiego liryzmu, poetka stosuje eksperymenty słowne, odwołuje się do świata dziecięcych przeżyć i wyobraźni. Jako prozaik opublikowała  pełne poetyckiej fantazji, metaforyczne powieści „Wio, Leokadio” (1965) oraz „ Stacja „Nigdy w Życiu” (1967). W 1984 r. wydała tom „Serce jak złoty gołąb”, będący próbą stworzenia nowego typu baśni metaforycznej dla dzieci.  W 2000 r. otrzymała Order Uśmiechu. W 2008 r. otrzymała Nagrodę Literacka m.st. Warszawy w kategorii „Literatura dla dzieci i młodzieży” za zbiór wierszy „Kulmowa dzieciom”, a w  2013 za całokształt twórczości w kategorii „Warszawski Twórca”.  Została także odznaczona wysokimi odznaczeniami państwowymi : w 1998 r. otrzymała Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, w 2008 Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2012 Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski nadany „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej i artystycznej”.

Wiesław Myśliwski, ur. 25 marca 1932 r. w Dwikozach – prozaik, dramaturg, scenarzysta filmowy, redaktor. Dwukrotny laureat Nagrody Literackiej Nike. Studiował filologię polską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, którą ukończył w 1956 roku. Debiutował w 1955 roku recenzją powieści E. de Greff „Noc jest moim światłem”. W latach 1955-1976 pracował jako redaktor w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej w Warszawie. W latach 1975–1999 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Regiony”, w latach 1993-1999 także dwutygodnika kulturalnego „Sycyna”. W latach 1971–1983 był członkiem Związku Literatów Polskich. Jako pisarz debiutował w 1967 r. powieścią „Nagi sad”, która od razu przyniosła mu rozgłos. Największą popularność zyskał sobie dwiema książkami: „Kamień na kamieniu” (1984) i „Widnokrąg” (1996). Jest także autorem dramatów: „Złodziej”, „Klucznik”, „Drzewo” i „Requiem dla gospodyni”. Większość jego książek została zekranizowana, miedzy innymi przez Ryszarda Bera (film „Droga” i „Kamień na kamieniu” oraz „Przez dziewięć mostów” na podstawie powieści „Nagi sad”), Wojciecha Marczewskiego (film „Klucznik”) , Tadeusza Junaka („Pałac”), Kazimierza Dejmka, Izabelli Cywińskiej. Jego utwory poruszają tematykę  życia na wsi, moralną i egzystencjalną. Poza Nagrodą Nike ( w 1997 i 2007) otrzymał wiele innych nagród literackich. Najważniejsze z nich to : Nagroda prezesa Rady Ministrów II stopnia (1997), Nagroda Władysława Stanisława Reymonta (1997), Nagroda Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej (2011), Nagroda Literacka m.st. Warszawy 2014  – tytuł Warszawskiego Twórcy (2014). Otrzymał też odznaczenia: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1998), Order Ecce Homo (2004), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005) i Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2012)

26 marca

Alfred Edward Housman, Znany zazwyczaj jako AE Housman. ur. 26 marca 1859 r. w Bromsgrove – angielski filolog klasyczny i poeta. Autorem liryków elegijnych, których głównym tematem są śmierć i przemijanie. Wydał tom poezji „Chłopiec z Shropshire”. Na język polski utwory Housmana tłumaczył między innymi Stanisław Barańczak. (zm. 30 kwietnia 1936 r. w Cambridge)

Robert Frost, ur. 26 marca 1874 r. w San Francisco – amerykański poeta, uznawany za największego amerykańskiego poetę XX wieku. Czterokrotny laureat nagrody Pulitzera. Jego poezja cechuje się prostą formą, jest refleksyjno – filozoficzna, występują w niej motywy krajobrazu, wiejskiego życia i obyczajowości Nowej Anglii. W 1894 r. opublikował swój pierwszy wiersz w gazecie „The Independent”. W 1895 r. poślubił Elinor Miriam White. W 1912 r. wraz z rodziną wyjechał do Glasgow, a później osiedlił się w Beaconsfield pod Londynem.  W 1913 r. opublikował swój pierwszy tomik poezji „A Boy’s Will”. Wrócił do Ameryki w 1915 r.  i zakupił farmę w miejscowości Frankonia w stanie New Hampshire. Rozpoczął karierę pisarską oraz jako nauczyciel i wykładowca – w latach 1916 – 1938 wykładał język angielski w Amherst College. Do najwyżej cenionych utworów Frosta zalicza się między innymi „Śmierć najmity”, „Przystając pod lasem w śnieżny wieczór”, „Naprawianie muru”. W 1961 r. na inauguracji prezydenta Johna F. Kennedy’ego recytował swój wiersz „Dar bez reszty”. Otrzymał doktoraty honoris causa licznych uczelni amerykańskich, w tym Uniwersytetu Harvarda.  (zm. 29 stycznia 1963 r. w Bostonie)

Anna Kowalska, ur. 26 kwietnia 1903 r. we Lwowie – polska pisarka, nowelistka, autorka dziennika. W roku 1924 wyszła za mąż za swojego profesora – starszego o 10 lat Jerzego Kowalskiego, filologa klasycznego na lwowskim uniwersytecie. W okresie międzywojennym wiele podróżowali po Europie (Włochy, Francja, Szwajcaria i Niemcy). Po wybuchu wojny Kowalscy pozostali w sowieckim już Lwowie. W roku 1943 trafili do Warszawy, gdzie Kowalska włączyła się w życie konspiracyjne. Była w mieście podczas powstania warszawskiego. W 1945 osiadła z mężem we Wrocławiu.  Po śmierci męża w 1948 r. zaangażowała się w życie literackie i kulturalne Wrocławia. W latach 1947–1952 była współredaktorem kwartalnika „Zeszyty Wrocławskie”. W roku 1954 r. przeniosła się do Warszawy i zamieszkała z córką wraz z Marią Dąbrowską, z którą zaprzyjaźniła się w czasie wojny we Lwowie. Przyjaźń miedzy pisarkami przerodziła się w miłość (były biseksualne). Była autorką opowiadań i powieści historycznych i współczesnych. Początkowo pisała i publikowała wraz z mężem, Jerzym. Ich debiutem literackim była wydana w 1931 r. powieść „Catalina”. Pierwszą samodzielną i doceniona książką był tom „Opowiadania greckie” (1949). Polski PEN Club wyróżnił go Nagrodą im. Hemingwaya. Inne jej książki to „Na rogatce” – autobiograficzna powieść opisująca życie we Lwowie, „Wójt wolborski” – o Andrzeju Fryczu-Modrzewskim, „Safona” – opowieść fabularna o poetce greckiej i jej skomplikowanym życiu uczuciowym. Ważne miejsce w jej dorobku literackim zajmuje dziennik pisany od 1927 r. aż do śmierci. (zm. 7 marca 1969 r. w Warszawie)

Tennessee Williams (właśc. Thomas Lanier Williams III), ur. 26 marca 1911 r. w Columbus w stanie Missisipi – amerykański dramaturg, prozaik i poeta. Jeden z najważniejszych dramatopisarzy XX wieku. Pierwszą ważną sztuką w jego karierze była „Szklana menażeria”(1944), jednak prawdziwą sławę przyniósł „Tramwaj zwany pożądaniem” napisany i wystawiony na Broadwayu w 1947 r. W obsadzie znaleźli się: Marlon Brando, Jessica Tandy i Karl Malden.  W 1948 r. za sztukę ta otrzymał Nagrodę Pulitzera. W 1955 r. otrzymał drugiego Pulitzera za „Kotkę na gorącym blaszanym dachu”. Jego sztuki były wielokrotnie filmowane – najbardziej znane filmy to: „Tramwaj zwany pożądaniem” (z Marlonem Brando i Vivien Leigh), „Kotka na gorącym blaszanym dachu” (z Paulem Newmanem i Elizabeth Taylor), „Słodki ptak młodości” oraz „Noc iguany „(z Richardem Burtonem i Avą Gardner). (zm. 25 lutego 1983 r. w Nowym Jorku)

Wojciech Młynarski, ur. 26 marca 1941 r. w Warszawie – polski poeta, reżyser i wykonawca piosenki autorskiej, satyryk, artysta kabaretowy, autor tekstów piosenek i librett, tłumacz. Pierwsze wiersze pisał już w dzieciństwie, reżyserował także przedstawienia w których występował wraz z kuzynkami Na początku lat sześćdziesiątych, jeszcze jako student, zadebiutował w kabarecie i teatrze studenckiego klubu „Hybrydy”. W 1962 r. odbyła się premiera napisanego i wyreżyserowanego przez niego programu kabaretowego „Radosna gęba stabilizacji”. Rok później premierę miał kolejny program „Ludzie to kupią”. W połowie lat 60-tych nawiązał współpracę z kabaretami: „U Lopka”, „Dreszczowiec”, „Owca” i „Dudek”. W tym okresie powstały teksty przebojów: „W Polskę idziemy” i  „W co się bawić”. Jego utwory, mimo lekkie, humorystycznej formy poruszały realne problemy społeczne.  W latach 1964–1966 pracował również w Redakcji Rozrywki Telewizji Polskiej. Stworzył wtedy cykl „Porady sercowe”, dla którego napisał między innymi „Polską miłość” oraz „Niedzielę na Głównym”. Od końca lat sześćdziesiątych występował z autorskimi recitalami, między innymi: „W co się bawić”, „Szajba”, „Wieczór liryczny” i „Róbmy swoje”. Koncertował w kraju i za granicą, między innymi w RFN, Francji, Wielkiej Brytanii i we Włoszech oraz dla Polonii w USA i Kanadzie. W latach 70. zaczął pisać większe formy, zwłaszcza libretta operowe i musicalowe np. libretto do opery „Henryka VI na łowach” , „Lucyfer” i „Jadwiga, królowa Polski”. Wojciech Młynarski jest autorem  ponad 2000 tekstów piosenek. Pisał między innymi dla: Alibabek, Michała Bajora, Hanny Banaszak, Ewy Bem, Dwa Plus Jeden, Haliny Frąckowiak, Edyty Geppert, Anny German, Ireny Jarockiej, Kaliny Jędrusik, Krzysztofa Krawczyka, Grażyny Łobaszewskiej, Alicji Majewskiej, Krystyny Prońko, Łucji Prus, Maryli Rodowicz, Ireny Santor, Skaldów, i Zbigniewa Wodeckiego.  Napisał też kilka książek, w tym: „Róbmy swoje” (1984), „Jeszcze w zielone gramy” (1988), „Robię swoje” (1999), „Moje ulubione drzewo, czyli Młynarski obowiązkowo” (2007) oraz „Od oddechu do oddechu” (2017). Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród i odznaczeń, ważniejsze z nich to: Super Wiktor ’97 za całokształt twórczości (1998), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2000), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007), Złote Berło – nagroda Fundacji Kultury Polskiej (2008) oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011). (zm. 15 marca 2017 r. w Warszawie)

Erica Jong, ur. 26 marca 1942 r. w Nowym Jorku – amerykańska poetka, powieściopisarka, eseistka, przedstawicielka nurtu feministycznego w literaturze. Najbardziej znaną jej powieścią jest „Strach przed lataniem”  (1973), sprzedany w 12,5 mln egzemplarzy. W  swych powieściach porusza tematy seksualnego tabu,  nie stroni od śmiałych opisów erotycznych, jej twórczość cechuje ironiczne, ostre poczucie humoru.  Inne jej książki to miedzy innymi „Jak ocalić swoje życie”, „Babski blues”, „Skok Safony”, „Strach przed pięćdziesiątką”.

Patrick Süskind, ur. 26 marca 1949 r. w Ambach – niemiecki pisarz oraz autor scenariuszy. Jego najgłośniejsza powieść to „Pachnidło” (1985), której akcja toczy się w osiemnastowiecznej Francji i opisuje losy seryjnego mordercy, obdarzonego ponadprzeciętnym węchem, opętanego obsesją znalezienia idealnego zapachu. Powieść została zekranizowana w 2006 r. roku. Napisał również książki „Kontrabasista”, „Gołąb”, „Historia pana Sommera”, „Trzy historie i jedno rozważanie”, „Rossini”. Autor nie lubi poklasku, nie udziela wywiadów. Wielokrotnie odmawiał przyjęcia nagród literackich (Nagrody Gutenberga, Nagrody Tukana, Nagrody Literackiej FAZ).

Aida Amer, ur. 26 marca 1968 r. w Krakowie – polsko-palestyńska pisarka pisząca po polsku. Zadebiutowała w 2011 opowiadaniem „Igor i Igor” opublikowanym w antologii „Wbrew naturze”. W 2012 r. ukazała się jej powieść „Rantis”. Napisała też książkę dla dzieci „Opowieści spod oliwnego drzewa” (2014). Książka została nominowana do konkursu „Książka Roku 2014” – polskiej sekcji stowarzyszenia IBBY. W 2017 r. została wydana powieść „Kroniki z życia ptaków i ludzi”.

27 marca

Henri Murger, ur. 27 marca 1822 r. w Paryżu – pisarz francuski, autor powieści „Sceny z życia cyganerii”  z 1851 roku.  Książka składa się z luźno powiązanych ze sobą opowiadań, opisujących codzienność grupki młodych początkujących artystów, należących do tzw. bohemy paryskiej. Należał do niej również sam autor. Powieść ta zainspirowała między innymi Giacomo Pucciniego – twórcę opery „Cyganeria” z 1869 roku. (zm. 28 stycznia 1861 r. w Paryżu)

Heinrich Mann, ur. 27 marca 1871 r. w Lubece –  niemiecki pisarz, był starszym bratem pisarza Thomasa Manna. W 1905 roku opublikował powieść „Profesor Unrat” -karykaturę niemieckiego systemu kształcenia epoki rządów Wilhelma II. Na jej podstawie  Josef von Sternberg nakręcił w 1930 roku film „Błękitny anioł” z Marleną Dietrich.  Początkowo powieść nie spotkała się z zainteresowaniem. Sławę na cały świat przyniósł jej właśnie film. Do ważniejszych jego dzieł należą również: „W krainie pieczonych gołąbków”, „Boginie”, „Miasteczko”, trylogia „Cesarstwo”, a także zbiory esejów: „Władza i człowiek”, „Dyktatura rozumu”, „Siedem lat”, „Duch i czyn” oraz „Nienawiść”. (zm. 11 marca 1950  r. w Santa Monica w Kalifornii)

Lucyna Legut, ur. 27 marca 1926 r. w Suchej Beskidzkiej – polska aktorka teatralna, artystka malarka, pisarka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, słuchowisk radiowych oraz widowisk telewizyjnych i teatralnych. W latach 1956-1983 była aktorką Państwowego Teatru „Wybrzeże” w Gdańsku. Debiutowała jako pisarka w roku 1960 r. Napisała między innymi: „Całkiem zwariowane urodziny Piotrka oraz to i owo o Paluch-Rogalskiej”, „Czekając na dziurę w niebie”, „Miłość trzynastolatki”, „Świerszcze mają sklep z instrumentami”, „Strach się martwi” oraz „Nasza zmierzchowa mama”, za którą otrzymała nagrodę „Książka roku” (1980). Jest też dwukrotną Laureatką Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. (zm. 4 marca 2011 r. w Gdańsku)

 Krzysztof Pieczyński, ur. 27 marca 1957 r. w Opolu – polski aktor, poeta i pisarz; działacz społeczny. Po ukończeniu studiów związany był z Teatrem Powszechnym w Warszawie (1980 -86). W telewizji zadebiutował w serialu „Dom” w 1980 r. Zagrał w wielu filmach i serialach, a także w teatrze telewizji.  Opublikował kilka tomów poezji np. „Wiersze z aniołem”, „Sto snów jednej nocy”, „Ikony”. Jest autorem książek pisanych prozą: „Listy z Ameryki”, „Podgarbiony” i „Dom Wergiliusza”.  Laureat wielu nagród – głównie za swoją działalność aktorską.

Kevin J. Anderson, ur. 27 marca 1962 r. w Racine, stan Wisconsin – amerykański pisarz science fiction. Autor serii „Star Wars” („Gwiezdne Wojny”), „Z Archiwum X” praz napisanej wspólnie z Brianem Herbertem „Diuna”.  Powieść „Budowniczowie nieskończoności” napisana razem z Dougiem Beasonem była nominowana do nagrody Nebula w 1993 roku.

28 marca

Maksim Gorki (właściwie Aleksiej Maksimowicz Pieszkow), ur. 28 marca 1868 w Niżnym Nowogrodzie – rosyjski pisarz i publicysta. Uważany za inicjatora socrealizmu w literaturze rosyjskiej. Pochodził z ubogiej rodziny mieszczańskiej. Gdy miał 3 lata zmarł mu ojciec, gdy 11 lat – matka. Zmuszony został do podjęcia pracy zarobkowej. W środowisku studenckim zapoznał się z literaturą marksistowską i został aktywistą. W latach 1889-1917 pozostawał pod nieustannym nadzorem policji, oskarżany o wywrotową propagandę wśród robotników trafił trzykrotnie do więzienia.  W 1887 r. próbował popełnił samobójstwo. W latach 1895-98 pracował jako felietonista w gazetach prowincjonalnych, drukował też opowiadania w czasopismach stołecznych. W 1896 roku poślubił Jekatierinę Wołżinę, która poznał w redakcji „Samarskiej Gaziety”.  Miał z nią dwoje dzieci. W 1900 r. Gorki zawarł osobistą znajomość z Antonem Czechowem i Lwem Tołstojem. Od 1901 r. kierował działem literatury pięknej wydawnictwa „Znanije”.  Po kilku latach małżeństwo Gorkiego zaczęło się rozpadać, a od 1904 r. nową towarzyszką życia została aktorka i działaczka polityczna Maria Andrejewa. W styczniu 1905 za deklarację rewolucyjnych przekonań został aresztowany i po miesiącu zwolniony za kaucją. Brał udział w rewolucji burżuazyjnej 1905 r., wstąpił do Rosyjskiej Socjal-Demokratycznej Partii Robotniczej.  W 1906 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie miał zbierać fundusze na rewolucję. Nie mógł wrócić do kraju i do 1913 r. z powodów politycznych i zdrowotnych (chorował na gruźlicę) przebywał na Capri. Prowadził tam szkołę partyjną dla robotników,  w 1907 r. zaprzyjaźnił się z Leninem, którego poznał osobiście. W 1910  natomiast zaprzyjaźnił się z Feliksem Dzierżyńskim. Był  też redaktorem bolszewickich czasopism. Wybuch rewolucji bolszewickiej Gorki przyjął z dystansem, krytykował metody, starał się zmieniać nastawienie rewolucjonistów do inteligentów. Publikował antybolszewickie felietony, próbował ratować aresztowanych pisarzy. Popadł w konflikt z władzami państwowymi. W latach 1921–1924 mieszkał na emigracji w Niemczech, później do 1927 roku we Włoszech (Sorrento). W tym czasie władze uznały pisarstwo Gorkiego za wzorzec do naśladowania (realizm socjalistyczny) i zabiegały o jego powrót do kraju. Wrócił do Rosji w 1931 r. Debiutował w 1892 r. opowiadaniem „Makar Czudra”, opisującym tragiczną miłość dwojga młodych Cyganów. Rozgłos zyskał trzema tomami „Szkiców i opowiadań” (1898–1899), a także dramatami „Mieszczanie” (1901) i „Na dnie” (1902), w których krytykował drobnomieszczaństwo. W powieści „Foma Gordiejew” osądzał surowo burżuazję i inteligencję rosyjską z powodu jej konformizmu. Podobnie w dramtach „Letnicy” i „Barbarzyńcy”. Najbardziej znaną powieścią Gorkiego jest „Matka” poświęcona życiu robotników. Została zekranizowana w 1926, 1955 i w 1989 r. (zm. 18 czerwca 1936  r. w Moskwie)

Nelson Algren, ur. 28 marca 1909 r. w Detroit – pisarz amerykański.  Jego twórczość głównie odnosiła się do życia w dzielnicach zamieszkanych przez biednych Polaków. Jego powieści uznane zostały przez Amerykanów polskiego pochodzenia za antypolskie. Napisał 4 powieści i ponad 50 nowel, poezji, szkiców krytycznych i książek podróżniczych. Jego druga żona była Polką. W 1947 poznał w USA francuską pisarkę i filozofkę Simone de Beauvoir, uczuciowy związek z nią trwał 17 lat. Sławę przyniosła mu uważana za antypolską powieść „Człowiek o złotej ręce”, za którą w 1950 r. otrzymał National Book Award, bestseller. Została też sfilmowana w 1955 r. (zm. 9 maja 1981 r. w Sag Harbor N.Y.)

Bohumil Hrabal, ur. 28 marca 1914 r. w Brnie – czeski pisarz, uważany za znaczącego twórcę światowej literatury XX wieku. Według jego opowiadań powstało kilka filmów, z których najbardziej znane są „Pociągi pod specjalnym nadzorem” Jiříego Menzla (Oscar za najlepszy film nieanglojęzyczny). W swoich książkach zawarł obraz Pragi jako miejsca magicznego.  W latach 60. Hrabal był najpopularniejszym pisarzem w Czechosłowacji. Władze państwowe usiłowały go nakłonić do propagowania socjalizmu.  Najważniejsze jego książki to między innymi: „Zbyt głośna samotność”, „Postrzyżyny”, „Taka piękna żałoba”, „Legenda o pięknej Julci i inne opowiadania”, „Zaczarowany flet”, „Czuły barbarzyńca: teksty pedagogiczne”. (zm. 3 lutego 1997 r. w Pradze)

Mario Vargas Llosa (właśc. Jorge Mario Pedro Vargas Llosa Marqués de Vargas Llosa), ur. 28 marca 1936 r. w Arequipie – peruwiański pisarz, dziennikarz, myśliciel, polityk. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2010 r. Pierwszą jego powieścią było „Miasto i psy” (1963) – w której ukazał szkołę kadetów w Limie, do której uczęszczał od 14 r. ż. jako miejsce pełne przemocy, sadyzmu i anarchii. Kolejna książką był „Zielony dom”. W 1953 rozpoczął studia na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Świętego Marka w Limie. W 1955 r. poślubił Julię Urquidi, swą daleką ciotkę, starszą od siebie o 10 lat, czym wywołał skandal obyczajowy. Historię tę opisał w autobiograficznej książce „Ciotka Julia i skryba”. W 1965 r. ożenił się po raz drugi – z młodszą kuzynką Patricią Llosą Urquidi.  Przebywał na emigracji w Paryżu i Londynie.  W 2010 r. został uhonorowany Nagrodą Nobla.

Lauren Weisberger, ur. 28 marca 1977 r. w Scranton w stanie Pensylwania – amerykańska pisarka, autorka bestsellera z 2003 roku „Diabeł ubiera się u Prady”.  W 2006 powstał film pod tym samym tytułem z Anne Hathaway i Meryl Streep w rolach głównych. Napisała też „Portier nosi garnitur od Gabbany” (2005), „W pogoni za Harrym Winstonem” (2008) oraz „Ostatnia noc w Chateau Marmont” (2010).

29 marca

Marcel Aymé, ur. 29 marca 1902 r. w Joigny – francuski pisarz, autor powieści, opowiadań, sztuk teatralnych i utworów dla dzieci, także scenarzysta filmowy (między innymi „Tata, mama, moja kobieta i ja”). Był autorem powieści obyczajowych  np.„Zielona kobyła”, komedii („Ich głowy”), groteskowych opowiadań (zbiór „Przechodzimur”). Publikował także bajki dla dzieci: „Bajki kota na płocie”, „Niebieskie opowieści kota ze starej wierzby”. W swoich książkach łączył realizm z fantastyką oraz satyrą, krytykował zwłaszcza zwyczaje i zakłamanie mieszczaństwa. (zm. 14 października 1967 r. w Paryżu)

Elizabeth Hand, ur. 29 marca 1957 r. w San Diego – amerykańska pisarka, autorka literatury science fiction i fantasy oraz horrorów.  Otrzymała wiele nagród literackich, w tym Nagrodę Mythopoeic, Nagrodę Jamesa Tiptree Jr. za powieść „Przebudzenie księżyca”, czterokrotnie nagrodę World Fantasy oraz dwukrotnie Nebulę. Pisze też nowele, opowiadania, eseje i wiersze. Stworzyła adaptacje książkowe filmów i seriali telewizyjnych np. „ Gwiezdne wojny”, „12 małp” , „Millennium”.

30 marca

Paul Verlaine, ur. 30 marca 1844  r. w Metzu  – jeden z największych i najbardziej uznanych poetów francuskich. Zaliczany do grona „poetów wyklętych”. Przedstawiciel impresjonizmu w literaturze. Wiersze zaczął pisać już w młodości. W 1867 r. opublikował pierwszy tom poezji, zatytułowany „Poematy spod znaku Saturna”. Jego burzliwe życie miało wpływ na jego twórczość. Porzucił żonę i syna dla dla poety Arthura Rimbauda, którego ranił w strzelaninie będąc pod wpływem alkoholu. Został aresztowany i trafił do więzienia, gdzie nawrócił się na katolicyzm. Po opuszczeniu więzienia wyjechał do Anglii, gdzie pracował jako nauczyciel. Zakochał się tam w jednym uczniów, który stał się natchnieniem dla jego poezji. Powrócił do Francji po nagłej jego śmierci. Ostatnie lata spędził w biedzie i uzależnieniu od alkoholu. Jego utwory cechują się wyjątkową melodyjnością. Poezja Verlaine’a była także bardzo popularna wśród muzyków, jego wiersze były często wykorzystywane jako teksty piosenek. W 1995 r. powstał film Agnieszki Holland pt. „Całkowite zaćmienie” oparty na biografii Arthura Rimbaud i Paula Verlaine. (zm. 8 stycznia 1896 r. w Paryżu)

Gabriela Zapolska (właśc. Maria Gabriela Janowska) herbu Korwin, ur. 30 marca 1857 r. w Podhajcach na Wołyniu – polska aktorka, dramatopisarka, powieściopisarka i publicystka. Reprezentantka polskiego naturalizmu, wykpiwała moralną obłudę mieszczaństwa; pisała komedie satyryczne, dramaty i powieści. W 1876 wyszła za mąż za porucznika gwardii carskiej – Konstantego Śnieżko-Błockiego herbu Leliwa. Porzuciła męża i została aktorką, występując w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i w galicyjskich zespołach wędrownych. Cechowała ją obsesyjna wrogość do mężczyzn, w których widziała sprawców wszelkich nieszczęść spotykających kobiety. Od 1879 roku uprawiała  aktorstwo zawodowo, jednak czuła się niedoceniana artystycznie. W 1889 wyjechała do Paryża w celu doskonalenia swoich aktorskich umiejętności. Przebywała tam 5 lat, zatrudniając się między innymi w słynnym Théâtre Libre A. Antoine’a. Debiutowała opowiadaniem pt. „Jeden dzień z życia róży”(1881). Od 1883 zaczęła publikować pod pseudonimem Gabriela Zapolska. Jej utwory wywoływały oburzenie i polemikę.W w powieściach „O czym się nie mówi”(1909) i „O czym się nawet myśleć nie chce” (1914) podjęła problematykę prostytucji i chorób społecznych. Napisała wiele nowel, powieści i sztuk teatralnych, z których najsłynniejszą jest grana do dziś „Moralność Pani Dulskiej”. Od 1904 r. zamieszkała na stałe we Lwowie. Wiele jej utworów zostało sfilmowanych. (zm. 17 grudnia 1921 r. we Lwowie)

Seán O’Casey, ur. 30 marca 1880 r.  w Dublinie – irlandzki dramaturg i eseista, oddany socjalista; jako pierwszy poruszał kwestię klasy pracującej Dublina. Po śmierci ojca wraz z bratem Archiem podejmował się różnych prac, by zarobić na życie. Od wczesnych lat 1890. przedstawiali sztuki Diona Doucicault oraz Williama Shakespeare’a. w amatorskim teatrze. Wiódł życie w dzielnicy irlandzkiej biedoty. Bieda nie pozwoliła mu także ukończyć szkoły. Zaczął działać w Lidze Gaelskiej upowszechniając rodzimy język. Od 1910 r. został członkiem Irlandzkiego Związku Zawodowego Transportowców. Dołączył do Irlandzkiego Bractwa Republikańskiego, chcąc wspierać interesy i prawa klasy pracującej Dublina. Pierwszą sztukę „Cień bohatera” („The Shadow of a Gunman” ) wystawił w 1923 r. w Abbey Theatre.  Napisał też utrzymane w konwencji realistycznej sztuki: „Junona i paw”, „Pług i gwiazdy” oraz dramat pacyfistyczny związany z I wojną światową „Srebrna czarka”. Bohaterami tych sztuk są mieszkańcy slumsów. W 1926 r. wyjechał na stałe do Anglii. Powstały tam utwory: „W obrębie bram”, „Gwiazda staje się czerwona” oraz „Liście dębo­we i lawenda”. Ich bohaterami są walczący o sprawę proletariatu marksistami.  W 1940 r. napisał „Szkarłatny pył”. Po 1946 r. pisał komedie przedstawiające satyryczny obraz Irlandii., np. „Kukuryku”, „Stos biskupa”, „Bębny ojca Neda”, „Postać w nocy” i „Za zielonymi zasłonami”. (zm. 18 września 1964 r. w Torquay)

Jerzy Dąbrowski, ur. 30 marca 1933 r. w Warszawie – polski dziennikarz radiowy, poeta, tekściarz, satyryk, bajkopisarz. W latach 1952- 1956 studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim (był na jednym roku z Agnieszką Osiecką). Po studiach pracował w Polskim Radiu- w redakcji „Muzyki i Aktualności” przepracował łącznie 27 lat. Uprawiał małe formy literackie. Na antenie Polskiego Radia opublikował ponad 6000 wierszy, skeczy, piosenek, komentarzy, teatrzyków satyrycznych i felietonów. Napisał teksty do ponad 200 piosenek wykonywanych miedzy innymi przez: Annę Jantar, Krzysztofa Krawczyka, Krystynę Giżowską, Hannę Banaszak. Na przełomie lat 1979-1980 prowadził w kawiarni „Pod kurantem” w Warszawie kabaret satyryczny „SUL” (Sitwa Uczciwych Ludzi). W 1988 r. ukazały się „Bajki Natalki” – album muzyczny z dwiema bajkami Jerzego Dąbrowskiego („Żabbing” i „Pan Koń”), do których muzykę napisał i zaaranżował Jarosław Kukulski. W nagraniu obok Natalii Kukulskiej wzięli udział popularni polscy aktorzy. Płyta jako pierwsza w historii polskiej fonografii zdobyła status platynowej.  Najbardziej znane są jego dwie piosenki dla dzieci „Puszek Okruszek” i „Co powie tata”.  Za twórczość literacką otrzymał wiele nagród i wyróżnień, między innymi nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAiKS za twórczość literacką na antenie Polskiego Radia. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i odznaką Zasłużonego Działacza Kultury. (zm. 8 listopada 1992 r. w Warszawie)

31 marca

Nikołaj Gogol, ur. 31 marca 1809 r. w Soroczyńcach Wielkich na Ukrainie – rosyjski pisarz, poeta, dramaturg i publicysta pochodzenia ukraińskiego. Wspaniały satyryk, mistrz groteski. Kształcił się w Połtawie, następnie w Nieżynie. W 1828 r. zamieszkał w Petersburgu, gdzie w latach 1829–1831 pracował jako urzędnik, próbował też swych sił jako aktor. W 1831 poznał Aleksandra Puszkina, z którym się zaprzyjaźnił, który również finansowo wspierał jego twórczość literacką.  W tym samym roku wydał swój pierwszy zbiór opowiadań „Wieczory na chutorze niedaleko Dikańki” – inspirowany folklorem kozackim. W latach 1836–1841 przebywał w Paryżu i Rzymie. Powstała tam powieść „Martwe dusze” , wydana w 1942 r. Pisarz przedstawił tam  wizję rosyjskiego społeczeństwa i rosyjskiego ustroju jako świat ludzi  bezdusznych i upośledzonych moralnie. Wywołał nią ogromne poruszenie – mnożyły się ataki i napaści na Gogola a nawet oskarżenia o zdradę narodu.  Powieść w zamyśle autora miała składać się z trzech części, z których zachowała się część pierwsza – nad kontynuacją powieści Gogol pracował do końca życia, jednak swoje zapiski spalił niedługo przed śmiercią. Inne ważne utwory Gogola to komedie obyczajowe „Rewizor”  i „Ożenek”, a także satyry „Płaszcz” i „Nos”. Często przedstawiał pełen wad rosyjski system administracyjny.  Pod koniec życia cierpiał na depresję. (zm. 4 marca 1852 r. w Moskwie)

Tadeusz Kotarbiński, ur. 31 marca 1886 r. w Warszawie – Pochodził z rodziny artystów: ojciec  był malarzem i kompozytorem, dyrektorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, matka – pianistką. Został relegowany z gimnazjum za udział w strajku szkolnym w 1905 r. Wyjechał do Krakowa, gdzie studiował jako wolny słuchacz (matematyka i fizyka) na Uniwersytecie Jagiellońskim. Uczestniczył w życiu studenckim i artystycznym.  Mieszkał na stancji u rodziny Malinowskich, gdzie poznał m. in. antropologa Bronisława Malinowskiego, malarza Leona Chwistka i Witkacego. W 1912 r. ukończył studia z zakresu filozofii i filologii klasycznej w Uniwersytecie Lwowskim, broniąc tytuł doktora.  W 1918 r. rozpoczął pracę w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego.  W tym czasie napisał wiele tekstów o charakterze publicystycznym.  Sprzeciwiał się w nich nacjonalizmowi, antysemityzmowi oraz  klerykalizmowi. Pisał głównie w miesięczniku „Racjonalista”.  W czasie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu Uniwersytetu Warszawskiego. Ze względu na swoje poglądy socjalistyczne w 1943 roku jego nazwisko pojawiło się na liście „wrogów narodu polskiego”  stworzonej przez prawicowe organizacje podziemne. Ze względów bezpieczeństwa wyjechał z Warszawy i przebywał w Krężnicy Okrągłej koło Lublina.  Tam rozpoczął pisać „Traktat o dobrej robocie”.  Wrócił do Warszawy. W trakcie powstania dom wraz z notatkami i rozpoczętymi pracami uległ zniszczeniu. Po wojnie przeniósł się do Łodzi, gdzie współorganizował nowo utworzony Uniwersytet Łódzki, którego został pierwszym rektorem. Po kilku latach wrócił do stolicy i na Uniwersytet Warszawski, gdzie pracował do 1961 r. Był twórcą reizmu – materialistycznej  koncepcji filozoficznej, pionierem i współtwórcą ogólnej teorii sprawnego działania, zwanej prakseologią oraz autorem etycznej koncepcji opiekuna spolegliwego (człowiek taki odnosi się do innych z życzliwością, kieruje nim wrażliwość na potrzeby innych i skłonność do niesienia im pomocy; jest łagodny: nie wymaga heroizmu od innych, zdyscyplinowany, odważny, prawdomówny, który nie jest łasy na pochwały i nieszukający gratyfikacji czy poklasku. Za przykład postawił Janusza Korczaka i Maksymiliana Kolbe).  Rozwinął koncepcję etyki niezależnej. Jego zdaniem powinna ona być niezależna od religii i światopoglądu. Najważniejsze jego dzieła naukowe to: „Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk”, „Traktat o dobrej robocie”, „Sprawność i błąd”, „Medytacje o życiu godziwym”, „Abecadło praktyczności „. Pisał też utwory poetyckie. Wydał trzy zbiory poezji: „Wesołe smutki”, „Rytmy i rymy”, „Wiązanki”. Był także autorem licznych aforyzmów i sentencji.  Uzyskał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetów: we Florencji, Bratysławie, Krakowie, Oksfordzie, Brukseli, Sofii i Łodzi. Laureat wielu nagród i odznaczeń, między innymi: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1938) oraz  Komandor Legii Honorowej (1965, Francja). (zm. 3 października 1981 r. w Aninie)

Octavio Paz, ur. 31 marca 1914 r. w Meksyku –  meksykański poeta, eseista, krytyk i dziennikarz. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1990 r. Jego twórczość ulegała wielu wpływom, m.in. marksizmu, surrealizmu i mitologii Azteków.  Zadebiutował w 1933 r. zbiorem poezji „Dziki księżyc”.  Wydał też „Człowieczy korzeń”, „W twym jasnym cieniu i inne wiersze o Hiszpanii”, „Salamandra”, „Inny głos”. Pisał też eseje: „Labirynt samotności”, „Postdata” i „Podwójny płomień. Miłość i erotyzm”.  (zm.  19 kwietnia 1998 r. w Meksyku)

Krystyna Nepomucka, ur. 31 marca 1920 r. w Warszawie – polska pisarka, autorka ponad 30 powieści i wielu artykułów.  Studiowała medycynę na Uniwersytecie Warszawskim, prawo na Uniwersytecie Wrocławskim, oraz plastykę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Jako pisarka zadebiutowała w 1945 roku.  W latach 1947-1949 mieszkała we Wrocławiu, a w 1950-1957 w Olsztynie. Rozgłos i uznanie przyniosło jej dopiero „Małżeństwo niedoskonałe” (1960), które zapoczątkowało jednocześnie całą sagę powieści. (zm. 8 stycznia 2015 r. w Warszawie)

John Jakes (pseud. Jay Scotland), ur. 31 marca 1932 r. w Chicago – amerykański pisarz, uznawany za jednego z najlepszych amerykańskich autorów powieści historycznych. Pierwsze opowiadanie sprzedał na drugim roku studiów, a rok później – pierwszą książkę. Od tamtego czasu, wydał ponad dwieście opowiadań i ponad pięćdziesiąt książek – powieści akcji, literaturę faktu dla dzieci i młodzieży oraz powieści fantastycznych.  Do najbardziej znanych jego utworów należy trylogia „Północ-Południe”, na podstawie której został nakręcony serial TV (1985 r.) Zagrali w nim między innymi: Elizabeth Taylor, Gene Kelly, Robert Mitchum, Patrick Swayze, James Read, Lesley-Anne Down, Kirstie Alley i wielu innych, w sumie ponad 140 aktorów. Serial uhonorowany został Złotymi Globami i Nagrodą Emmy. John Jakes jest również autorem serii „Kronika rodziny Kentów”.

źródło: Internet